Spássían - 2011, Blaðsíða 43

43
það bakaði honum líka vandræði meðal sinna eigin – vinir
Schwitters og kunningjar í Dada Berlin fordæmdu ljóðið á
sínum tíma fyrir „óhóflega tilfinningasemi“ og fyrir að vera
ópólitískt (sem er auðvitað misskilningur), en þegar hér var
komið sögu voru krakkarnir í Dada Berlin smám saman að
breyta félagsskapnum í bolsévískan byltingarklúbb. Gamla
Dada starfaði í tóminu og ruddi sér sífellt meira til rúms; nýja
Dada starfaði í samstöðunni og í samstöðunni var ekkert rúm
fyrir gleðina; Dada Merz (sem var uppfinning Kurt Schwitters)
starfaði í gleðinni.
Einn.
Ég lendi.
Tveir.
Ég lendi.
Þrír.
Landið.
Þrír
Landið.
Þrír.
Landið.
Tveir
Ég lendi.
Tveir
ég lendi.
Einn
ég lendi.
Tveir
ég lendi.
Gleðin í ljóðum Gertrude Stein er sérvitur og smámunasöm,
byggir á þrástefjum með litlum, nákvæmum og mikilvægum
tilbrigðum, einsog alþýðudansar; hún er óstýrilát einsog
gamalmenni sem veit orðið hvernig það vill hafa hlutina og
lætur sig engu skipta fagurfræði annarra.
Anna Blóm er ástarljóð í allra gröðustu merkingu þess orðs.
Nafn hennar er endurtekið aftur og aftur (og fram og aftur)
og merking ljóðsins undirstrikuð margsinnis: Kurt Schwitters í
öllum föllum elskar Önnu Blóm í öllum föllum.
Anna Blóm! Anna, a-n-n-a, ég slefa nafni
þínu. Nafn þitt drýpur eins og mýksta nautgripatólg.
Veistu það, Anna, veistu það nú þegar?
Maður getur einnig lesið þig aftanfrá, og þú,
yndislegust allra, þú ert eins að framan og að
aftan: «a-n-n-a-».
Tólgin rennur gælandi yfir bak mér.
Anna Blóm, slefdýrið þitt, ég elska þér!
Bæði ljóðin eru eins konar hlutgervingar (einsog portrett hljóta
í einhverjum skilningi alltaf að vera). Anna Blóm er smættuð
niður í nafn sitt og líkama (en var kannski aldrei meira en
tilbúið nafn og ímyndaður líkami) og Stein smættar Picasso
niður í „orðin í sjálfum sér“. Óþekkta og/eða ímyndaða
ástkonan og heimsfrægi vinurinn eru konkretíseruð og lokuð
inni í litlu glerbúri svo heimurinn geti dáðst að dvergvöxnum
eftirmyndum þeirra. Anna Blóm einsog erótískur dansari en
Picasso næstum því einsog rannsóknarstofurotta – bæði verða
objekt, Anna Blóm til aðgangsharðrar upphafningar en Picasso
til aðgangsharðrar athugunar.

Lokur lokast og opnast líkt og drottningar. Lokast lokur
og lokur og svo lokast lokur og lokur og svo og svo og
lokur og svo lokast lokur og svo lokast lokur og lokur og
svo. Og svo lokast lokur og svo og líka. Og líka og svo
og svo og líka.
Nákvæm líkindi við nákvæm líkindi nákvæmra líkinda
jafn nákvæm og líkindi, nákvæmlega jafnt og líkjast,
líkjast nákvæmlega, nákvæmlega í líkindum nákvæm
líkindi, nákvæmlega og líkindi. Því það er svo. Af því að.
Endurtakið nú að öllu rösklega, endurtakið nú að öllu
rösklega, endurtakið nú að öllu rösklega.
Hafið haldið og heyrið, endurtakið að öllu rösklega.
Ljóðin ofbjóða venjulegri setningafræði á máta sem mér þykir
hentugast að líkja við eins konar gleðidans eða regndans sem
særir fram hamingjuna eða strípidans sem berháttar viðfangið
(frekar en dansarann sjálfan), afklæðir með orðunum, afklæðir
síðan orðin sjálf svo eftir stendur tilfinning fyrir heiminum,
expressjónísk í tilfelli Schwitters en kúbísk í tilfelli Stein.
Schwitters parar saman fornöfnin á þol- þágu- og
eignarhlekkjum þar til þau renna í eitt og enginn ræður
lengur yfir öðrum, engin á eða er í þágu annars, valdaátökum
elskendanna lýkur með samruna í fyrstu persónu fleirtölu: Við.
Og það er ekki einu sinni fullyrðingar-við heldur spurnar-við,
fullt hógværðar og varkárni.
Halló, þín rauðu klæði, söguð í hvítar fellingar.
Rauða elska ég Önnu Blóm, rauða elska ég þér! – Þú
þína þig þér, ég þér, þú mér. – Við?
Þetta á annars (í framhjáhlaupi) að vera í kaldri glóðinni.
Rauða Blóm, rauða Anna Blóm, hvað segir fólkið?
Verðspurning: 1.) Anna Blóm á fugl.
2.) Anna Blóm er rauð.
3.) Hvernig er fuglinn á litinn?
Blár er litur þíns gula hárs.
Rautt er kurrið í þínum græna fugli.
Þú látlausa stúlka í hversdagsklæðum, þú elskulega
græna dýr, ég elska þér! – Þú þína þig þér, ég
þér, þú mér, - Við?
Stein leikur sér með stóra stafi og punkta og kommur – en
aldrei spurningarmerki („The question mark is alright when
it is all alone when it is used as a brand on cattle or when
it could be used in decoration but connected with writing it
is completely entirely completely uninteresting […] I always
found it positively revolting“1) – og einhvern veginn vekur
fjarvera Picassos í textanum með manni tilfinningu fyrir
einurð, fyrir handbragði, fyrir stórum og ólýsanlegum (en ekki
óorðanlegum) hugsunum. Og myndin af Napóleon jaðrar ekki
bara við að vera móðgandi, hún er svívirðing við aumingjans
Picasso – aumingjans vin Gertrude Stein, listamanninn vinalega,
sem líkt er við einhvern mesta dólg franskrar stjórnmálasögu.
Það er ekki nokkur furða að hún skuli spyrja hvort hann kynni
við það ef hún segði honum.
Þeir kunna ekki
Fljóta.
Þeir kunna ekki.
Þeir njóta.
Þeir kunna ekki.
Þeir sem móta.
Kraftaverk leika.
Leika þokkalega.
Leika þokkalega í lyndi.
Í lindum.
Aukindum.
Eins og eða eins og sem stendur.
Leyfið mér þylja hvað sagan kennir. Sagan kennir.
Ljóðin má finna í íslenskri þýðingu á slóðinni:
http://www.norddahl.org/ljoðaþyðingar/
Upprunalega texta ljóðsins „If I told him“ eftir Stein má finna á:
http://www.writing.upenn.edu/~afilreis/88v/ifitoldnew.html
Upprunalega texta ljóðsins „An Anna Blume“ eftir Schwitters má finna á:
http://members.peak.org/~dadaist/English/Graphics/annablume.html
1 Gertrude Stein, úr fyrirlestrinum „Poetry and Grammar“ http://
grammar.about.com/od/essaysonstyle/a/Punctuation-In-Prose-By-
Gertrude-Stein.htm