Spássían - 2011, Síða 46

46
RÉTT EINS OG FLESTIR Íslendingar fór ég á mis við að læra um
myndlist í grunn- og menntaskóla, þar sem hvorki var kennd
listasaga né farið í heimsóknir á listasöfn. Skólagöngu minni á
Íslandi var lokið þegar Listasafn Íslands var opnað í núverandi
húsnæði árið1988 með yfirlitssýningu á verkum úr safneigninni.
Ég var því lengi fákunnandi um sögu íslenskrar myndlistar
þótt ég væri alin upp innan um myndlist og hefði umgengist
málverk. Verkin sem ég ólst upp við eru hins vegar fæst hluti
af listasögunni. Ég var því án listsögulegrar menntunar, sem ég
skynjaði fremur en skildi að mig skorti.
Á Selfossi, þar sem ég ólst upp, var ágætis bæjarbókasafn.
Það var ekki ýkja stórt og því var ég sem lesþyrst barn búin
að lesa flestar barnabækurnar í kringum ellefu ára aldur.
Þá færði ég mig yfir í fullorðinsbækurnar, las ástarsögur,
njósnabækur, enskar 19. aldar bókmenntir og gleypti í mig
nánast allt sem gefið var út eftir íslenska samtímahöfunda.
Þegar ég kom í menntaskóla tók bókmenntasagan að sér
það hlutverk að greiða úr lesefni unglingsáranna og setja
í samhengi, þar sem upplifun mín og skoðanir fengu nýja
merkingu. Ég held að ég hafi ekkert haft minni áhuga á
myndlist á þessum uppvaxtarárum, en um hana fjölluðu fáar
bækur og henni var ekkert sinnt í skólakerfinu. Leiðin að hinu
listsögulega viti var því mun lengri og torsóttari en leiðin að
bókmenntunum.
***
Þessari persónulegu reynslusögu er ætlað að undirstrika
mikilvægi þess að samfélagið geri ráð fyrir forvitni og áhuga
ungs fólks og komi til móts við hann. Ef barn fer einu sinni á
ári í Þjóðleikhúsið og upplifir þar ánægjulegar stundir, verður
það ófeimið við að sækja leikhús síðar. Ef það fer aldrei á
listasafn getur þröskuldurinn þangað inn orðið óyfirstíganlega
hár og komið í veg fyrir að það sæki þangað á fullorðinsárum.
Þegar Listasafn Íslands var opnað með pompi og prakt í
húsnæðinu við Fríkirkjuveginn var örugglega ekki ætlunin
að skapa þá ímynd upphafningar og hátíðleika sem loðað
hefur við safnið. Stefnan var að koma til móts við almenning
og unga listamenn, líkt og lesa má í viðtölum við þáverandi
forstöðumann, Beru Nordal. En það er líka augljóst að safnið
var á þessum tímapunkti komið í varnarstöðu gagnvart heilli
kynslóð myndlistarmanna sem það hafði á sínum tíma horft
framhjá en þurfti nú að ná sambandi við. Safnið hafði misst
tengsl sín við listamenn samtímans og um leið brugðist skyldu
sinni gagnvart almenningi.
Ég er af kynslóðinni sem ólst upp í þessu rofi, án tengsla við
stofnunina sem hafði það hlutverk að opna augu þjóðarinnar
fyrir leyndardómum myndlistarinnar. Myndlistin var mér sem
lokuð bók og í rauninni ekkert sem hefði átt að leiða mig
þangað. Á endanum rataði ég samt í nám til Parísarborgar,
þar sem mér fannst í fyrsta skipti að einhver gæti mögulega
svarað þeim spurningum sem mér fannst ósvarað í sambandi
Jean-François Millet (1814-1875), Korntínslukonurnar, 1857.
Millet vildi sýna fátæklinga og verkafólk við raunsæjar aðstæður
og telst því í hópi raunsæismálara. Titill þessa fræga verks vísar
til þess að fátækir höfðu leyfi til að fara inn á akrana í lok
kornuppskerunnar til að tína upp það sem var eftir af korni.
Úr
sunnlenskum
smábæ í fen
fræðanna
Eftir Margréti Elísabetu Ólafsdóttur