Morgunblaðið - 07.01.2020, Side 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. JANÚAR 2020
Sími 555 2992 og 698 7999
• Við hárlosi
• Mýkir liðina
• Betri næringar-
upptaka
Náttúruolía sem hundar elska
Við höfum notað Dog Nikita hundaolíu fyrir hundana
okkar í 3 ár og við erum ekkert á því að hætta.
Feldurinn á þeim er mjúkur, fallegur og hárlosið á
þeim gengur fyrr yfir. Þófarnir eru mjúkir og sléttir
en ekki harðir og grófir eins og þeir verða oft.Við
mælum með Dog Nikita hundaolíu.
Páll Ingi Haraldsson
EldurÍs hundar
Við mælum með Dog NIKITA hundaolíu
NIKITA hundaolía - Selaolía fyrir hunda
• Gott við exemi
• Betri og sterkari
fætur
Raforkumarkaður á
Íslandi hefur verið í
bígerð síðan 2003 eða
í hartnær 17 ár, en er
ennþá ókominn.
Landsnet hefur
haft umsjón með
verkinu nánast allan
þann tíma.
Samkvæmt upplýs-
ingum frá Landsneti
gat raforkumarkaður-
inn ISBAS farið í gang í nóvember
2008, en ákveðið var að fresta opn-
un hans í okt. 2008 vegna þjóð-
félagsaðstæðna. Líklega hefur þar
verið átt við efnahagshrunið mikla.
Á miðju ári 2018 réð Landsnet
fyrirtækið Copenhagen Economics
til ráðgjafar í málinu og enn-
fremur fyrirtækið Market Reform
haustið 2019. Hvort hið fyrra var
þar með dottið út, veit ég ekki.
Benda þessar ráðstafanir
kannski til að undirbúningur
haustið 2008 hafi ekki verið kom-
inn langt á leið? Því miður var nið-
urstaða þeirrar vinnu ekki kynnt á
opinberum vettvangi, að því er
mér skilst.
Vonandi verður kynning á nýj-
um raforkumarkaði frá hendi þess-
ara aðila með eðlilegum hætti en
ekki drekkt í lýsingum á viðskipta-
hluta verkefnisins og þá kannski
bara til þess að fela vanþekkingu á
aðalmálinu.
En hvað sem öllu líður þá er
ekki við því að búast að fyrsta út-
gáfa af raforkumarkaði verði hin
endanlega, en markaðurinn þarf
að fá að þróast með eðlilegum
hætti fyrstu árin.
Raforkumarkaðurinn
Væntanlegur raforkumarkaður
með uppboðsformi á Íslandi er tal-
inn vera flókinn í hönnun, upp-
setningu og rekstri, einkum af
þremur ástæðum:
1. Raforkan er unnin úr end-
urnýjanlegum orku-
gjöfum, aðallega
vatnsföllum og jarð-
gufu.
2. Markaðshlutdeild
Landsvirkjunar er yf-
irgnæfandi.
3. Markaðurinn er
lítill.
Fyrsta atriðið
mætti leysa með út-
reikningum á vatns-
gildi samkvæmt stöðl-
uðum íslenskum
langtímalíkönum en
laga þau síðan til þannig að þau
henti einnig skammtímaviðhorfum
í rekstri bæði milli daga og innan
hvers dags. Þetta hef ég sjálfur
prófað með ágætum árangri.
Annað atriðið þarf ekki að vera
óyfirstíganlegt í sjálfu sér, en þar
ætti að vera vel hægt að koma fyr-
ir þröskuldum gegn markaðs-
ráðandi stöðu fyrirtækisins, sem
er 100% í eigu ríkisins.
Ég hef heldur ekki áhyggjur af
þriðja atriðinu, en ef hönnun og
uppsetning markaðarins verður
leyst með sæmilegum hætti þá er
fátt að óttast. Ef framleiðendur og
neytendur munu verða varir við
fjárhagsleg viðbrögð frá mark-
aðnum, sem eru rökrétt og sam-
kvæm, þá mun málið leysast af
sjálfu sér. Allir hagnast og það
ræður eins og fyrr.
Staðan í dag
1. janúar 2020 var Landsvirkjun
að keyra kerfið með fyllingu miðl-
unar í Þórisvatni 72%, Blöndu 71%
og Kárahnjúkum 81%. Allt er gott
um það að segja, ekkert að gerast
og engin hætta fyrirsjáanleg, sem
gæti haft neikvæð áhrif á raf-
orkuframleiðsluna. Það er ákveð-
inn lúxus falinn í því að hafa yfir
að ráða ofvöxnu kerfi fyrir mark-
aðinn á hverjum tíma, en vonandi
er það bara tímabundið þar til nýr
raforkumarkaður kemur til að-
stoðar.
Svona til viðmiðunar þá segir
reiknilíkan, sem ég hef verið að
prófa mig áfram með, að vatnsgildi
þessara miðlana verði þá við nú-
verandi aðstæður: Þórisvatn 32
USD/MWh, Blanda 25,60 USD/
MWh og Kárahnjúkar 24,80 USD/
MWh. Verðið gæti þannig haft
áhrif á endanlega verðlagningu
raforku á neytendamarkaði. Þessi
aðferð við verðlagningu vatns í
miðlunum er einstök fyrir Ísland
og varla við því að búast að hægt
verði að flytja inn hráar erlendar
lausnir til að leysa það verkefni.
Þessar niðurstöður eru byggðar
á útreikningum með 50 árum af
vatnsrennsli og með eins dags
uppskiptingu. Skammtíma-
útfærslan er einföld viðbót sem
reyrir sig við langtímalíkanið í
annan endann og í hinn endann við
einfaldar staðreyndir eins og að
missa ekki vatn á yfirfalli síðla
sumars eða á haustin nema nauð-
syn krefji, t.d. vegna fiskigengdar
neðar í vatnsfallinu eða vegna sér-
tækra umhverfissjónarmiða.
Reyndar lagði ég þessar tillögur
fram á fundi hjá Landsneti í nóv-
ember 2018 við dræmar und-
irtektir.
Ég veit hreinlega ekki hvort
skilningur á verkefninu er fyrir
hendi og á því um hvað málið
snýst. Ef menn skilja ekki verk-
efnið þá er ekki unnt að mæla ár-
angur þess og ekki heldur að kom-
ast að því hvað muni gerast við
breyttar forsendur.
Vægi þriðja orkupakkans
Vafalaust mun hið nýja rekstr-
arform, sem á eftir að skapast með
tilkomu þriðja orkupakkans, leiða
til þess að raforkukerfið verði
keyrt djarfar en áður í samræmi
við aukna verðmeðvitund og minni
ríkisafskipti, og er það vel.
Rekstrarákvarðanir, sem áður
voru teknar í nú reyklausum bak-
herbergjum Landsvirkjunar, munu
færast yfir til markaðarins.
Hvernig það mun eiga sér stað er
viðfangsefnið við hönnun og upp-
setningu markaðarins, og er best
að vona að vel muni til takast.
Hugmyndin með þriðja orku-
pakkanum er að verðlagning raf-
orkuframleiðslu og verðvilji raf-
orkukaupenda muni hafa bein
áhrif á rekstur orkuöflunarkerf-
isins. Bæði til skamms tíma til að
hafa áhrif á rekstur hvers dags og
jafnvel innan dags eins og verkast
vill, en jafnframt til lengri tíma við
tímasetningu og staðsetningu
næstu framkvæmda í orkuöflun.
Með þetta í huga þá er stað-
reyndin sú að ef við reynum að
markaðssetja séríslenskt við-
skiptakerfi á raforkumarkaði þá
fengi það ekki jafnháan gæða-
stimpil og fæst með þriðja orku-
pakkanum. Þarna ættu sjálfsögð
viðskiptasjónarmið að fá að ráða.
Aftur um raforkumarkað
Eftir Skúla
Jóhannsson »Hugmyndin með
þriðja orkupakk-
anum er verðlagning
raforkuframleiðslu á
neytendamarkaði og
verðvilji raforkukaup-
enda.
Skúli Jóhannsson
Höfundur er verkfræðingur.
skuli@veldi.is
Í fyrsta tölublaði
Morgunblaðsins á
nýju ári ritar höfundur
leiðara um skýrslu rík-
islögreglustjóra, Um-
hverfi löggæslu á Ís-
landi 2020-2024, undir
fyrirsögninni „Brýnt
úrlausnarefni“. Svo
virðist sem misskiln-
ingur hafi átt sér stað
við lestur skýrslunnar
sem Rauði krossinn, sem sinnir mál-
svarastarfi fyrir ýmsa hópa sem ekki
eiga sér sterka málsvara í íslensku
samfélagi, sér sig knúinn til að leið-
rétta.
Leiðarahöfundur Morgunblaðsins
segir hvað varðar umsækjendur um
alþjóðlega vernd: „[B]rýnt er að ná
betri tökum á þessum málaflokki,
ekki síst vegna þess sem minnt er á í
nýju skýrslunni, að þessar umsóknir
um alþjóðlega vernd geti tengst
skipulagðri glæpastarfsemi.“
Í skýrslu ríkislögreglustjóra
stendur á bls. 11: „Í skýrslum grein-
ingardeildar ríkislögreglustjóra um
skipulagða glæpastarfsemi hefur
komið fram það mat að ástæða sé til
að hafa áhyggjur af því að einhverjir
þeirra sem æskja alþjóðlegrar
verndar sæti misneytingu og jafnvel
mansali.“
Það er mikill munur á því að sæta
misneytingu og jafnvel mansali og
að tengjast skipulagðri
glæpastarfsemi. Það er
því miður staðreynd að
fólk á flótta er oft fórn-
arlömb mansals og
smyglara og þ.a.l.
skipulagðrar glæpa-
starfsemi. Fólkið sem
hingað kemur í leit að
alþjóðlegri vernd er
hins vegar ekki glæpa-
menn eða hluti af skipu-
lagðri glæpastarfsemi,
ekki frekar en Íslend-
ingar eða Danir eða
Kínverjar eru glæpamenn.
Fjöldi umsækjenda um alþjóðlega
vernd á Íslandi og í Evrópu mun
væntanlega ekki minnka í náinni
framtíð, sem dæmi þá fjölgaði um-
sækjendum í Evrópu á síðasta ári í
fyrsta sinn í nokkur ár. Tölurnar eru
breytilegar milli ára en sl. ár hefur
verið eins og „kerfin“ séu að bíða eft-
ir því að fjöldi umsækjenda og
þeirra sem fá vernd hér á landi verði
aftur sá hinn sami og hann var áður
fyrr. Það er dapurleg staðreynd að
fjöldi flóttafólks í heiminum fer vax-
andi, ekki síst vegna loftslagsbreyt-
inga, og gagnkvæm aðlögun í sam-
félagi okkar verður úrlausnarefni
framtíðarinnar. Það þýðir ekki að
„þau“ þurfi að aðlagast „okkur“ að
öllu leyti, heldur að við þurfum öll að
vinna saman að því að gera sam-
félagið okkar sem best, með því að
blanda geði og taka vel á móti fólki
sem hingað kemur. Styðja það og að-
stoða eftir fremsta megni. Hjálpa
fólki að læra tungumálið en vera þol-
inmóð þegar fólk hefur ekki náð tök-
um á því. Að atvinnurekendur ráði
fólk af erlendum uppruna í vinnu til
sín. Að fólk af erlendum uppruna
hafi tækifæri til þess að verða at-
vinnurekendur sjálft. Að hverfi verði
ekki einsleit, eins og komið er inn á í
skýrslu ríkislögreglustjóra. Að
byggja áfram, og enn betur, á mann-
réttindum og lýðræði sem allir fái
notið í sínu daglega lífi.
Það skiptir máli að taka vel á móti
þeim sem hafa þurft að flýja landið
sitt vegna ofsókna, stríðs eða ham-
fara og mikilvægt að við vöndum
okkur við það, enda málaflokkurinn
viðkvæmur og margir af þeim sem
hingað koma enn viðkvæmari eftir
hörmungarnar. Við skulum ræða og
takast á um málin af þeirri ábyrgð
sem þau kalla á, með upplýstri og
uppbyggilegri umræðu sem ekki el-
ur á útilokun og ótta, af virðingu og
með mannúð að leiðarljósi.
Misskilningur í leiðara
Eftir Brynhildi
Bolladóttur » Við skulum ræða og
takast á um málin af
þeirri ábyrgð sem þau
kalla á, með upplýstri og
uppbyggilegri umræðu.
Brynhildur Bolladóttir
Höfundur er upplýsingafulltrúi
Rauða krossins.
brynhildur@redcross.is
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn
grein“ er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn
í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu
notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.