Morgunblaðið - 27.01.2020, Blaðsíða 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 27. JANÚAR 2020
Draghálsi 14 -16 · Sími 4 12 12 00 · www.isleifur.is
Þú finnur
gæðin!
Skoðaðu úrvalið
í netverslun
isleifur.is
Nú þegar loðnu-
veiðar ættu að vera
að hefjast þá finnst
ekki nein loðna þó svo
að mörg skip leit
hennar, ekki aðeins
rannsóknarskip
Hafró, heldur einnig
loðnuveiðiskip sem
Hafró hefur tekið á
leigu til leitarinnar
fyrir ómældar fjár-
hæðir. Það er með
ólíkindum hvað stórútgerðar-
aðilarnir komast upp með. Þeir fá
greitt fyrir að leita að því sem þeir
hafa tortímt.
Ég er sannfærður um að meg-
inástæðan fyrir þessu sé hvernig
mannskepnan hefur hagað sér við
veiðar úr þessari náttúruauðlind.
Loðnan er ein af þeim fiskiteg-
undum sem hrygna aðeins einu
sinni, svipað og laxinn og allir vita
að sárafáir laxar komast eftir
hrygningu í ánni lif-
andi aftur til sjávar.
Hjá loðnunni er þetta
alveg eins og eftir
hrygningu drepst mik-
ill meirihluti hennar.
Á undanförnum ár-
um hafa veiðar á loðnu
verið mikilvægar fyrir
þjóðarbúið, gott verð
fyrir þennan fisk og
sérstaklega fyrir
hrognin úr honum sem
eru jafnvel verðmeiri
en fiskurinn sjálfur.
Þegar útgerðarmenn
sáu að mesta verðmætið í fiskinum
var rétt fyrir hrygningu ákváðu
stórútgerðarstjórnendur að hefja
veiðar á loðnunni áður en hún byrj-
aði að hrygna. Þetta varð til þess
að mikill meirihluti loðnustofnsins
hrygndi ekki, því að hrognin voru í
fiskinum þegar hann var drepinn.
Það sem þarna var gert er há-
mark heimsku og glæpur, því með
þessari gjörð var verið að tortíma
þessari fiskitegund við Íslands
strendur, eins og nú er að koma í
ljós.
Þessi fiskitegund (er) var ein af
auðlindum þjóðarinnar og sameign
hennar. Stjórnlaus græðgi í stjórn-
um stórútgerðanna er orðin stór-
hættuleg stærstu auðlind þjóðar-
innar, þ.e. lífríki hafsins innan
lögsögu hennar.
Einnig virðist þorskstofninn nú
vera minnkandi sem er ekki óeðli-
legt því loðnan var helsta fæða
hans.
Tilurð þessara greinar er að ég
og gamall skipsfélagi minn áttum
tal saman um sjávarútvegsmál. Var
minn gamli vinur stóryrtur um
hvernig þessum málum væri
stjórnað. Hann sagði t.d. að há-
skólamenntaðir hálfvitar á Haf-
rannsóknastofnun væru óhæfir til
að stjórna stærstu auðlind þjóðar-
innar. Þeir hlytu að vera á mála
hjá stórútgerðarmönnum og leyfa
þeim að gera það sem þeir vildu.
Einnig sagði hann að brottkast á
fiski úr skipi í sjó væri bannað og
minnti á að t.d. tveir togaraskip-
stjórar sögðu í opinberu blaða-
viðtali að þeir hefðu tekið 900 tonn
úr sjó en komið aðeins með 300
tonn í land, þ.e. aðeins flökin úr
fiskinum. Þetta lét Hafró óátalið þó
að margir eftirlitsaðilar um borð í
togurunum hefðu opinberlega látið
hana vita. Að lokum sagði hann að
það ætti að banna með lögum allar
togveiðar, bæði í bottntroll og flott-
roll og veiða allan fisk á Íslands-
miðum á vistvænan máta á línu, í
nót eða net.
Ég er algerlega sammála þessum
gamla skipsfélaga mínum, því verði
ekkert að gert til að stöðva þessa
glæpsamlegu græðgi og vitfirrtu
verk stórútgerðaraðila þá er voðinn
vís.
Loðnuveiðar
Eftir Hafstein
Sigurbjörnsson
Hafsteinn
Sigurbjörnsson
»Um stórútgerðir
og Hafrannsókna-
stofnun
Höfundur er eldri borgari.
hafsteinnsig@internet.is
„Bjarni Benedikts-
son og Illugi Gunn-
arsson, þingmenn
Sjálfstæðisflokksins,
eru þeirrar skoðunar
að Ísland ætti að sækja
um aðild að Evrópu-
sambandinu,“ segir í
frétt Viðskiptablaðsins
frá árslokum árið 2008
og er þar vitnað í að-
senda grein þingmann-
anna í Fréttablaðið þar
sem þeir tala fyrir aðildar-
viðræðum við ESB. Það var svo
ekki nema rétt rúmum þremur
mánuðum síðar sem Bjarni Bene-
diktsson var kjörinn formaður
Sjálfstæðisflokksins.
Beint lýðræði sniðgengið
En hafa skoðanir formanns
Sjálfstæðisflokksins í raun breyst
á þeim árum sem hann hefur starf-
að sem formaður? Nú situr flokk-
urinn í ríkisstjórn en þar er hleypt
í gegn hverri ESB-reglugerðinni á
fætur annarri og má þeirra á með-
al nefna hinn umdeilda orkupakka
þrjú. Eins gleymum við seint þeim
aðildarviðræðum við ESB sem
ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðar-
dóttur hleypti af stokkunum og
hefur aldrei verið hætt. Umsókn
Íslands stendur því enn þann dag í
dag galopin á borð-
inu hjá bjúrókröt-
unum í Brussel. Er
því ekki eðlilegt að
velta fyrir sér hver
raunveruleg afstaða
flokkanna innan rík-
isstjórnarinnar er
gagnvart ESB? Þau
segjast ef til vill ekki
vera ESB-sinnar en
erfitt getur reynst að
trúa þeim þegar þau
sýna ekki nokkurn
vilja til að skjóta loku
fyrir aðildar-
viðræðurnar eða spyrja þjóðina
um álit á þeim.
Blekkingar helga meðalið
Við Íslendingar höfum áður ver-
ið blekktir. Margir kusu Vinstri
græn eftir hrunið því talið var að
sá flokkur myndi standa í vegi fyr-
ir því að þjóðin hæfi aðildar-
viðræður. Þegar á hólminn var
komið seldi flokkurinn sál sína til
að komast í ríkisstjórn og honum
datt ekki í hug að spyrja þjóðina
fyrst áður en haldið var af stað að
semja við Brussel um inngöngu.
Þvílík var valdaáfergjan að öllu
mátti til fórna. Horfa verður því á
þá staðreynd að ekki var hægt að
treysta flokknum þá og það er
ekki frekar hægt nú þar sem
margt af sama fólkinu situr enn
við stjórnartaumana.
Hryggleysingjar
Ég barðist hart gegn þriðja
orkupakkanum því í mínum huga
var hann enn eitt risaskrefið inn í
Evrópusambandið og ekki gat ég
hugsað mér að gefa eftir hænufet
þegar kemur að auðlindum þjóð-
arinnar. Mér gramdist því vissu-
lega að sjá ríkisstjórnina þvinga
hann í gegnum þingið. Sérstaklega
í ljósi þess að þjóðin var ekki að
meirihluta sátt í þessu máli og hæf-
ustu sérfræðingar bentu á að þarna
gæti verið á ferðinni of mikið fram-
sal á ríkisvaldi til að standast
stjórnarskrána. Síðan þetta átti sér
stað verður mér oft hugsað til orða
Þorsteins Pálssonar um þriðja
orkupakkann. Hann er fyrrverandi
forsætisráðherra og formaður
Sjálfstæðisflokksins, ásamt því að
vera einn stofnenda Viðreisnar, og
þótt hann sé ESB-sinni klingir skýr
viðvörun í því sem hann hér segir:
„Þegar þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins eru einu sinni búnir að
komast að þeirri niðurstöðu að
lauflétt sé að komast fram hjá álita-
málum með fullveldið með því einu
að gera fyrirvara gagnvart sjálfum
sér verða einfaldlega færri kostir
um varnir þegar kemur að þeirri
stundu að aðildarviðræðurnar fara
aftur á dagskrá. Það gæti þess
vegna gerst innan þriggja ára.“
Brexit
Að ímynda sér að við séum hólp-
in þegar kemur að ESB því Bret-
land hefur loksins náð að slíta sig
laust tel ég vera glapræði. Við skul-
um ekki gleyma öllum þeim áróðri
og þeirri bölsýni sem borin var á
borð fyrir almenning Bretlands á
þeim hátt í fjórum árum sem það
tók fyrir ráðamenn að framfylgja
vilja fólksins. Lýðræðið var haft að
háði og spotti, líkt og það væri
einskis virði því niðurstaðan hent-
aði ekki elítu landsins og Brussel.
Það var sannarlega hrikalegt að
horfa á hvernig ráðamenn og
framámenn hegðuðu sér þar ytra.
Vandinn er hins vegar sá að ís-
lenskir ráðamenn eru litlu skárri,
þeirra áhugi á áliti almennings er
því miður ekki meiri en elítunnar í
Bretlandi.
Má ekki ræða
Mér var boðið í viðtal á dögunum
þar sem þáttarstjórnendur gerðu
lítið úr áhyggjum mínum af ESB og
neituðu í raun að ræða sambandið.
Það setur að mér ugg ef þetta eru
þau skilaboð sem á að bera á borð
fyrir þjóðina. Samkvæmt skýrslu
stjórnarráðsins frá 2007 er áætlað
að Ísland innleiði 70-80% af öllum
reglum ESB á grunni EES-
samningsins. Regluverk ESB hefur
því víðtæk áhrif á íslenska löggjöf
nú þegar og ég sé ekki betur en við
séum frekar að gefa í við innleið-
ingarnar en að slá af.
Stórútgerðin eftir
en kjötið komið
Þetta er því svo sannarlega eitt-
hvað sem vert er að hafa áhyggjur
af. Samkvæmt mínum skilningi á
skýrslunni erum við Íslendingar að
70-80% leyti komin inn í Evrópu-
sambandið og það eina sem vantar
upp á er herslumunurinn. Land-
búnaðurinn er nokkurn veginn af-
greiddur og hrátt kjöt flæðir yfir
markaðinn með hugsanlegum
hörmungum fyrir þjóðina. Hvað á
maður svo að hugsa þegar stór-
útgerðin er að gefa eftir og er nú er
beðið um erlenda fjárfesta inn í
stórútgerðarfyrirtækin eins og
Brim? Nei, við Íslendingar erum
svo sannarlega ekki laus við ESB-
drauginn og að mínu mati er ekkert
sem bendir til þess að hann ætli sér
að hætta að ásækja þjóðina í bráð.
Hver ræður í rauninni?
Eftir Guðmund
Franklín Jónsson »… þegar kemur að
þeirri stundu að
aðildarviðræðurnar fara
aftur á dagskrá. Það
gæti þess vegna gerst
innan þriggja ára …
Guðmundur Franklín
Jónsson
Höfundur er viðskipta-
og hagfræðingur.
gundi.jonsson@gmail.com
Það er aldeilis verið að kitla hé-
gómagirndina í landanum þessa
dagana. Stærstu víðerni Evrópu,
ekkert minna en það. Hvað á svo
að gera með þetta grjót og þessi
fjöll?
Hér fyrr meir trúðu menn að til
væru útilegumannabyggðir; grónir
dalir með frjálsu fólki og fögru
mannlífi þar sem allt væri betra
en í fátæktinni í raunheimum. Nú
trúa einhverjir því að farsældin
felist í því að við afsölum okkur
landinu og hættum að „lifa á
landsins gæðum“.
Það getur verið að við höfum
farið illa með landið á liðnum öld-
um en það var mest í nauðvörn, til
að lifa af. Náttúran sjálf er líka
eyðileggingarafl ef út í það er far-
ið. Eldgos, hafís, kólnandi veð-
urfar og og ólmir vindar. Allt
þetta hefur mætt á landinu frá
örófi alda og það gagnar lítið að
koma með klisju eins og að „nátt-
úran eigi að njóta vafans“. Náttúr-
an verður söm við sig. Hún gefur
og tekur og maðurinn er sem eitt
peð í því stórgerða tafli. Eitt gos
og allir plastpokar landsins sem
hjóm eitt og reykur. Vitið þér enn
eða hvat?
Sunnlendingur.
Velvakandi
Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12.
Þjóðtrú
á fjöllum
Umbrot Náttúran gefur og tekur.
Morgunblaðið/Júlíus