Morgunblaðið - 07.02.2020, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. FEBRÚAR 2020
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Nú þegar útgangaBreta úr
ESB náðist fram
með herkjum eftir
að ótal fótum var
brugðið fyrir hana,
er seinni hálfleik-
urinn hafinn. Hann ætti að
vera í meginatriðum forms-
atriði enda eru ótal fordæmi
fyrir því hvernig halda skuli á
samningum þjóða sem eru í
nánu viðskiptasambandi sem
gagnast báðum aðilum. En þótt
aðeins blábyrjunin hafi birst
okkur bendir hún svo sorglega
til að sá leikur geti orðið ekki
síður trylltur og torsóttur. Allt
er það gert í aðeins einum til-
gangi. Að halda því áfram að
þeim sem enn húka inni í ESB
að það þýði eymd og skaða, að
vísu aðeins heimatilbúinn, að
reyna að brjótast út. Orð Bor-
isar eru fleyg: „Við reyndumst
nægilega öflugir og stórir til að
standa djöfulganginn af okk-
ur.“ Það segir alla sögu um þá
sem minna mega sín. Svo ekki
sé talað um peð sem létu berja
mál eins og orkupakkann ofan í
sig og lúffuðu fyrir ógnunum
en engum efnislegum rökum.
Minnir myndin sem birtist
Bretum nú óneitanlega á karl-
inn sem lét draga sig á óperu
sem hófst með forleik sem ekki
er óalgengt. Þegar stutt hlé
var gert eftir hann leit karlinn
sveittur og strekktur á frú sína
og sagði: „Eftir þennan forleik
líst mér hreint ekki á eftirleik-
inn.“
En ekki er þó annað vitað en
að þau hjón hafi komist bæri-
lega brött frá uppfærslunni og
henni hafi lokið í tæka tíð.
Vera má að þá hafi orðið til hin
fræga setning sem karl sagði
fyrstur við starfsfélaga sína,
þegar hann taldi sig eftir þessa
lífsreynslu vita sitthvað um óp-
erur: „Það má ganga út frá því
með fullri vissu að svona sýn-
ingu ljúki aldrei fyrr en sú
svera hefur sungið sitt.“
Hvað sem þessum sér-
kennilega samanburði líður þá
liggur þegar fyrir sumt af því
sem tekist verður harkalega á
um í samningum Breta og ESB
og verður erfiðast. Og þar er
fiskur ofarlega á blaði. Og þá
kemur í ljós að endaskipti hafa
verið höfð á samningsstöðunni.
Sá er í betri stöðu sem vill út
en hinn sem er að reyna að
kaupa sig inn.
Breskir stjórnmálamenn,
með hinn misheppnaða Ed-
ward Heath í broddi fylkingar,
vildu ólmir inn í ESB og það
þótt ljóst væri að Bretland
þyrfti á löngum tíma og þess
vegna allt til enda veraldar að
borga óheyrilegar fjárhæðir
með sér fyrir það að fá að
lokast inni í hinum
myrkvuðu álfa-
klettum. Sú mynd
var aldrei réttilega
upp dregin í um-
sóknarferlinu. En
verst var þó farið
með sjávarútveg-
inn. Þótt hann vægi ekki þungt
í breskum efnahag þótti bresk-
um stjórnmála-„leiðtogum“
víst að innganga fengist trauð-
lega samþykkt yrði sannleik-
urinn um sjávarútveginn lagð-
ur fyrir breskan almenning.
Því var tekin beinhörð ákvörð-
un, og sjálfsagt vísað í „kalt
mat“, um að leyna veru-
leikanum fyrir bresku þjóð-
inni. Var þetta samningsatriði
fellt undir þrjátíu ára þagn-
argildi laga og þegar þau ár
voru liðin voru samsærismenn
gegn þjóðinni horfnir úr
stjórnmálum og sumir úr
heimi. Breskur sjávarútvegur
var þá nánast að engu orðinn,
þvert á alla eiðstafi um hið
gagnstæða og þar með voru
þeir fáir og veikburða sem
máttu hreyfa andmælum vegna
svikanna sem blöstu við.
Hér heima sáust svipaðir
taktar þegar Jóhönnustjórnin
var í sínu bralli, þótt ekki væri
opinberlega komið að sjávar-
útveginum þegar úthaldið
þraut. En þá var látið eins og
yfir stæðu „samninga-
viðræður“ af Íslands hálfu,
sem voru helber ósannindi.
Viðræðuhópar af hálfu Íslands
sömdu ekki um eitt eða neitt
heldur mættu fyrir útsendara
ESB sem klóruðu athugasemd-
ir sínar í kladdann um þá „að-
lögun“ að reglum ESB sem
þeir íslensku, ef má nota það
orð, höfðu séð um að klára frá
því að þeir mættu fyrir ESB-
liðana síðast.
En á þessum tíma, og um
sumt nokkuð áður, og enn í
framhaldinu hefur markvisst
verið haldið áfram að skerða
öryggi íslensks landbúnaðar og
þar með þjóðaröryggi, eins og
síðustu mál undirstrika. Í því
efni má því miður engum
treysta lengur.
Orkupakkamálið var næst og
óframbærileg uppjöf gagnvart
neitunarvaldi Íslands, sjálfri
forsendu þess að stætt var á
vegna stjórnarskrárinnar að
samþykkja EES-samninginn.
Ekkert er heilagt og allt verð-
ur undan að láta í þágu mein-
lokunnar um að fyrr eða síðar
skuli takast að svíkja Ísland
inn í Evrópusambandið.
En Bretar geta ekki tapað.
Þeir þurfa aðeins að standa við
að hvað sem tautar og raular
fari þeir fyrir árslok. Böðlist
viðsemjandinn enn þá má grípa
í seinni hendingu bóndans frá
Hæli sem allir þekkja.
Dyravörðurinn í
Glaumbæ hafði vald
vildu menn inn, en
var algjörlega valda-
laus vildu þeir út}
Forleikurinn frá, nú
er það eftirleikurinn
E
nn ein kjarabaráttan og enn og aft-
ur fer höfrungakórinn að kyrja
sinn söng. Í þetta skiptið er
höfrungakórinn svo óheppinn að
gögn og upplýsingar eru almennt
miklu aðgengilegri en á árum áður og það er
hægt að skoða hvort ásakanir um höfrungahlaup
eru réttar.
Í Tímanum árið 1990 var spurt hvernig væri
hægt að hindra „höfrungahlaup“ víxlhækkana
launa. Árið 2015 fullyrti fjármálaráðherra í við-
tali við Morgunblaðið að „við þurfum að stöðva
þetta höfrungahlaup“. Rétt rúmu ári síðan kom
svo ákvörðun kjararáðs um launahækkun þing-
manna og æðstu ráðamanna. Augljóslega tókst
fjármálaráðherra ekki það sem hann ætlaði sér,
því þannig er mál með vexti að þetta svokallaða
höfrungahlaup er bara fyrir tekjuhærra fólk.
Ef við berum saman laun annarrar tekjutíundar (T2) og
efstu (T10) frá 1991, af því að neðsta tekjutíundin er með
mjög litlar atvinnutekjur, þá eru laun hjóna í sambúð í ann-
arri tekjutíund, fasteignaeigendur með eitt til tvö börn hafa
hækkað um rétt rúm 35% á meðan sami hópur efstu tekjutí-
undar hefur hækkað um tæp 83%. Á leigumarkaði hefur
önnur tekjutíundin hækkað um 49% en efsta tekjutíundin
um 82%.
Einstæður karl í annarri tekjutíund hefur hækkað um
13% en sá í efstu tekjutíund hefur hækkað um 51%. Á leigu-
markaði hefur önnur tekjutíundin hækkað um 51% en efsta
um 55%.
Einstæð kona í annarri tekjutíund hefur hækkað um 21%
en um 52% í efstu tekjutíund. Einstæð kona á
leigumarkaði í annarri tekjutíund hefur hækkað
um 64%, aðallega út af breytingum í bótakerfi
árið 1995, en efsta tekjutíundin þar hefur hækk-
að um 62%.
Miðað við þessar tölur; hvar kemur „höfr-
ungahlaupið“ fram? Hjá eignafólki með hærri
tekjur. Ef það á að „stöðva“ höfrungahlaupið
þarf að stöðva það hjá þeim sem eru með hæstu
tekjurnar. Hið svokallaða höfrungahlaup er
ekki láglaunafólki að kenna því þau sem eru
með hæstu launin fá þá hækkun og bæta svo
um betur.
Fyrir utan hrunið, þá skera síðastliðin sex ár
sig eilítið úr, því lægri tekjutíundir hafa hækkað
hlutfallslega umfram hærri tekjutíundir. Sú
þróun er þó enn langt frá því að bæta upp þá al-
mennu þróun sem gögnin ná yfir aftur til ársins
1991, ná meira að segja ekki að bæta upp þá þróun sem hef-
ur orðið á launum tekjutíunda síðan 2009.
Höfrungakórinn, þar sem laglínurnar fjalla um ábyrgð
láglaunastétta, hefur því aldrei átt rétt á sér. Miðað við sög-
una er hins vegar tilefni til þess að breyta laglínunni og
syngja höfrungalagið til þeirra tekjuhærri. Höfrungahlaup-
ið er þeirra leikur og það er klassískt áróðurstæki að
smyrja áróðri frá þeim sem eiga hann skilið yfir á þá sem
eiga það ekki. Gögn upplýsa hræsni þeirra. Gögn eru upp-
skriftin að betra og upplýstara samfélagi. Meiri gögn!
bjornlevi@althingi.is
Björn Leví
Gunnarsson
Pistill
Höfrungahlaupið
Höfundur er þingmaður Pírata.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Innflutningur svínakjöts jókstum 42% á árinu 2019. Gerðihann meira en að vega uppþann samdrátt sem varð í sölu
á svínakjöti frá innlendum framleið-
endum þannig að neyslan jókst í heild-
ina. Innflutt svínakjöt er nú fjórð-
ungur af neyslunni. Innflutningur á
alifuglakjöti jókst einnig, um 20%.
„Ef horft er til þróunar á sölu
svínakjöts í nokkur ár sést að neyslan
er að aukast. Það eru góðu fréttirnar.
Neikvæðu fréttirnar eru aftur á móti
þær að innflutningur eykur sinn hlut.
Við erum að sjá aukinn innflutning á
síðustu árum. Það er í samræmi við til-
slakanir sem stjórnvöld hafa gert,“
segir Ingvi Stefánsson, formaður Fé-
lags svínabænda, þegar upplýsingar
um þróun innflutnings eru bornar
undir hann.
Lambahryggir í sumar
„Við svínabændur þurfum að
spýta í lófana til að svara sívaxandi eft-
irspurn. Það er okkar að sinna þörfum
markaðarins,“ segir Ingvi.
Innflutningur á alifuglakjöti jókst
á síðasta ári, þótt ekki væri það eins
mikið og á svínakjöti. Svo brá við á síð-
asta ári að innflutningur á kindakjöti
var merkjanlegur. Fluttir voru inn
lambahryggir í maí til ágúst, eins og
frægt var, en það var vegna umræðu
um að ekki yrði hægt að fá lamba-
hryggi frá sláturleyfishöfum síðsum-
ars. Innflutningur kindakjöts var þó
aðeins tæpt prósent af innlendu kinda-
kjötsframleiðslunni.
Í heildina jókst innflutt kjöt um
625 tonn sem er um 17% meira en á
árinu áður. Mest er þetta úrbeinað og
jafnvel unnið kjöt. Til þess að bera það
saman við innlendu framleiðsluna sem
vigtuð er í heilum skrokkum þarf að
umreikna steikurnar í kjöt með beini.
Má sjá að innflutningurinn hefur auk-
ist um rúm 1.000 tonn á þann mæli-
kvarða reiknað. Í heildina samsvarar
innflutningurinn 7.280 tonnum en
heildarkjötmarkaðurinn er rúm 36
þúsund tonn.
Sveiflur í innflutningi á kjöti
vekja athygli. Innflutningur minnkaði
á árinu 2018 en jókst aftur 2019 og var
þá í heildina svipaður og á árinu 2017.
Þetta á sérstaklega við um alifugla- og
svínakjöt. Ingvi Stefánsson segir að
þessi tröppugangur í innflutningi hafi
verið til umræðu í röðum svínabænda
en menn hafi engar sennilegar skýr-
ingar á takteinum. Ekki heldur á því
að stór hluti af innflutningi svínakjöts
berst til landsins fyrstu sex mánuði
ársins.
Ekki sést til ferska kjötsins
Reikna má með að innflutningur
á kjöti aukist á þessu ári vegna heim-
ildar til að flytja inn nýtt, ófrosið kjöt.
Það á frekar við um nautgripa- og
svínakjöt en alifuglakjöt. „Það er of
snemmt að segja til um hversu mikið
af fersku svínakjöti kemur til landsins.
Við höfum ekki orðið varir við það á
markaðnum, enn sem komið er, enda
breyttust reglurnar ekki fyrr en um
áramót. En við bíðum spenntir að sjá
hvað kemur af fersku svínakjöti inn á
markaðinn,“ segir Ingvi og telur að
málið skýrist ekki fyrr en tveir eða
þrír mánuðir eru liðnir af árinu.
Fjórðungur af svína-
kjötinu er innfluttur
Innfl utningur á kjöti 2019
1.500
1.000
500
0
Tonn
Heimild: Hagstofa Íslands, bráðabirgðatölur, Matvælastofnun2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Innfl utningur 2017-2019 Heildarsala og innfl utningur 2019
Innfl utt kjöt 2017 2018 2019
Umreiknað í
kjöt m/beini*
Sala á innl.
framleiðslu
Heildar-
sala
Hlutfall
innfl utnings
Alifuglakjöt 1.327 1.145 1.370 2.288 9.797 12.085 19%
Svínakjöt 1.368 905 1.281 2.139 6.530 8.669 25%
Nautakjöt 849 830 818 1.366 4.818 6.184 22%
Reykt, saltað og þurrkað kjöt 220 231 139 232 232
Kindakjöt 0 2 39 65 7.100 7.165 1%
Hrossakjöt 0 0 0 0 735 735 0%
Pylsur og unnar kjötvörur 622 622 713 1.191 1.191
Samtals 4.386 3.735 4.360 7.281 28.980 36.261
*Áætlað
Tonn 2018 2019 Aukning
Alifuglakjöt 1.145 1.370 225 20%
Svínakjöt 905 1.281 376 42%
Nautakjöt 830 818 -12 -1%
Hlutfall innfl utnings 2019
Aukinn innfl utningur 2018 til 2019Innfl utningur 2013 til 2019, helstu tegundir
Einingar eru í tonnum
Alifuglakjöt
19%
Alifuglakjöt
25%
Svínakjöt
22%
Nautakjöt
Svínakjöt
Nautakjöt
Svín Koníakshamborgarhryggur
með sveppasósu og waldorf-salati.