Morgunblaðið - 30.04.2020, Síða 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. APRÍL 2020
STEYPUBLANDA
afsláttur
25%
Steypa
í poka
Fæst í múrverslun BMVallá, Breiðhöfða 3
og hjá helstu endursöluaðilum.
Stöndum vörð um íslenska framleiðslu.
Þarf bara
að bæta
við vatni
Ný steypublandameðmöl í sem auðveldar alla verkframkvæmd.
VELJUM ÍSLENSKT
Steypublanda hentar fyrir ýmis smærri verk:
• Til að steypa í hólka
• Til að steypameðfram hellum
• Til viðgerða á veggjum, köntum,
þrepum, stéttum o.fl.
• Fyrir undirstöður undir palla
• Má nota í mót fyrir kanta, smáveggi og slíkt
• Ogmargt fleira
Steypublandan kemur í rykfríum pokum og steypustyrkur er C-30.
Við seljum einnig blikkhólka í verslun okkar á góðu verði.
SVIÐSLJÓS
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
Að meðaltali dóu 46 Íslendingar á
viku fyrstu fimmtán vikur áranna
2017 til 2019 samkvæmt nýbirtum
tölum Hagstofunnar. Fyrstu fimm-
tán vikur ársins 2020 dóu aðeins
færri eða 44 að meðaltali á hverri
viku. Kórónuveirufaraldurinn hefur
því ekki fjölgað dauðsföllum hér á
landi eins og gerst hefur í fjölmörg-
um öðrum löndum. Að jafnaði dóu
flestir í aldursflokknum 85 ára og
eldri á tímabilinu 2017 til 2019. Það
var einnig algengasti aldursflokkur
þeirra sem dóu fyrstu fimmtán vikur
ársins 2020. Tíðasti aldur látinna
fyrstu fimmtán vikur 2020 var 83 ár
en 87 ár fyrir sömu vikur áranna
2017 til 2019.
Ekki náðist í Ölmu Möller land-
lækni í gær til að bera undir hana
þessar tölur um fjölda dauðsfalla.
Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir
sagði á blaðamannafundi almanna-
varna í gær að heildartölur andláta
þyrfti að skoða mjög vel. Engar
sterkar vísbendingar væru um það
núna að umframdauði væri í sam-
félaginu af völdum COVID-19-sjúk-
dómsins. Hann tók fram að miklar
sveiflur væru á milli ára.
Flestir deyja úr
blóðrásarsjúkdómum
Hagstofan hefur einnig birt nýjar
tölur um dánarmein Íslendinga yfir
tíu ára tímabil frá 2008 til 2017.
Flestir dóu úr blóðrásarsjúkdómum
eða 7.065. Það svarar til rúmlega
þriðjungs allra látinna (34%). Þar á
eftir lést 6.031 úr æxlum eða 29%
allra látinna. Alls létust 1.083 úr
sjúkdómum í taugakerfi (9,5%) og
1.812 úr sjúkdómum í öndunarfær-
um (8,7%). Fæstir dóu vegna svo-
kallaðra ytri orsaka (slys o.þ.h.) eða
1.331 sem svarar til 6% af heildar-
fjölda látinna yfir tímabilið 2008-
2017.
Tölur um dánarmein byggjast á
dánarvottorðum allra sem létust á
tímabilinu og áttu lögheimili á Ís-
landi við andlát.
Önnur mein hjá yngra fólki
Í umfjöllun um upplýsingarnar á
vef Hagstofunnar segir að þegar
rýnt sé í dánarmein hjá yngri ald-
ursflokkum komi í ljós að þau
skiptast þar með öðrum hætti en
þegar horft er til dánarmeina allra.
Fram að 34 ára deyja til að mynda
flestir úr ytri orsökum eða 54%.
Töluverður munur er einnig á
kynjunum en 61% karla deyr af ytri
orsökum á móti 38% kvenna. Í ald-
ursflokknum 35-64 ára deyja flestir
úr æxlum eða 46%. Þar er einnig
mikill munur á kynjunum þar sem
mun fleiri konur (59%) deyja úr æxl-
um á þessu aldursskeiði en karlar
(37%). Þó ber að hafa í huga í þessu
samhengi að hlutfallslega færri
deyja yngri en 65 ára eða einungis
tæp 17% allra látinna yfir tímabilið
2008 til 2017. Í aldursflokknum 65-
79 ára eru æxli enn algengust með
43% hlutdeild á móti 28% vegna
blóðrásarsjúkdóma en röðun ann-
arra dánarorsaka er sama og fyrir
heildarfjölda látinna.
Fram kemur að heildarfjöldi
dauðsfalla og hlutfall einstakra dán-
arorsaka er breytilegt eftir aldurs-
samsetningu mannfjöldans. Sjúk-
dómar í taugakerfi og skynfærum
jukust mest á tímabilinu, fóru úr 51
af hverjum 100.000 íbúum árið 1998 í
tæp 100 árið 2017. Hækkunin skýr-
ist af 11% hlutfallslegri fjölgun lát-
inna á aldrinum 85 ára og eldri en
sjúkdómar í taugakerfum, svo sem
alzheimers og parkinson, eru lík-
legri til að hrjá eldra fólk. Aldurs-
stöðluð dánartíðni vegna sjúkdóma í
blóðrásarkerfi minnkaði aftur á móti
um 44% (fór úr 478 í 268 af hverjum
100.000 íbúum) á tímabilinu 1998 til
2017.
Lækkun vegna illkynja æxla
Þá segir að dánartíðni vegna ill-
kynja æxla hafi þróast á svipaðan
hátt en hún hefur lækkað um 27% á
undanförnum 20 árum. Um fjórðung
allra dánarmeina vegna æxla má
rekja til illkynja æxlis í barka,
berkju og lunga. Aldursstöðluð dán-
artíðni vegna illkynja æxlis í barka,
berkju og lunga hefur lækkað nokk-
uð hjá báðum kynjum, sérstaklega
síðustu ár og er nú svo komið að
dánartíðni kynjanna er nálægt því
jöfn síðustu ár.
Þetta er talsvert önnur þróun en í
öðrum ríkjum Evrópu þar sem ill-
kynja æxli í lunga er rúmlega tvisv-
ar sinnum algengari dánarorsök hjá
körlum en konum.
Færri dauðsföll en síðustu þrjú ár
 Miðað við fyrri ár hefur látnum á Íslandi ekki fjölgað vegna kórónuveirufaraldursins  Flestir sem
deyja eru 85 ára og eldri  Tölur um dánarmein sýna að þriðjungur fólks deyr úr blóðrásarsjúkdómum
Vikuleg dánartíðni og algeng dánarmein
Fjöldi látinna í viku 1 til 15 árin 2017 til 2020
Algengustu dánarmein eftir kyni, meðaltal 2008 til 2017
50
49
48
47
46
45
44
43
42
41
40
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
2.000
1.800
1.600
1.400
1.200
1.000
800
600
400
200
0
Karlar Konur
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15Vika:
Blóðrásarkerfi Æxli Taugakerfi
og skynfæri
Öndunarfæri Ytri orsakir Önnur
dánarmein
Heimild: Hagstofan
Heimild: Hagstofan
Fjöldi smita
Fjöldi kórónu-
veirusmita 2020
Látnir, 10 vikna hlaupandi meðaltal
32,735
27,830
11,1
7,9 107,4 4,6
8,2
13,811,6
33,8%
28,9%
9,5% 8,7%
6,4%
12,7%
2020
2017
2019
2018
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Kórónuveiran hefur sett stórt strik í
reikninginn hjá hestafólki hér og er-
lendis. Öllum mótum og viðburðum
sem Feif, alþjóðasamtök um íslenska
hestinn, höfðu skipulagt í sumar hef-
ur verið aflýst. Bann við samkomum
hefur sums staðar verið svo strangt
að hestamenn hafa ekki einu sinni
mátt ríða út.
„Eins og hjá mörgum öðrum hefur
þetta haft mikil áhrif á starf með ís-
lenska hestinn. Víða á meginlandinu
má fólk ekki einu sinni ríða út vegna
samkomubanns og þeir einir hafa að-
gang að hesthúsum sem annast dag-
lega hirðingu hestanna,“ segir Gunn-
ar Sturluson, forseti Feif.
Ástandið hefur einnig haft áhrif á
hestamenn hér á landi. Þótt þeir hafi
getað riðið út hefur lokun reiðhalla
sett strik í reikninginn við þjálfun
hesta.
Norðurlandamóti aflýst
„Við ákváðum strax og þetta kom
upp að fara frekar með löndum. Slóg-
um af stóra dómararáðstefnu sem
átti að vera á Íslandi í vetur en hún
var til þess að endurmennta dómara
og prófa nýja. Við höfum á móti
ákveðið að enginn missi réttindi sín
vegna þess að hann getur ekki tekið
þátt í námskeiði sem ekki er hægt að
halda,“ segir Gunnar um skipulagn-
inguna hjá Feif.
Á hverju sumri er haldinn fjöldi
móta fyrir íslenska hestinn í Evrópu.
Eins og komið hefur fram var lands-
mót hestamanna sem halda átti á
Hellu fellt niður. Sömu sögu er að
segja af Norðurlandamótinu sem
halda átti í Svíþjóð um mánaðamótin
júlí og ágúst og svokallað Mið-
Evrópumót ásamt ungmennabúðum
Feif og fleiri viðburðum. Ekki er
hægt að fresta þessum mótum um ár
því á næsta ári verða Heimsleikar ís-
lenska hestsins haldnir í Herning í
Danmörku og hætt við að allt sem
gert er á því ári falli í skugga leik-
anna. Vegna frestunar Ólympíu-
leikanna í Tókýó verða þeir á sama
tíma og Heimsleikarnir og óttast
hestamenn áhrif þess á viðburðinn.
Lokamót meistaradeildarinnar í
hestaíþróttum hér á landi verður
haldið í Samskipahöllinni í Kópavogi
7. maí. Engir áhorfendur verða í höll-
inni enda samkomubann í gildi en
sýnt verður frá mótinu í sjónvarpi.
Öllum mótum
íslenskra hesta
í Evrópu aflýst
 Lokamót meistara án áhorfenda
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Meistaradeild Hægt verður að
ljúka keppni á mótinu, en án gesta.