Fréttablaðið - 02.09.2020, Qupperneq 4

Í fjárhæðunum felst
heildarviðbótarframlag til
stofnana að meðtöldum
launatengdum gjöldum.
Útvarpsstjóri skipar
formann siðarnefndar.
Vísindamenn álykta út
frá gögnum að 0,9 prósent
Íslendinga hafi smitast af
veirunni og 91,9 prósent
smitaðra hafi myndað
mótefni.
HEILBRIGÐISMÁL „Sumarið er búið
að vera þungt, það eru skerðingar
á þjónustu víðs vegar í kerfinu og
við leggjum áherslu á að halda
okkar þjónustu óskertri,“ segir
Elísabet Brynjarsdóttir, verkefna­
stjóri Frú Ragnheiðar, skaða­
minnkunarúrræðis Rauða krossins
á höfuðborgarsvæðinu.
„Kuldinn er á næsta leiti. Við erum
að búa okkur undir þungan vetur og
erum að safna hlýjum fötum sem
við gefum áfram til þeirra sem eru
mikið úti. Við erum svo að hafa sam­
band við flesta okkar skjólstæðinga
til að taka stöðuna.“
Flestir skjólstæðinga Frú Ragn­
heiðar eru heimilislausir, en Elísa­
bet segir faraldurinn hafa haft ein­
hver jákvæð áhrif. „Umræðan um
húsnæðismálin hefur batnað mikið.
Áður fyrr var mjög edrúmiðuð
stefna, fólk fékk ekki þjónustu
nema að vera án vímuefna, og því
urðu ákveðnir hópar útsettir fyrir
því að vera án heimilis.“
Í dag eru að verða ákveðin kafla­
skil í umræðunni. „Það er erfitt að
ætlast til betrunar og að einstakl­
ingar treysti sér til þess að vinna í
sjálfum sér, séu þeir heimilislausir.
Undanfarið hafa komið upp ýmis
úrræði sem hafa reynst vel fyrir
einstaklinga með fjölþættan vanda,
þar á Reykjavíkurborg mikið hrós
skilið. Þá hafa heimilislausir ein­
staklingar sem nota vímuefni um
æð stigið fram og lýst sinni reynslu,
sem hefur áður ekki tíðkast. Það er
ótrúlega mikilvægt að samfélagið
heyri og hlusti á rödd þeirra.“
Sjálf boðaliðum hefur tekist að
halda uppi starfi Frú Ragnheiðar í
gegnum sumarið. Fjármögnun verk­
efnisins kemur eingöngu í gegnum
styrki, í haust verður safnað fyrir
nýjum bíl. „Bíllinn okkar er keyrður
rúmlega 380 þúsund kílómetra og
er að verða dálítið úr sér genginn,
við höfum í gegnum tíðina notið
mikillar velvildar í samfélaginu en
verkefnið tók högg fjárhagslega eftir
COVID og staðan er ekki eins góð í
dag,“ segir Elísabet.
Líkt og greint var frá í síðustu
viku hefur framboð sterkra vímu­
efna minnkað frá því faraldurinn
hófst. Þá hafa verðkannanir SÁÁ
bent til að verð fari hækkandi.
„Staðan hjá okkar fólki er mjög
erfið og slæm. Við upplifðum það
mikið í upphafi faraldursins þegar
það var minna framboð af vímu­
efnum á ólöglega markaðnum en
eftirspurnin hélst sú sama, að það
varð meiri harka fyrir okkar skjól­
stæðinga,“ segir Elísabet. „Minna
framboð þýðir ekki minni eftir­
spurn, það þýðir í raun að jaðar­
settustu einstaklingarnir þurfa
að harka meira og það varð meira
of beldi.“
Starfsmenn Frú Ragnheiðar eru
stöðugt í virku notendasamráði. „Á
þessu ári höfum við verið að heyra
í auknum mæli af því að heróín sé
komið í umferð hér á landi og því
fylgir aukin hætta. Hingað til hefur
það ekki fundist hér á landi, en með
minna framboði af öðrum efnum
virðist sala á heróíni hafa komist af
stað. Heróín er ópíóíði og styrkleik­
inn oft óræður og því meiri hætta á
ofskömmtun og dauðsföllum. Það
sem við í Frú Ragnheiði gerum er
að undirbúa okkur fyrir það, ef við
sjáum meiri neyslu á heróíni þróum
fræðsluefni hjá okkur í samráði við
notendur sem við miðlum til skjól­
stæðinga okkar til að draga úr skað­
anum og halda fólki á lífi.“
Þórdís Jóhannsdóttir Wathne,
framkvæmdastjóri meðferðarheim­
ilisins Krýsuvíkur, segir að þar finni
þau fyrir því að fólk komi inn í verra
ásamkomlagi en fyrir faraldurinn.
„Biðlistinn hjá okkur er í meira lagi,
hann er yfirleitt langur en ástandið
nú er töluvert verra,“ segir Þórdís og
bætir við að mikilvægt sé að halda
þjónustunni óskertri.
arib@frettabladid.is
Búa sig undir þungan vetur
Staða fíkla og heimilislausra er grafalvarleg. Minna framboð á vímuefnum hefur orðið til þess að ofbeldi
hefur aukist. Starfsmenn skaðaminnkunarúrræðisins Frú Ragnheiðar búa sig undir afar þungan vetur.
Sjálfboðaliðum hefur tekist að halda uppi starfi Frú Ragnheiðar í gegnum heimsfaraldurinn. FRÉTTABLAÐIÐ/EYÞÓR
Minna framboð
þýðir ekki minni
eftirspurn, það þýðir í raun
að jaðarsettustu einstakling-
arnir þurfa að harka meira
og það varð meira ofbeldi.
Elísabet Brynjars-
dóttir, verkefna-
stjóri Frú Ragn-
heiðar
COVI D -19 Niðu rstöðu r ra nn­
sóknar vísindamanna Íslenskrar
erfðagrein ingar og samstarfsfólks
þeirra, benda til þess að ekki dragi
úr mótefni sem myndast í blóði
eftir SARS­CoV2 smit á fyrstu
fjórum mán uð um eftir sýkingu.
Niðurstöð ur rannsóknarinnar birt­
ust í vísindaritinu The New England
Journal of Medicine.
Vísindamennirnir álykta út frá
gögn um að 0,9% Íslendinga hafi
smitast af veirunni og 91,1 prósent
smitaðra hafi myndað mótefni, Þá
hafi 44 prósent þeirra sem smit uð­
ust ekki fengið greiningu en dánar­
tíðni sé 0,3 prósent. Alls var skimað
fyrir mótefnum í blóði 30.576
Íslendinga.
Prófuð voru 2,102 sýni úr 1.237
Íslend ingum sem höfðu sýkst af
SARS­CoV­2, tekin allt að fjórum
mán uð um eftir greiningu. Þá voru
mæld mótefni hjá 4.222 einstakling­
um sem höfðu farið í sóttkví og öðr­
um sem ekki höfðu komist í tæri við
veiruna svo vitað væri. 2,3 prósent
þeirra sem höfðu farið í sóttkví
voru með mótefni og 0,3% fólks sem
ekki var vitað að hefði smitast eða
umgengist smitaða einstaklinga.
Mun fleiri greindust með mótefni
sem voru í sóttkví en þeir sem voru
það ekki. Þá sýnir rannsóknin enn
frem ur tengsl milli alvarleika veik­
inda og magns mótefna. Þeir sem
veiktust lítið, eða sýndu engin ein­
kenni, höfðu því meiri tilhneigingu
til að mynda lítið af mótefnum eða
engin.
Af þeim 8,9% sem greinst höfðu
með nef­ og hálssýni og mynduðu
ekki fullt mótefnasvar, myndaði
tæp ur helmingur, 4,0% af heildinni,
engin mælanleg mótefni. Upp hafleg
greining þessara einstaklinga var
annaðhvort fölsk, eða líkami þeirra
losnaði við veirusýkinguna með
öðrum ráðum en myndun mótefna.
K á r i St ef á n s son, for st jór i
Íslenskrar erfðagreiningar, segir
gott að geta lagt að baki áhyggjur
af því að mótefni kunni að fjara út
á einhverjum vikum eftir sýkingu.
Núna sé fyrirtækið að rannsaka
frumubundið ónæmi gegn veirunni
hjá þeim sem ekki mynduðu mót­
efni. – bþ
Mótefni minnkar ekki á fyrstu fjórum
mánuðunum eftir COVID-19 sýkingu
STJÓRNSÝSLA Ríkisútvarpið hefur
óskað eftir tilnefningum í siðanefnd
Ríkisútvarpsins í ljósi þess að kæra
hafi borist.
Útgerðarfyrirtækið Samherji
hefur kært ellefu starfsmenn Rík­
isútvarpsins til siðanefndarinnar
vegna færslna þeirra á samfélags­
miðlum.
Í svari Ríkisútvarpsins segir að
endurskoðun siðareglna RÚV hafi
staðið yfir frá síðasta ári og því hafi
ekki verið endurskipað í nefndina.
Siðanefnd Ríkisútvarpsins var
skipuð haustið 2016 til þriggja ára í
samræmi við siðareglur, rann skip­
unartíminn því út síðasta haust.
Útvarpsstjóri skipar formann siða­
nefndar, skal formaðurinn uppfylla
starfsgengisskilyrði héraðsdómara.
Starfsmannasamtök Ríkisútvarps­
ins skipa einn nefndarmann og Sið­
fræðistofnun Háskóla Íslands einn.
Vilhjálmur Árnason, stjórnarfor­
maður Siðfræðistofnunar, segir að
eftir að skipunartími Guðmundar
Heiðars Frímannssonar rann út
hafi Siðfræðistofnun lagt til að
Páll Rafnar Þorsteinsson yrði aðal­
maður í siðanefndinni.
Páll Rafnar staðfesti að hann
hefði verið tilnefndur, dró það svo
til baka og vísaði öllum spurning­
um til Ríkisútvarpsins.
Á starfstíma siðanefndarinnar á
árunum 2016 til 2019 bárust tvær
kvartanir, árin 2017 og 2019. Báðum
kvörtunum var vísað frá. – ab
Óska eftir
tilnefningum í
siðanefnd RÚV
Tvær kvartanir hafa borist siða-
nefnd, báðum var vísað frá.
K JARAMÁL Gerðardómur hefur
úrskurðað að ríkið skuli veita
Landspítalanum 900 milljónir
króna á ári frá og með deginum í
gær til loka gildistíma kjarasamn­
ings hjúkrunarfræðinga, til að bæta
kjör þeirra. Aðrar heilbrigðisstofn­
anir fá 200 milljónir króna í hlut­
falli við meðalfjölda stöðugilda
hjúkrunarfræðinga sem þar voru
við störf fyrir lok árs 2019.
Í fjárhæðunum felst heildarvið­
bótarframlag til stofnana að með­
töldum launatengdum gjöldum,
en fjármagninu skal ráðstafað á
grundvelli stofnanasamninga, en
endanleg útfærsla á úrskurðarorð­
um gerðardóms liggur ekki fyrir.
Vinna við endurskoðun stofnana­
samninga hefst strax og skal lokið
eigi síðar en í lok árs 2020 og munu
breyttir stofnanasamningar gilda
frá 1. september 2020.
Líkt og Fréttablaðið greindi frá
fyrr í sumar samþykktu hjúkrun­
arfræðingar miðlunartillögu ríkis­
sátta semjara í lok júní og var þar
með verkfalli hjúkrunarfræðinga,
sem átti að hefjast þann 22. júní, af­
stýrt. Hjúkrunarfræðingar höfðu
verið með lausa kjarasamninga frá
31. mars á síðasta ári.
Tillagan sem lögð var fram inni­
hélt öll atriði sem náðst hafði sam­
komu lag um milli samningsaðila,
en ágreiningsatriði um launalið var
vísað til sérstaks gerðardóms.
Gerðardómurinn metur það svo
að hjúkrunarfræðingar séu vanmet­
in kvennastétt, hvað varð ar laun
með tilliti til ábyrgðar, og því telji
hann rétt að skapa for send ur til leið­
réttingar á launa kjör um almennra
hjúkrunarfræðinga. – fbl
Rúmur milljarður í bætt kjör hjúkrunar fræðinga
2 . S E P T E M B E R 2 0 2 0 M I Ð V I K U D A G U R4 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð