Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.03.1971, Qupperneq 6

4 ÍSLENZKAR LANDBIJNAÐARRANNSÓKNIR
ákveðið að sæða hyrndar ær á Hesti, seni
allar voru vestfirzkar, með sæði úr hrein-
ræktuðum þingeyskum hrútum, sem þá
voru til í Árnessýslu. Síðan hafa öðru
hverju verið sæddar hyrndar ær á Hesti
með sæði úr hreinræktuðum þingeyskum
hrúturn. Einnig hafa kollóttar ær á Hesti
verið sæddar með sæði úr hreinræktuðum
kollóttum hrútum af vestfirzkum stoíni úr
Árnessýslu, Strandasýslu og af Snæfellsnesi.
Síðan sæðingar hófust hafa því verið til á
Hesti hyrndar ær, ýmist hálfblóðsþingeysk-
ar eða minna eða meira, auk hreinræktaðra
hyrndra og kollóttra vestfirzkra. Þar sem
fyrir liggja nákvæmar skýrslur um væn-
leika, fóðrun og afurðir alls fjárins á Hesti,
þykir ástæða til að gera athuganir á afurða-
hæfni annars vegar á hreinræktuðu koll-
óttu og hyrndu vestfirzku fé og hins vegar
á því, hvaða áhrif blöndun þingeyska fjár-
ins við hyrnda vestfirzka stofninn hefur
liaft.
RANNSÓKNAREFNI
OG AÐFERÐIR
Við fjárskiptin 1951 fékk Hestsbúið leyfi
til að velja lömb á nokkrum bæjum, þar
sem vitað var að notaðir höfðu verið hrút-
ar, sem hlotið höfðu góða dóma á síðustu
hrútasýningum fyrir fjárskiptin. Auk hinna
völdu lamba, fékk Hestsbúið nokkuð af
óvöldum lömbum. Lömbin voru ýmist
hyrnd eða kollótt. Tafla 1 sýnir frá hvaða
bæjum þau voru.
Sumir bændur á Vestfjörðum höfðu ára-
tugum saman, áður en fjárskiptin fóru
fram, hreinræktað kollótt fé eða hyrnt fé,
en aðrir blönduðu þessum stofnum saman
af handahófi.
Telja mátti nokkurn veginn hreinrækt-
að kollótt fé á eftirtöldum bæjurn: Múla,
Laugabóli og Vatnsfirði, en kollóttu lömb-
in, sem keypt voru frá Meiri-Hattardal,
Kinnarstöðum og Skerðingsstöðum, voru
blendingar af kollóttu og hyrndu fé.
Á Hesti voru stofnarnir aðgreindir í
hyrndan og kollóttan stofn frá upphafi,
þ. e. kollóttar ær voru látnar fá við koll-
óttum hrútum og hyrndar ær við hyrndum
hrútum.
Við ræktun beggja stofnanna var fylgt
sömu stefnunni í megin atriðum, þ. e. að
reyna að sameina í hvorum stofni alla eftir-
sóknaverðustu eiginleika, sem sauðfé þarf
að hafa við það búskaparlag, sem þorri ís-
lenzkra bænda fylgir. Var því féð í báðum
stofnum valið með tilliti til eftirfarandi
eiginleika:
a. Vaxtarhraða frá fæðingu til 1. október,
sem er í senn mælikvarði um mjólkur-
getu móður og meðfædda vaxtargetu
lambsins.
b. Frjósemi foreldra.
c. Vaxtarlagi, þ. e. að fá féð lágfætt,
sívalvaxið, bollangt og vel vöðvafyllt,
sérstaklega á spjaldhrygg, mölum og
lærum; einnig með ávalar, vel vöðva-
fylltar herðar, útlögumikinn brjóst-
kassa og framstæða, breiða bringu. Þá
hefur verið reynt að velja féð með stutt
höfuð, gilda snoppu og gleiða kjálka
og gleitt setta og rétta fætur.
d. Þá hefur nokkurt tillit verið tekið til
litarháttar og magns og gæða ullar.
Valið hefur verið gegn sterkgulum lit,
en þó lítil áherzla lögð á að rækta
skjallhvítt fé.
Eins og vikið er að í inngangi, fékkst
leyfi til að flytja sæði úr þingeyskum hrút-
um úr öðrum fjárskiptahólfum að Hesti og
á fleiri bæi í því hólfi veturinn 1956—57.
Sæddar voru allar þær hyrndar ær, sem
gengu þá daga, sem sæðið var flutt, nema
þær, sem voru bundnar í afkvæmarannsókn-
um. Voru því ærnar, sem fengu fang við
þingeysku sæði, á engan hátt valdar. Fyrstu
árin eftir að sæðingar hófust var í raun-
inni strangara úrval líflamba úr lueinrækt-
aða vestlirzka stofninum en rneðal blend-