Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.03.1971, Qupperneq 30

ÍSL. LANDBÚN.
J. AGR. RES. ICEL.
1971 3, 1: 28-38
Kynbótaeinkunn áa
Stefán Aðalsteinsson
Rannsóknastofnun landbúnaðarins,
búfjárraktardeild
Yfirlit. Lýst er uppbyggingu kerfis, sem notað hefur verið við útreikninga á fail-
þungaeinkunn áa, og einnig er lýst útreikningum á kynbótaeinkunn áa með fjórum
þáttum, frjósemi, fallþungaeinkunn, ullarmagni og ullarflokki.
Notaðar voru tölur yfir frjósemi og lambavænleika hjá 2539 tvævetlum á fjórum
ríkisbúum til að reikna út kynbótaeinkunn, sem byggðist á tveimur þáttum, frjósemi
ærinnar og einkunn, sem henni hafði verið gefið fyrir fallþunga lamba. Öryggi kyn-
bótaeinkunnarinnar (væntanlegt arfgengi) reyndist 0.18.
Fundið arfgengi á kynbótaeinkunninni, reiknað út frá fervikagreiningu milli og innan
feðra áa, reyndist vera 0.22 með meðalskekkju 0.05.
Arfgengi á frjósemi ánna í þessari rannsókn reyndist vera 0.21 með meðalskekkju
0.05 og arfgengi á fallþungaeinkunn reyndist einnig 0.21 með meðalskekkju 0.05. Allar
arfgengistölurnar eru raunhæft hærri en 0.
INNGANGUR
Liðin eru nærri 30 ár, síðan færðar voru
sönnur á, að þegar kynbæta á marga eigin-
leika samtímis, næst mestur heildarárang-
ur, ef allir eiginleikarnir eru metnir sam-
tírnis, þeir sameinaðir í eina heildarein-
kunn (selection index) og valið til kynbóta
eftir talnagildi heildareinkunnarinnar
(Hazel & Lush, 1942).
Við útreikning á slíkri heildareinkunn,
sem liér eftir verður kölluð kynbótaein-
kunn, þarf að vita einingarverðmæti hvers
eiginleika til þess að geta vegið eiginleik-
ana saman eftir verðmæti þeirra. Jafnframt
þarf að vita arfgengi eiginleikanna, erfða-
frávik þeirra og umhverfisfrávik og erfða-
samhengi og umhverfissamhengi milli
þeirra (Hazel, 1943).
Við útreikning á sem réttustu kerfi til að
byggja kynbótaeinkunnir á þarf því að afla
fyrir fram vitneskju um margar hjálpar-
stærðir og nýta allar upplýsingar, sem í þess-
um stærðum eru fólgnar við uppbyggingu á
einkunnakerfinu.
Dæmi um kerfi fyrir kynbótaeinkunnir áa
er að finna frá Noregi, þar sem teknir hafa
verið saman þrír eiginleikar í kynbóta-
einkunn, en jreir eru ullarvigt, frjósemi
ánna og lifandi Jiungi lambanna að hausti
(Gjedrem, 1966).
RANNSÓKNAREFNI OG AÐFERÐIR
a. Einkunnakerfi fyrir fallþunga lamba.
Á árunum 1958—’60 var byggt upp kerfi
fyrir umreikning á fallþunga lamba í ein-
kunn. Þetta kerfi hefur mikið verið notað
til einkunnagjafa hér á landi síðan, og er
því tímabært að birta lýsingu á j)ví.
Fyrir sláturlömb er reiknaður út meðal-
þungi á fæti og meðalfalljmngi fyrir ein-
lembingshrúta, einlembingsgimbrar, tví-
lembingshrúta og tvílembingsgimbrar.
Fyrir líflamb af ákveðinni lambategund