Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.03.1971, Síða 46

44 ÍSLENZKAR LANDBÚNAÐARRANNSÓKNIR
ari tilraun og jarðvegsgerð á þeim stað, sem
fræinu var safnað.
Jarðvegur á íslandi er af þessu að dæma
nægilega mismunandi til að beina Jiróun
plöntuhópa inn á mismunandi brautir.
UMRÆÐUR
Aðstæður við rannsóknir þessar voru frá-
brugðnar íslenzkum staðháttum, bæði hvað
varðar loftslag og jarðveg. Heimfærsla á
niðurstöðum við íslenzkar aðstæður verður
því að gerast með gát. Engu að síður gefa
þessar niðurstöður vísbendingu um atriði,
sem gætu haft nokkra þýðingu á íslandi. Sú
staðreynd, að 7,2% uppskeruauki varð við
mjög lágt pH, er athjyglisverð. Vetnisjóna-
magn virðist sjaldan hafa bein áhrif á,
hvaða tegundir þrífast, en hins vegar hefur
sýrustigið áhrif á nýtanleika ákveðinna efna
(Small 1954). Þannig skýrir Small (1. c.) frá
tilraun, þar sem Cynodon dactylon var lát-
íð vaxa við mismunandi pH gildi. Varð eng-
in upptaka af kalsíum við jrH 3, en lítil við
jrH 4. Arnon og Johnson (1942) komust að
sömu niðurstöðu varðandi áhrif pH á upp-
töku kalsíums. Þrátt fyrir viðbótina CaSOi,
2H2O má Jrví gera ráð fyrir, að kalsíum haíi
verið minna nýtanlegt i tilraunalið 1 og 2.
McNeur (1953) gerði pottatilraun með
grös og smára og fann, að rýgresi (Lolium
perenne) og axhnoðapuntur (Dactylis glo-
merata) gáfu hæstu uppskeru við lægst ]>!I.
Engar skýringar voru þó gefnar varðandi
áhrif jrH á ujjjítöku næringarefna.
Sullivan (1962) fann, að vallarsveifgras
(Poa pratensis) gaf hærri uppskeru við pH
6,2 en pH 5,1, en engin samsvörun fannst
milli sýrustigs og köfnunarefnisgjafar.
Wiersam og Bakama (1959) komust að
því, að jónrýmd rótarinnar hafði stjórnandi
áhrif á hlutfallslega upptöku ein- og tví-
giklra katjóna og að plöntur virðast þróa
ítaðbrigði með tilliti til Jressa eiginleika.
Dreifing Festuca rubra í skozku raklendi
fylgdi kalsíummettun jarðvegsins þannig,
að grasið óx ekki þar, sem kalsíummettunin
féll niður fyrir 20-30% (Ratcliffe, 1965).
Bradshaw og Snaydon (1961) unnu með
söfn af sauðvingli (Festuca oviná), upprunn-
um úr kalkkenndum jarðvegi annars vegar
og mjög súrum jarðvegi hins vegar, og
komust að raun um, að kalsíumsvörun
Jressara safna var mismunandi.
Safnið úr kalkjarðveginum gaf jákvæða
línulega svörun við kalsíum, meðan safnið
úr súra umhverfinu sýndi litla svörun og
jafnvel neikvæða við tiltölulega lága kal-
síummettun.
Clymo (1962) hefur rannsakað hlutfalls-
leg áhrif vetnisjóna- og kalsíummagns og
Jrau eitrunar- og skortsáhrif, sem þeirn
fylgja. Notaði hann tvær tegunclir, Carex
lepidocarpa (kalkleitin) og Carex demissa
(kalkfælin), og fann þá fyrri vera næmari
fyrir eituráhrifum áljóna (alumíníum) við
lágt jrH, jafnframt Jjví að hafa þörf fyrir
mikið magn af kalsíum í jarðvegi.
Clarkson (1965) ræktaði Agrostis stoloni-
fera og Agrostis setacea við mishátt magn
kalsíums í næringarlausn. Hámarksujrptaka
af kalsíum í blaðsprotum jrlantnanna var
náð við mjög mismikið magn kalsíums í
næringarlausninni. í A. setacea var þessu
hámarki náð, þegar kalsíumstyrkur lausn-
arinnar náði 0,25 mM. Þegar þessum styrk
var náð, hætti plantan einnig að sýna vaxt-
arsvörun við kalsíum og sýndi jafnvel nei-
kvæða vaxtarsvörun við hærra magni af
kalsíum. í A. stolonifera var enn um aukna
upptöku kalsíums og jákvæða vaxtarsvör-
un gagnvart kalsíum að ræða við 2.5 mM
kalsíumstyrk lausnar.
Af ofangreindum dæmum virðist sem
grös þrói staðbrigði með tilliti til kalsíum-
magns jarðvegsins. íslenzki túnvingullinn í
ofangreindri tilraun hagaði sér sem kalk-
fælin jurt, |j. e. gaf hæstu upjjskeru við lágt
pH. Þessar niðurstöður og hin lága kal-
síummettun íslenzks jarðvegs (Bjarni Helga-
son 1959) gefur tilefni til að ætla, að íslenzk-