Sjómannadagsblaðið - 07.06.2009, Qupperneq 13

137. JÚNÍ 2009 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Íslensk skip hafa af og til reynt fyrir sér á
túnfiskveiðum, bæði í íslenskri lögsögu og á
fjarlægum miðum. Er um veiðar á
bláuggatúnfiski að ræða sem er
verðmætasta tegundin í túnfiskflórunni.
Þessar veiðar hafa þótt skila litlu miðað við
tilkostnað. Skip frá Vestmannaeyjum fóru á
sínum tíma á veiðar á öðrum og verðminni
túnfisktegundum við Brasilíu og gáfu þær
sömuleiðis lítið af sér. Ísland er aðili að
Atlantshafstúnfiskveiðiráðinu og hefur sem
slíkt heimild til veiða á um 50 tonnum af
bláuggatúnfiski á ári, nánar tiltekið úr
stofni Austur-Atlantshafs-bláuggatúnfisks
en útbreiðslusvæði hans nær allt frá
Grænhöfðaeyjum í suðri til Noregs í norðri.
Í ár ákvað sjávarútvegsráðuneytið að geyma
íslenska kvótann og flytja óskertan til ársins
2011.
Bláuggatúnfiskur er talinn vera einn sá
verðmætasti í heimi og er gríðarlega
eftirtsóttur af veitingahúsum. Á þeim er
hann skorinn í smábita og eru réttirnir
jafnan með þeim dýrustu á matseðlunum.
Sem dæmi má nefna að í upphafi ársins
fékkst metverð fyrir bláuggatúnfisk á
uppboði á fiskmarkaðnum í Tókýó, en þá
greiddu tveir veitingastaðir um 13 milljónir
króna fyrir 130 kg fisk, eða sem svarar 100
þúsund krónum fyrir kílóið.
Japanir við landið
„Japanir og fleiri þjóðir hafa stundað veiðar
á úthafinu í N-Atlantshafi síðustu áratugi
og færðu sig stöðugt norðar þar til þeir
sóttust eftir að stunda veiðar innan íslensku
lögsögunnar árið 1995. Lítil vitneskja var
um túnfisk á íslensku hafsvæði á þessum
tíma og ein af fáum heimildum um túnfisk
við landið var frá miðri síðustu öld þegar
staðfestar fregnir bárust um túnfiskgöngur
inni á Ísafjaðardjúpi. Af þessum sökum var
ákveðið að Hafrannsóknastofnunin gengi til
samstarfs við japanska útgerðaraðila um
tilraunaveiðar á túnfiski í íslenskri lögsögu
árið 1996. Skipin stunduðu aðallega
veiðarnar suður af landinu á hverju hausti
allt til ársins 2005. Rannsóknamenn Hafró
voru um borð og fylgdust með afla og
aflabrögðum auk þess sem þeir tóku sýni til
rannsókna. Veiðarnar leiddu í ljós að
bláuggatúnfiskur gekk í nokkru magni inn í
íslenska lögsögu á haustin. Aflinn náði
hámarki á árunum 1997 og 1998 en
minnkaði síðan jafnt og þétt þar til árið
2005 þegar ákvörðun var tekin um að hætta
veiðum,“ segir Droplaug Ólafsdóttir,
líffræðingur á Hafrannsókastofnuninni.
Ofveiði kemur í veg fyrir göngur
Þrátt fyrir aukinn sjávarhita virðist
túnfiskurinn ekki ganga eins langt norður á
bóginn nú og hann gerði í upphafi
tilraunaveiðanna. Þaðan af síður er
göngumynstur hans líkt því sem það var
upp úr miðri síðustu öld þegar túnfiskur
gekk langt norður með Noregsströndum.
Ljóst er að sókn í túnfisk hefur verið langt
umfram afrakstursgetu stofnanna í Norður
Atlantshafi undanfarna áratugi og sennilega
er lítil stofnstærð skýring á núverandi
göngumynstri. Aflaheimildir hafa verið
töluvert umfram ráðgjöf fiskifræðinga og
þar að auki eru sterkar vísbendingar um að
raunverulegur afli hafi verið langt umfram
veiðiheimildir. Mikil óvissa ríkir því um
túnfiskstofna í N-Atlantshafi og ósennilegt
að túnfiskurinn fari að ganga norðar í
verulegum mæli nema stofnarnir rétti sig
við.
„Ég á ekki von á því að túnfiskveiðar hér
við land verði raunhæfur möguleiki fyrr en
tekst að ná betri stjórn á veiðum og byggja
stofninn upp að nýju. Túnfiskurinn mun
líklega ekki ganga hingað norður aftur fyrr
en hann nær sér nægilega á strik á ný,“ segir
Droplaug.
Veiðar við Líbýu
Á síðasta ári fékk útgerð í Hrísey úthlutað
íslenska kvótanum sem nýtti hann við
strendur Líbýu í samvinnu við erlenda
útgerð. Í ár barst ein umsókn til veiða á
þeim 50 tonnum sem Ísland hefur
samkvæmt reglum Atlantshafs-
túnfiskveiðiráðsins. Var sótt um leyfi til
veiða í Miðjarðarhafi í samvinnu við erlenda
aðila. Sjávarútvegs- og landbúnaðar-
ráðuneytið ákvað að hafna leyfi til
samvinnuveiða í ár enda samþykktu
túnfiskveiðiþjóðirnar fyrr á árinu að minnka
veiðar á bláuggatúnfiski um 20% 2009
miðað við fyrri ár í viðleitni sinni til að
draga úr ofveiði. Stundar því engin íslensk
útgerð veiðar á túnfiski á þessu ári.
Ofveiði kemur
í veg fyrir
túnfiskgöngur
norður á
bóginn
Um borð í japönsku túnfiskveiðiskipi við Íslandsstrendur. Myndin sýnir yfir dekkið þegar
línan er dregin. Um borð standa menn vaktina allt upp í 12 klst meðan drátturinn stendur
yfir.
Droplaug Ólafsdóttir