Skessuhorn - 26.08.2020, Blaðsíða 12

MIÐVIKUDAGUR 26. áGúSt 202012
Hann var útnefndur Snæfellsbæ-
ingur ársins árið 2016. Fæddur
á Hellissandi og alinn upp í Rifi
á Snæfellsnesi. Hann er náttúru-
barn, náttúruverndarsinni og mik-
ill sagnamaður. Þetta er hann Sæ-
mundur Kristjánsson en blaðamað-
ur kíkti í heimsókn til þeirra hjóna,
Sæmundar og Auðar Grímsdóttur,
í liðinni viku á heimili þeirra í Rifi.
„Ég er svona original eins og maður
segir,“ segir Sæmundur um leið og
hann tyllir sér á móti blaðamanni
við eldhúsborðið. Blaðamaður spyr
í leiðinni hvort hann hafi einhvern
tímann á lífsleiðinni ekki búið í
Rifi? „Ég fór að eltast við stelpur og
svona í Reykjavík, það er eina tíma-
bilið sem ég bjó ekki á Snæfells-
nesi,“ segir hann léttur í bragði.
Narraði frúna
Sæmundur fór sem ungur mað-
ur til náms í vélsmiðjunni Steðja í
Reykjavík. Eftir námið kom hann
aftur heim í Rif með unga stúlku
sér við hlið, Auði Grímsdóttur, sem
er eiginkona hans í dag. „Ég narr-
aði hana hingað til að prófa í eitt ár
eða svo,“ segir hann og hlær. Blaða-
maður spyr Auði, sem er fædd og
uppalin í Reykjavík, hvort það hafi
verið raunin? „Já, já, hann stakk
upp á að við myndum flytja í Rif og
prófa í eitt ár, sjá svo til. Við erum
ekki farin enn. Nú er ég búin að
eiga heima lengur hér en í Reykja-
vík,“ svarar hún og hlær. „Þetta er
alveg lúxuslíf að vera hérna í þessu
yndislega umhverfi og ég tala nú
ekki um þetta fallega útsýni sem
við erum með hérna út um eldhús-
gluggann,“ bætir hún við og lítur út
út um gluggann, í átt að Snæfells-
jökli sem baðar sig í sólinni. Erfitt
er að taka ekki undir með Auði.
Sæmundur og Auður eru tvö eftir
í kotinu en þau eiga þrjú uppkomin
börn; Grím, Kristján og Iðunni og
sjö barnabörn. Þau búa í húsi sínu
í Rifi sem Sæmundur byggði undir
lok sjöunda áratugarins. Bæði eru
þau hætt að vinna en áður hafði
Auður unnið í fiskvinnslu og Sæ-
mundur vann stærstan hluta starfs-
ævi sinnar hjá bæjarfélögunum, frá
1986 til 2011, fyrst hjá hreppn-
um áður en allt sameinaðist. Þá
var hann í tíu ár hafnarvörður við
landshöfnina í Rifi.
Byggði sitt eigið Kanarí
Sæmundur og Auður eru dug-
lega að taka þátt í félagsstarfi eldri
borgara og hafa til að mynda far-
ið með hópi eldri borgara til Kan-
arí og tenerife síðustu ár en pest-
in, eins og Sæmundur kallar kór-
ónaveirufaraldurinn, hefur breytt
plönum þeirra hjóna. „Hann er
búinn að smíða sólstofu í allt sum-
ar út af borðstofunni okkar,“ svar-
ar Auður stolt af manninum sín-
um. „Nú fer maður ekkert til Kan-
arí svo við þurftum að búa okkur
til skjól hérna heima,“ bætir Sæ-
mundur við sem hefur verið iðinn
við smíðarnar svo þau hjónin hafa
lítið ferðast í sumar. „Við höfum
verið rosalega heppin með félags-
skapinn í eldri borgara hópnum
og höfum við verið mjög samstíga
í því að fara til Kanarí og á ensku
ströndina þar. Við höfum oft grín-
ast með að hafa alltaf farið á sama
hótelið, verið með sömu hnífa-
pörin og sængurfötin,“ segir hann
kíminn um sólarlandaferðirnar.
„Þetta var ljúft og fínt, og með því
að halda hópinn þá verður ferða-
lagið alltaf miklu skemmtilegra,“
bætir hann við.
Það leynir sér ekki að það hafi
verið gaman hjá þeim hjónum í ut-
anlandsferðunum og segjast þau
hafa átt góða daga á tenerife einnig.
„Skemmtanastjórinn okkar, Gunn-
ar Svanlaugsson Hólmari, hélt
uppi dampinum þarna og kom okk-
ur nánast öllum í morgunleikfimi.
Hann beitti skemmtilegri hvatningu
og þetta var alveg stórkostleg upp-
lifun. Ég get nú bara talað fyrir mig,
en maður fann alveg stóran mun á
sér líkamlega og eflaust andlega líka
þó maður taki ekki eftir því,“ seg-
ir Sæmundur um leikfimitímana í
sólarlöndunum. „tvisvar í viku var
farið í göngutúr um svæðið og þá
með stoppi og sprikli, svo við vorum
stundum sýningargripir. Fólk var að
stoppa og við urðum myndefni á al-
heimsvísu. Hann á þakkir skildar
karlinn fyrir hvað hann gerði þetta
vel,“ bætir hann þakklátur við.
Sagnamaður
Sæmundur er sérlega fróður um
Snæfellsnes og hefur lagt sig fram
um að viðhalda sagnaarfinum.
Hann hefur ásamt fleirum unnið við
að merkja gönguleiðir á Snæfells-
nesi og á fullorðinsárum tók hann
leiðsögunám í fjarnámi. Sæmund-
ur gengur mikið og hefur tekið að
sér leiðsögn fyrir ferðafólk, hesta-
menn og gönguhópa, um allt Snæ-
fellsnes. „Ég hef ekki farið marg-
ar göngur í sumar, aðeins með einn
hóp í tveggja daga göngu. Þá vorum
við annan daginn á Kambsskarði og
hinn daginn gengum við ströndina
frá Hólahólum suður að Malarrifum
og það er sá partur af ströndinni sem
mér þykir fallegastur og söguríkast-
ur því þarna förum við um Dritvík-
ina,“ útskýrir Sæmundur og kemst
fljótt í sagnagírinn. „Þessi ganga er
sögurík. Sagan segir að Bárður Snæ-
fellsás og félagar hafi komið að landi
og komið skipinu inn á lónið sem nú
er kallað Dritvíkurpollur. Þegar þeir
voru komnir þarna í skjól og þurftu
ekki lengur að hugsa um siglinguna
þá fóru þeir að hugsa um sjálfa sig.
Flestum hafði verið mál að létta á
sér þegar þarna var komið. Settust á
hækjur sér og skitu út fyrir. Svo seg-
ir sagan að þegar þeir hugðust draga
skipið á land þá náttúrlega stukku
þeir upp í fjöru en þá var allt gúm-
melaðið rekið upp í fjöruna og þá
óðu þeir vallgang þennan, eins og
segir í sögunni og því nefndu þeir
víkina Dritvík,“ segir hann brosandi
og heldur frásögninni áfram.
„Svo er klettur syðst í Dritvík-
inni sem sjór fellur um á flæði. Það
er hægt að komast út í hann á stór-
streymisfjöru. Hann er holur að
innan og heitir tröllakirkja og þarna
söfnuðust skipverjar Bárðar saman
og báðu til heilla sér áður en þeir
fóru að kanna landið. Svo er alltaf
verið að prjóna við söguna. Það er
ekki getið um það í Bárðasögu sem
slíkri, en við segjum þegar Bárður
og félagar fóru austur um landið
eftir slóðum sem hafa verið notaðar
sem þjóðgötur í aldanna rás. Að það
var skammt frá Purkhólum, örstutt
fyrir ofan Vatnshelli þar sem nú er
verið að þjóna ferðamönnum, þá
sækir svolítill svefn á karlinn þannig
að hann leggur sig á hraunhelluna
og sofnar þar. Eftir einhverja stund
brotnar hraunhellan undan honum
og við eigum alveg mót til af honum.
Þegar hann vaknar við þetta þá er
eins oft með okkur mannfólkið þeg-
ar við erum búin að sofa, þá verð-
ur okkur mál að míga. Hann röltir
norður fyrir göturnar og mígur þar
og þar er ennþá tjörn, voða keytu-
lykt af henni,“ segir hann hlæjandi.
„tjörnin heitir Bárðarkolla en hitt
heitir Bárðarrúm. Ég dáist svo að
fólki, að það skuli hafa komið auga á
þessa mynd í hrauninu. Þetta er al-
veg mannsmynd í hrauninu. á þessu
korti sem við merkjum örnefnin
inn á þá sést þetta Bárðarrúm alveg
hreint. Fólk sem átti þarna leið um
í gamla daga var ekki með dróna og
þetta sjónarhorn til að sjá þetta. Svo
sagan er ennþá lifandi,“ bætir hann
himinlifandi við.
Kambsskarð
skemmtilegast
Sæmundur er eins og kemur fram
svæðisleiðsögumaður á Snæfellsnesi.
Skemmtilegast þykir honum að fara
á söguslóðina um Kambsskarð. Það
er gömul þjóðleið milli Breiðavíkur-
hrepps og Fróðárhrepps sem liggur
yfir fjallgarðinn frá Stóra-Kambi í
Breiðavík og norður að Fróðá. Með
útúrdúrum, rölti og spjalli tekur
gangan um sex tíma og segir Sæ-
mundur blaðamanni nokkrar sögur
tengdar þjóðleiðinni. En hvar hefur
hann lært allar þessar sögur? „Það
var búskapur, bæði fjárbúskapur og
kúabúskapur, þegar ég var barn að
alast upp hérna. Ég var í skepnuragi
hérna út um hagann með fólki sem
að einhverra hluta vegna hafði gam-
an af að rekja þessar sögur yfir mér.
Kannski hef ég spurt eitthvað, ég
man það ekki. Þetta er mitt áhuga-
svið og mig langar að þetta komist í
vitund sem flestra svo þetta geymist.
Sérstaklega finnst mér áríðandi þar
sem sjávargangurinn er að skolast í
verðbúðartæturnar við Gufuskála.
Ég vil að minjarnar séu ekki grafn-
ar upp heldur geymdar til kom-
andi kynslóða. Með aukinni tækni
þá verður vonandi hægt að skanna
þessar minjar svo ekki þurfi að eyða
þeim eða fjarlægja þær af svæðinu,“
útskýrir Sæmundur sem hefur mik-
inn áhuga á sögunni. „Ég er einmitt
að keppast við að skrá örnefni. Það
er starfsmaður hjá Snæfellsbæ sem
hefur aðgengi að kortagrunni hjá
Landmælingum og við höfum verið
í sameiningu að pota þessu inn. Það
hefur aðeins verið hlé á þessu út af
pestinni. En þetta er flottur grunn-
ur, þannig að um leið og þú slærð
inn örnefni, til dæmis í gegnum app
í símanum, þá færðu hnitin um leið.
Það er stóri punkturinn í þessu.
Með því að hnitin séu með, þá er
þetta alveg njörvað niður og þetta á
víst að geymast til framtíðar. Þann-
ig geymum við söguna og staðirnir
sem tengjast henni týnast ekki.“
Strandminjar
á Gufuskálum
Sæmundur segist vera svolítið fúll
yfir því að stefnan hjá fornleifa-
fræðingum og Minjastofnun hafi
verið að grafa upp þessar fornminj-
ar til auðnar og vill Sæmundur að
farin verði önnur leið í þeim efn-
um. „Þarna eru sjóbúðir frá því að
árabátaútvegur var þarna. Þetta er
ein af þeim verstöðvum hérna und-
ir Jökli sem er hvað elst og einna
mestar heimildir til um hvað varð-
ar ákvæði af hálfu landeigandanna
og svona nokkuð. Þjóðgarðurinn
var stofnaður til að vernda mann-
vistarminjar og mannvistarleyf-
ar og annað slíkt og mér finnst að
þjóðgarðurinn og Minjastofnun-
in standi sig ekki í því að vernda
minjar. Þetta er grafið í rannsókn-
arskyni og minjarnar hverfa, eru
grafnar í burtu. Við eigum ekki
lengur minjarnar. Ég vil að þetta
sé verndað. Það er verið að grafa
þetta upp í því augnamiði að vera
á undan sjávaráganginum sem er
að éta úr rústunum. Björgin væri
að búa til brimvörn og þannig
eiga minjarnar. Alltaf er tæknin að
verða betri og betri og til að þekkja
minjarnar, þá vonast maður til þess
að tækninni fleygi svoleiðis fram að
það sé hægt að skanna þetta og sjá
þetta án þess að grafa allt saman
upp. Þetta er alltaf að nálgast það.
ágangur sjávar er mikið til fyrir
það að við framkvæmdir á Gufu-
skálum, þegar Lóranstöðin var í
uppbyggingu, þá var sjávarurðinni
ýtt í burtu, urðinni sem var í raun-
inni náttúrleg brimvörn,“ útskýrir
Sæmundur.
Krían hefur átt
gott sumar
Eins og fram kemur þá er Sæ-
mundur mikill náttúruverndar-
sinni og þykir vænt um fuglalífið á
Snæfellsnesinu. „Það er svona nátt-
úrufarið hérna. Fuglalífið, krían
hefur átt gott sumar núna. Starfs-
menn Vegagerðarinnar og stjórn-
endur bæjarins eiga alveg sérstak-
ar þakkir skildar fyrir aðgerðirn-
ar um að koma upp varúðarmerk-
ingum. Vegagerðin, til að mynda,
merkti með áberandi skilti og
blikkljósum til að upplýsa vegfar-
endur um fuglalífið og aðstæður.
Því að í gegnum tíðina þegar krí-
an hefur komið upp ungum þá hafa
hundruð þeirra verið keyrðar nið-
ur. Það er á bilinu héðan og hálfa
leiðina upp á Hellissand. Þetta
virkaði alveg mjög vel í ár því núna
fóru bara nokkrir tugir unga, frekar
en hundruð. Þetta var algjör bylt-
ing. Svo hafa bæjaryfirvöld sett
upp hindranir hérna svo bílstjórar
þurfa að sikksakka í gegn og verða
hreinlega að hægja á sér,“ segir Sæ-
mundur þakklátur að endingu. glh
„Ég er svona original“
Kíkt í heimsókn til Sæmundar og Auðar í Rifi á Snæfellsnesi
Áður var urð sem náttúruleg brimvörn framan við búðarrústirnar á Gufuskálum.
Þetta eru leyfarnar af þeirri brimvörn sem ýtt var upp þegar Lóranstöðin var
byggð upp úr 1959 og aflögð 1994.
Sæmundur og Auður fyrir utan heimili sitt, með Snæfellsjökul í baksýn.
Sæmundur hefur alltaf verið mikið náttúrubarn og talar af mikilli ástríðu um sitt
heimasvæði.
Hér er Sæmundur að sýna blaðamanni byrgi ofan Gufuskála. Engar heimildir eru
til um notkun á byrgjunum. Eru þetta fiskbyrgi eða bænabyrgi Íranna?