Skessuhorn - 04.11.2020, Blaðsíða 16

MIÐVIKUDAGUR 4. NóVeMBeR 202016
Skýrsla vinnuhóps þjóðaröryggis-
ráðs um upplýsingaóreiðu og Co-
vid-19 sem settur var á laggirnar í
apríl 2020 liggur nú fyrir. Í henni
er fjallað um mikilvægi upplýsinga-
miðlunar og lýðheilsu, nýtt tækni-
umhverfi og miðlun upplýsinga,
samstarf hópsins við Vísindavef
Háskóla Íslands og alþjóðasamstarf
á þessu sviði.
Í 6. kafla skýrslunnar er ítar-
lega fjallað um niðurstöður kann-
ana sem vinnuhópurinn stóð fyrir í
samvinnu við rannsóknarfyrirtækið
Maskínu í júní og ágúst síðastliðn-
um þar sem meðal annars var leitað
svara við spurningum um hvernig
fólk aflaði sér upplýsinga um kór-
ónuveiruna og COVID-19, traust
á upplýsingamiðlun og hvort og þá
hvernig misvísandi eða rangar upp-
lýsingar um veiruna og sjúkdóminn
hefðu borist almenningi. Kannan-
irnar tóku mið af sambærilegum
alþjóðlegum könnunum um efnið.
Gefa niðurstöðurnar ákveðnar vís-
bendingar um hvernig aðstæður
eru á Íslandi í samanburði við önn-
ur ríki.
Samkvæmt niðurstöðunum
treystu nánast allir aðspurðra
Þríeykinu (landlæknir, sóttvarna-
læknir og almannavarnir), inn-
lendum viðbragðsaðilum, svo sem
almannavarnadeild ríkislögreglu-
stjóra, embætti landlæknis og
Landspítala - háskólasjúkrahúsi, til
þess að miðla áreiðanlegum upplýs-
ingum um kórónuveiruna og sjúk-
dóminn Covid-19. Yfir 80% treystu
innlendum fjölmiðlum, rúmlega
40% treystu erlendum fréttasíð-
um en í kringum 10% treystu sam-
félagsmiðlum. Kannanirnar leiddu
í ljós að Íslendingar telja sig flestir
vera mjög eða fremur vel upplýsta
um kórónuveiruna og Covid-19 og
yfirgnæfandi meirihluti svarenda
sagðist hafa fengið hæfilegt magn
af upplýsingum um veiruna og sjúk-
dóminn. Um 30% höfðu séð/heyrt
mjög eða fremur mikið af röngum
eða misvísandi upplýsingum um
kórónuveiruna og Covid-19. Af
þeim sem höfðu séð/heyrt rangar
eða misvísandi upplýsingar höfðu
langflestir, eða tæp 80%, fengið
þær á samfélagsmiðlum, rúm 40%
á erlendum fréttasíðum og tæplega
30% í íslenskum miðlum.
Í skýrslunni má enn fremur
lesa ábendingar hópsins sem m.a.
lúta að mikilvægi tímanlegrar og
áreiðanlegrar upplýsingamiðlunar
stjórnvalda, að starfsreglur tækni-
fyrirtækja sem miðast við að sporna
gegn upplýsingaóreiðu nái einn-
ig til starfsemi þeirra hér á landi,
að sett verði samræmd stefna um
miðlalæsi sem nær til allra hópa
samfélagsins, að byggja þurfi upp
þekkingu og auka samstarf um
greiningu á misnotkunartækni í
samfélags- eða fjölmiðlaumræðu og
að gerðar verði reglulegar kannanir
af því tagi sem vinnuhópurinn stóð
fyrir á meðan Covid-19 faraldurinn
stendur yfir. mm
Nýverið birtist vísindagrein um
rannsóknir á áhrifum öldrunar
á heila u.þ.b. 245 ára gamals há-
karls í samanburði við sama ferli í
heila manna. Hákarl þessi veiddist í
haustralli 2017 djúpt vestur af land-
inu. Klara Jakobsdóttir sérfræðing-
ur á botnsjávarsviði Hafrannsókna-
stofnunar er einn af höfundum
greinarinnar. Öldrun hefur ýmis
áhrif á frumur í heila manna sem
eru vel þekktar. Rannsóknir hafa
hinsvegar sýnt að hákarl geti náð
óvenjulega háum aldri eða hæst-
um aldri allra hryggdýra jafnvel allt
að 400-500 árum. Því var markmið
rannsóknarinnar að athuga hvort
að greina mætti svipuð áhrif öldr-
unar í heila hákarla eins og þekkt
eru í heilum manna og rotta.
„Niðurstaða rannsóknarinnar var
að nánast engin þekkt merki öldr-
unar eins og hún lýsir sér í heila
manna með próteinútfellingum og
æðakölkun finndust í heila hákarls-
ins. Jafnframt sáust engin merki
um taugahrörnun. Þetta bendir til
að heili hryggdýra geti haldist lít-
ið eða óbreyttur í mjög langan tíma
líkt og sýnt hefur verið fram á í há-
öldruðum einstaklingum (100 ára
eða eldri),“ segir um niðurstöður
rannsóknarinnar.
Þá leiða höfundar greinarinnar
líkum að því að umhverfi og atferli
séu ástæður þess hversu lengi há-
karl lifir án sýnilegra áhrifa öldr-
unar á heila. Hákarl er talinn hæg-
syndur og heldur að mestu til í
stöðugu en köldu umhverfi á til-
tölulega miklu dýpi í sjó sem er um
4°C heitur. Þetta veldur því að lík-
lega eru efnaskipti hæg og vísbend-
ingar eru um að blóðþrýstingur há-
karls sé mun lægri en hjá öðrum há-
karlategundum. Lykillinn að háum
aldri virðist því vera að hreyfa sig
lítið og halda sig í kulda og myrkri
a.m.k. fyrir hákarl.
mm
Skólar landsins hafa ekki farið var-
hluta af ástandinu í þjóðfélaginu
og fjarnámið hefur orðið ráðandi.
Kröftugt fjarnám með reglulegum
vinnuhelgum er nú aðalsmerki Há-
skólans á Bifröst. Að sögn stjórn-
enda skólans má segja að miðað
við allar aðstæður hafi skólastarfið
gengið vel síðustu mánuði. Skólinn
hafi allt frá upphafi verið kóvídkl-
ár og reynsla og þekking á fjarnámi
hafi komið að góðum notum.
Margrét Jónsdóttir Njarðvík,
sem nýlega tók við sem rektor skól-
ans, segir allt hafa gengið ótrúlega
vel miðað við aðstæður á Bifröst.
Vissulega hafi vinnuhelgar fallið
niður en í staðinn hefur verið kennt
í gegnum Teams. Margrét segir
jafnframt að gaman hafi verið fyr-
ir sig að sjá hversu góð tök kenn-
arar hafi á fjarnáminu, þeir þekki
tæknina vel, hafi áhuga á að kenna
í fjarnámi og séu tilbúnir til að til-
einka sér nýjungar. Það skipti miklu
máli nú þegar öll kennslan fari fram
í netheimum. Segja má að kófið hafi
opnað augu fólks fyrir því að gott
og vel skipulagt fjarnám henti mjög
vel til náms og kennslu. Sveigjan-
leiki þess sé mikill. Að endingu
áréttaði Margrét að gott fjarnám
opni leið fyrir marga til að mennta
sig, m.a. þá sem búa úti í hinni
dreifðu byggð og einmitt með góð-
um aðgangi að menntun treystum
við grundvöll byggðanna.
Þrjátíu tóku boði um
námsglugga
Metaðsókn var að skólanum í haust
og á miðju misseri bauðst nýjum
nemum að hefja nám í gegnum
svokallaðan námsglugga. Þrjátíu
nemendur hófu því nám um miðj-
an október og skiptast þeir nokk-
uð jafnt á milli grunn- og meistara-
náms. Nefna má að góð aðsókn var
í nám í menningarstjórnun á meist-
arastigi en sú námsbraut hefur ver-
ið vinsæl síðustu árin.
Undirbúa nám í
áfallastjórnun
Opnað var fyrir umsóknir fyr-
ir nám á vorönn 1. nóvember síð-
astliðinn. Forsvarsmenn skól-
ans vonast til að aðsókn á vorönn
verði góð og árétta mikilvægi þess
að hafa fjölbreytt námsframboð í
skólum landsins. Í því augnamiði
hefur verið ákveðið að bjóða upp
á nám í áfallastjórnun frá og með
næsta hausti. Ásthildur elva Bern-
harðsdóttir hefur verið ráðin verk-
efnastjóri uppbyggingar námsins
sem skipulagt er í samstarfi við al-
mannavarnadeild ríkislögreglu-
stjóra, Landsbjörgu, Rauða kross-
inn og slökkviliðið. Ásthildur er
viðskiptafræðingur að mennt og
lauk doktorsprófi í stjórnmálafræði
frá Háskóla Íslands. Hún hefur
fengist við áfallastjórnun í meira en
tvo áratugi og unnið við rannsókn-
ir og kennslu í Svíþjóð, Bandaríkj-
unum og Japan.
Gera góðan skóla betri
Síðustu vikuna í október fór fram
ytri gæðaúttekt á Háskólanum á
Bifröst. Gæðaráð íslenskra háskóla
stendur fyrir úttektum sem þessum
á háskólum á fimm ára fresti. Út-
tektin er gerð af teymi sem skipað er
fjórum erlendum sérfræðingum og
einum íslenskum stúdent. Megin-
markmið úttektarinnar er að stuðla
að stöðugum umbótum í starfsemi
skólans og er sérstaklega horft til
gæða prófgráða, upplifunar nem-
enda gagnvart skólanum og þeirri
námslínu sem þeir stunda nám við
og umgjörðar rannsókna við háskól-
ann. Stefán Kalmansson, gæðastjóri
Háskólans á Bifröst, hefur haft veg
og vanda af undirbúningi gæðaút-
tektarinnar. „Úttektin er lokaskrefið
í ferli sem hefur staðið yfir síðustu
misseri til undirbúnings og mark-
miðasetningar. Skilgreind hafa verið
mikilvæg umbótaverkefni sem há-
skólinn ætlar sér að vinna að á næstu
misserum til að gera góðan háskóla
enn betri,“ segir Stefán. frg
Útsýnið yfir Norðurárdalinn nú í vetrarbyrjun. Ljósm. James Einar Becker.
Metaðsókn að Háskólanum á Bifröst
Hákarlar geta náð allt að 500 ára aldri. „Lykillinn að háum aldri virðist því vera að
hreyfa sig lítið og halda sig í kulda og myrkri a.m.k. fyrir hákarl.“
Ljósm. Jónbjörn Pálsson.
Lykillinn að háum aldri
hákarla er að hreyfa sig
lítið og vera í kulda
Birta skýrslu um upplýsingaóreiðu
á tímum Covid-19