Morgunblaðið - 11.07.2020, Side 10

BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Síðastliðinn miðvikudag tilkynnti
Sigríður Björk Guðjónsdóttir ríkis-
lögreglustjóri nokkrum starfs-
mönnum embættisins að hækkun á
grunnlaunum þeirra yrði aftur-
kölluð. Veitti hún þeim sjö daga
frest til að óska frekari skýringa eða
gera athugasemdir. Með því ógildir
Sigríður Björk samninga sem emb-
ættið gerði í tíð forvera hennar,
Haraldar Johannessen, en hann lét
af starfi ríkislögreglustjóra um ára-
mótin.
Málið snýst í fáum orðum um til-
færslu yfirvinnu inn í grunnlaun og
samsvarandi hækkun lífeyris í
framtíðinni vegna hærri grunn-
launa.
Dæmi er um að grunnlaun hækki
úr 659 þúsund í 1.022 þúsund og líf-
eyrir úr 573 þúsund í 889 þúsund en
hækkunin fer eftir starfsaldri.
Að mati yfirlögregluþjóna breyt-
ast heildarlaun lítið með þessari
breytingu. Hins vegar hækki líf-
eyrisgreiðslur. Kostnaður ríkislög-
reglustjóra breytist lítið en lífeyris-
greiðslur hækki hins vegar.
Ræddu um launakjörinn
Það var í maí í fyrra sem Óskar
Bjartmarz, formaður Félags yfirlög-
regluþjóna og starfsmaður Ríkislög-
reglustjóra, hitti Harald Johannes-
sen að máli til að ræða um launakjör
aðstoðar- og yfirlögregluþjóna hjá
embættinu.
Þremur mánuðum eftir fundinn
með Haraldi, eða 26. ágúst, gerði
embætti ríkislögreglustjóra samn-
ing við viðkomandi starfsmenn um
endurskoðun á launakjörum.
Samkomulagið tók gildi við út-
borgun launa 1. september sl.
Óskar taldi málið þá frágengið og
rakti tilurð samningsins, og aðkomu
sína að málinu, á fundi með ráðu-
neytisstjóra í dómsmálaráðuneyt-
inu 24. september síðastliðinn.
Úlfar Lúðvíksson, formaður Lög-
reglustjórafélags Íslands og lög-
reglustjóra á Vesturlandi, gerði
hins vegar athugasemdir við sam-
komulagið í bréfi til dómsmálaráðu-
neytisins 7. október. Meðal annars
gagnrýndi Úlfar að samkomulagið
fæli í sér að aðstoðar- og yfirlög-
regluþjónarnir yrðu með hærri laun
en 7 af 9 lögreglustjórum landsins.
Óskar segir þetta rangt. Þannig
hafi aðeins tveir yfirlögregluþjónar
haft hærri laun en lögreglustjórar
og þar munað sáralitlu, aðeins
nokkrum þúsundum.
Óskar og Snorri Magnússon, for-
maður Landssambands lögreglu-
manna, fóru því næst á fund með
ráðuneytinu 25. október og skýrðu
sjónarmið sín frekar. Hinn 11.
nóvember funduðu þeir með Ás-
laugu Örnu Sigurbjörnsdóttur
dómsmálaráðherra og Hauki Guð-
mundssyni ráðuneytisstjóra. Var
það skilningur Óskars og Snorra að
ráðherra myndi láta samkomulagið
standa. Hvorki ráðherrann né ráðu-
neytisstjórinn hefðu gert nokkrar
athugasemdir við samkomulagið.
En ráðuneytið hafði þá hinn 17.
október óskað upplýsinga um samn-
ingana hjá ríkislögreglustjóra og
bárust svör 29. október.
„Þau sögðu að málinu væri lokið.
Það er að segja að formaður Lög-
reglustjórafélags Íslands fengi það
svar að ráðuneytið myndi ekki aðhaf-
ast frekar,“ segir Óskar um fundinn í
ráðuneytinu með ráðherranum.
Þá hafi Haukur ráðuneytisstjóri
haft samband við fjármálaráðuneytið
og fengið það svar að það gerði held-
ur ekki athugasemdir.
Þau tíðindi urðu síðan að Haraldur
hætti sem ríkislögreglustjóri um síð-
ustu áramót. Við embættinu tók Sig-
ríður Björk, en hún var áður lög-
reglustjóri á höfuðborgarsvæðinu.
Málinu væri ekki lokið
Óskar segir málið þá hafa tekið
nýja stefnu. „Síðan gerist ekkert í
málinu fyrr en um mánaðamótin jan-
úar og febrúar að ég frétti af því að
málinu sé ekki lokið. Það frétti ég hjá
Arinbirni Snorrasyni, formanni Lög-
reglufélags Reykjavíkur. Við hitt-
umst og þá kom fram í óspurðum
fréttum að málið væri enn í skoðun
hjá ráðuneytinu,“ segir Óskar.
Í tilefni af þessu fór Óskar til fund-
ar við Hauk ráðuneytisstjóra 20.
febrúar síðastliðinn. Haukur hafi þá
svarað því að unnið væri að svari til
Lögreglustjórafélags Íslands. Við
það tilefni spurði Óskar hvort hann
myndi fá afrit af svari ráðuneytisins
til lögreglustjórafélagsins. Haukur
hafi sagst mundu beita sér fyrir því.
„Rúmum tveimur mánuðum síðar,
eða í lok apríl, tilkynnti ráðuneytið
með bréfi til Sigríðar Bjarkar að mál-
inu yrði lokið með allt öðrum hætti en
lagt var upp með í nóvember,“ segir
Óskar, sem fékk afrit bréfsins 7. maí.
Um það leyti kallaði hann eftir gögn-
um og rökstuðningi úr ráðuneytinu.
Boðið að fara upp um þrep
Þegar endurskoðun ráðuneytisins
lá fyrir boðaði Sigríður Björk þá
starfsmenn til fundar sem fengið
höfðu launabreytinguna í ágúst sl.
Taldi hún þó í fyrstu rétt að funda
með hverjum og einum sem málið
varðaði, enda væri um einstaklings-
bundna samninga að ræða.
Sigríður Björk hafði þá falið lög-
manni að skoða málið, en hún taldi
líklegt að dómsmál myndu rísa vegna
þessa. Meðal annars þyrfti að skoða
stöðu þeirra sem hefðu fengið samn-
ing en hefðu látið af störfum. Þá upp-
lýsti hún í bréfi til Óskars að fjöldi
stjórnenda hjá öðrum lögregluemb-
ættum hefði óskað eftir sömu kjörum
og því væri um mikla hagsmuni að
tefla fyrir ríkissjóð. Jafnframt hefði
lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæð-
inu þá samþykkt beiðni hennar um
að Helgi Valberg Jensson, aðallög-
fræðingur lögreglunnar á höfuð-
borgarsvæðinu, skyldi vinna með
embættinu í málinu. Hann hefur nú
verið ráðinn til hennar hjá Ríkis-
lögreglustjóra.
Felur í sér hreinsanir
„Sigríður Björk hefur boðað mikl-
ar breytingar hjá ríkislögreglustjóra.
Hún kallar það ekki hreinsanir en
stöður verða auglýstar og nýir menn
eiga að koma inn,“ segir Óskar og
vísar til tölvupósta.
Óskar lýsir fundi Sigríðar Bjarkar
með yfirlögregluþjónum síðastliðinn
miðvikudag með þessum orðum:
„Þar kom fram að samkvæmt
lögfræðiáliti [frá Forum lögmönnum]
myndi hún afturkalla þessa samn-
inga. Þeir hefðu ekki verið löglega
gerðir og að þeim yrði breytt um
mánaðamótin maí og júní. Hins veg-
ar bauð hún okkur að fara upp um
sex launaþrep en draga úr auka-
vinnu. Áður en samningarnir voru
gerðir vorum við með 50 tíma í auka-
vinnu og lagði hún til að aukavinnan
yrði 42 tímar. Við hefðum verið með
orlof á aukavinnunni en yrðum ekki
með það framvegis,“ segir Óskar.
Vildi samningana feiga
Hann telur einsýnt að fyrir Sigríði
Björk hafi ekki einungis vakað að
kynna sér samningana heldur hafi
hún frá upphafi viljað rifta þeim.
„Hún sagði starfsmönnum hjá lög-
reglunni á höfuðborgarsvæðinu í
haust að forysta Lögreglustjóra-
félags Íslands væri að fara á fund hjá
lífeyrissjóðnum út af þessu máli.
Hún var búin að lýsa því yfir að
svona samningar væru ekki í mynd-
inni hjá hennar fólki hjá lögreglunni
á höfuðborgarsvæðinu.
„Það er kjarni málsins. Manneskj-
an hefur allan tímann leynt og ljóst
unnið að því að afnema þessa samn-
inga með öllum þeim ráðum sem hún
telur sig hafa,“ segir Óskar um þátt
Sigríðar Bjarkar í málinu.
Rógsherferð og valdatafl
Að mati Óskars á andstaðan við
samninga Haraldar rætur í valdabar-
áttu innan lögreglunnar. Má í þessu
efni rifja upp viðtal Morgunblaðsins
við Harald Johannessen 14. septem-
ber síðastliðinn. Sagði Haraldur þá
að gagnrýnin á embættið væri hluti
af markvissri rógsherferð. Markmið-
ið væri að hrekja hann úr embætti. Í
því skyni væri rangfærslum vísvit-
andi dreift sem og rógburði um hann.
Óskar víkur því næst að „herferð
Lögreglustjórafélags Íslands gegn
Haraldi varðandi vantraustsyfirlýs-
inguna á hendur honum“.
„Að mínu mati er nokkuð ljóst að
það var ekki tilviljun að hún birtist
sama dag og vantraustsyfirlýsing
Landssambands lögreglumanna á
hendur Haraldi. Að vantrausti
Landssambands lögreglumanna stóð
formaður Lögreglufélags Reykjavík-
ur, Arinbjörn Snorrason, sem svo vill
til að er í yfirstjórn lögreglunnar á
höfuðborgarsvæðinu og nú í yfir-
stjórn Ríkislögreglustjóra með Sig-
ríði Björk,“ segir Óskar, sem telur að
annaðhvort hafi Sigríður Björk eða
Úlfar verið í beinu sambandi við for-
mann Lögreglufélags Reykjavíkur í
aðdraganda samþykktar Lands-
sambands lögreglumanna.
Gerðu ekki athugasemdir
Þá nefnir Óskar að Árni Stefán
Jónsson, stjórnarmaður í Lífeyris-
sjóði ríkisstarfsmanna, hafi lýst því
yfir að það væri ekkert óeðlilegt við
samkomulagið við yfirlögregluþjóna.
Að sama skapi hafi Harpa Jóns-
dóttir, framkvæmdastjóri sjóðsins,
sagt í fjölmiðlum að hún gerði ekki
athugasemdir við samkomulagið.
„Þrátt fyrir að lögreglustjórarnir
væru að reyna að hafa áhrif á sjóðinn
var niðurstaða sjóðsins að þetta
stæðist allt saman. Það er alþekkt í
opinbera geiranum að yfirvinna sé
færð inn í mánaðarlaun starfs-
manna,“ segir Óskar.
Óskar kveðst hafa hugleitt hvort
Sigríður Björk kunni að hafa brotið
persónuverndarlög þegar lögreglan
á höfuðborgarsvæðinu fól Talna-
könnun að kanna launakjör tiltek-
inna starfsmanna hjá annarri
stofnun. Hann hafi upplýsingar um
að einn starfsmannanna hafi ekki
verið spurður leyfis.
Áslaug Arna sagði við mbl.is í gær
að hún tæki mark á lögfræðiáliti um
að Haraldur hefði ekki haft heimild
til að gera samningana. Hún vildi
ekki ræða málið frekar að svo stöddu.
Forum lögmenn unnu álit um samn-
ingana fyrir Sigríði Björk.
Launadeila hluti af valdabaráttu
 Formaður Félags yfirlögregluþjóna segir nýjan ríkislögreglustjóra hafa viljað ógilda launasamning
 Dómsmálaráðuneytið hafi gefið til kynna að samningarnir myndu standa en síðan skipt um skoðun
10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. JÚLÍ 2020
Með samkomulaginu 26. ágúst bauð Ríkislög-
reglustjóri þeim yfirlögregluþjónum sem það
vildu að færa yfirvinnugreiðslur sem samsvara
50 klukkustundum, sem greiddar voru
mánaðarlega, inn í föst mánaðarlaun. Sam-
komulagið væri í samræmi við stofnana-
samning embættisins og Landssambands
lögreglumanna og að höfðu samráði við Fjár-
sýslu ríkisins.
Utan dagvinnu skyldu þeir fá þrjár klukku-
stundir í yfirvinnu mánaðarlega en ekki frek-
ari greiðslur nema eitthvað sérstakt kæmi
upp á, svo sem náttúruhamfarir.
Upplýsingar um áhrif samninganna komu
fram í svari fjármála- og efnahagsráðherra við
fyrirspurn Ólafs Ísleifssonar þingmanns: „Mat á
hlutfallslegri hækkun lífeyris hjá B-deild LSR
vegna réttinda yfirlögregluþjóna og aðstoðar-
yfirlögregluþjóna hjá embætti ríkislögreglustjóra
byggist á upplýsingum sem ráðuneytið fékk frá
Fjársýslu ríkisins, LSR og Talnakönnun hf.
Niðurstaðan er að skuldbindingar miðað við
launin áður en samkomulagið var gert voru 563
millj. kr. en verða 872 millj. kr. miðað við launin
samkvæmt samkomulaginu. Samkomulag ríkis-
lögreglustjóra leiðir því til hækkunar um 309
millj. kr. vegna umræddra starfsmanna. Hlut-
fallsleg hækkun lífeyris þeirra af fyrrgreindum
ástæðum nemur því um 55%,“ sagði m.a. í svari
ráðuneytisins varðandi þetta mál.
Hækka um 309 milljónir
ÚTREIKNINGAR Á ÁHRIFUM SAMNINGANNA
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Yfirlögregluþjónn Óskar Bjartmarz telur deilu um laun og lífeyri ekki aðeins snúast um fjármuni.