Morgunblaðið - 11.07.2020, Síða 45

MENNING 45
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. JÚLÍ 2020
Býflugur eru, eins og titill-inn gefur til kynna, íaðalhlutverki í Sögu bý-flugnanna eftir hina
norsku Maju Lunde. Verkið er það
fyrsta í fjögurra bóka röð Lunde
um loftslagsvána. Brýn þörf er á að
rithöfundar takist á við viðfangs-
efnið og því fagnaðarefni að þessi
ritröð skuli berast hingað til lands.
Skáldsagan Blá, úr sömu ritröð höf-
undar, kom út á íslensku í fyrra.
Í Sögu Býflugnanna seg-
ir Lunde sögu þriggja ein-
staklinga sem eru uppi á
ólíkum tímum en eiga það
sameiginlegt að tengjast
býflugum á einhvern hátt.
Við upphaf sögunnar ligg-
ur sjö barna faðirinn Willi-
am þungt haldinn af þung-
lyndi en óvæntur áhugi á
hönnun býflugnabúa blæs
honum byr undir báða vængi.
Hundrað og fimmtíu árum síðar
ræktar George býflugur á býli sínu
í Ohio í Bandaríkjunum og reynir
að vekja áhuga sonar síns á fjöl-
skyldufyrirtækinu. Árið 2098 er bý-
flugnastofninn hruninn og Tao
starfar við handfrjóvgun eins og
langflestir aðrir íbúar 242. umdæm-
is, Shirong í Sesúan-héraði í Kína.
Hana dreymir um að frelsa þriggja
ára son sinn undan stritinu. Á frí-
degi fólksins á svæðinu, þar sem
því er leyft að fagna góðri upp-
skeru, kemur nokkuð óvænt og
ógnvænlegt fyrir sem hrindir af
stað spennandi atburðarás.
Þrátt fyrir að saga býflugna-
stofnsins og hlutverk hans sé í for-
grunni er verkið engu að síður um
hið mannlega. Sambönd foreldra og
barna og þær væntingar sem geta
fylgt slíkum samböndum eru í aðal-
hlutverki. Árekstrar fjölskyldu-
meðlima af ólíkum kynslóðum sem
hafa ólíkar væntingar til lífsins
skapa áhugaverða hliðstæðu við
fjölskyldulífið í býflugnabúum, þar
sem hver fluga hefur sitt hlutverk
sem gagnast heildinni en hefur lít-
inn sem engan sjálfstæðan vilja.
Aðalpersónurnar þrjár, George,
William og Tao, eru breyskar en
viðkunnanlegar, hver á sinn hátt.
Lunde tekst að vekja samúð les-
andans með þeim, þrátt fyrir að
ljóst sé að þær taki oft óskyn-
samlegar og órökréttar ákvarðanir
og séu á tíðum fangar úreltra hug-
mynda sinna um tilveruna.
Lunde leggur áherslu á hlutverk
menntunar í verki sínu og vekur
mann til umhugsunar um mikilvægi
hennar. Hún lýsir því hvernig
menntun víkur af sjónarsviðinu
þegar samfélagið, sem glímir við
náttúruvá, leggst á hliðina og hefur
varla undan að sinna frumþörfum
mannsins. Skortur á tæki-
færum til menntunar stuðl-
ar síðan að enn frekari
stöðnun samfélagsins og
þar með skapast hættuleg
hringrás.
Í Sögu býflugnanna
blandast saman einkenni
sögulegs skáldskapar, sam-
tímabókmennta og dystó-
píuskáldsagna. Lunde
byggir á sannsögulegum atburðum
í frásögnum sínum af George og
William en spáir svo fyrir um af-
leiðingar þessara atburða í þeim
hluta verksins sem gerist árið 2098.
Í þessum framtíðarhluta verksins
er sögusviðið best heppnað. Litlu
púðri er eytt í að setja fram smábæ
í Englandi árið 1852 eða sveitir
Ohio-ríkis árið 2007. En það er
heldur ekki eins mikil þörf á að
kynna það umhverfi og þá óhugn-
anlegu framtíðarmynd af Kína sem
gæti blasað við ef fer sem horfir.
Frásagnirnar flæða vel saman.
Með því að flétta saman sögur þar
sem ólíkar hliðar á sama teningi
koma fram verður til góð heildar-
mynd. Sögur aðalpersónanna
þriggja, hver frá sínum stað og
tíma, og saga býflugnastofnsins
renna áreynslulaust saman í eina
heild. Þar með heppnast það sem
Lunde virðist ætla sér með verkinu,
að tengja saman menn og náttúru
og sýna heiminn sem eina heild.
Frágangurinn er allur afskaplega
snyrtilegur. Sagan er mjög vel
sniðin; næstum of vel. Það er
kannski of sterkt til orða tekið að
segja að sagan sé fyrirsjáanleg en
það er fátt sem kemur á óvart. Í
því, sem og í heldur hægum takti
verksins og samtölunum sem á tíð-
um eru of formleg til að teljast trú-
anleg, liggja annmarkar skáldsög-
unnar.
Styrkur verksins og nýlunda
þess liggur hins vegar í því að setja
býflugur í aðalhlutverkið og vekja
athygli á þeirri þýðingu sem þær
hafa fyrir náttúruna og mannlegt
samfélag. Það tekst Lunde listavel.
Ljósmynd/Oda Berby
Maja Lunde Höfundur tengir vel
saman menn og náttúru og sýnir
heiminn sem eina heild.
Býflugur og
menn mynda
eina heild
Skáldsaga
Saga býflugnanna
bbbbn
Eftir Maju Lunde.
Ingunn Ásdísardóttir þýddi.
Mál og menning, 2020. Kilja, 422 bls.
RAGNHEIÐUR
BIRGISDÓTTIR
BÆKUR
Ragnheiður Gröndal söngkona og píanóleikari og Guð-
mundur Pétursson gítarleikari koma fram á tónleikum í
Hallgrímskirkju í Saurbæ í Hvalfirði á morgun, sunnu-
dag, og hefjast þeir kl. 14. Eru þeir liður í tónleikaröð
sem haldin er til styrktar kirkjunni.
Ragnheiður og Guðmundur eru bæði þjóðþekkt og
hafa starfað í tónlistinni um árabil. Þau hafa ferðast í
gegnum ólíkustu tónlistarstíla en jafnframt skapað sinn
einstaka hljóm, bæði saman og sitt í hvoru lagi. Á tón-
leikunum hyggst tónlistarparið fara um víðan völl.
Efnisskráin verður, samkvæmt tilkynningu, blanda í
hárréttu jafnvægi af nýju, gömlu og óvæntu. Grunn-
hugmynd tónleikanna er að viðhalda Saurbæ sem menn-
ingarstað. Allur ágóði rennur til styrktar staðnum.
Ragnheiður
Gröndal
Ragnheiður og Guðmundur í Saurbæ
»Unnur Birna fiðlu-
leikari, Björn Thor-
oddsen gítarleikari og
bassaleikarinn Sigur-
geir Skafti Flosason
héldu á fimmtudaginn
var tónleika í Salnum í
Kópavogi. Forsalur tón-
listarhússins var þétt
setinn af tónleikagest-
um, sem nutu þeirrar
líflegu tónlistarblöndu
sem boðið var upp á.
Gáskamikill sumardjass í Salnum
Skemmtun Elínborg og Svana Ingvaldsdóttir. Kátar Soffia Erlingsdóttir og Anna M. Erlingsdóttir.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Stemning Setið var í nær öllum sætum á tónleikunum sem voru í tónleika-
röðinni Sumarjazz í Salnum en þeir hafa notið mikilla vinsælda.
Tónaflóð Björn Thoroddsen, Unnur Birna og Sigurgeir Skapti Flosason tóku hljóðfærin til kostanna.