Morgunblaðið - 18.12.2020, Blaðsíða 13

FRÉTTIR 13Erlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. DESEMBER 2020
Þegar frost
er á fróni
Þinn dagur, þín áskorun
Sölustaðir:
Hagkaup • Fjarðarkaup • Útilíf • N1 • Vesturröst • Verslun Guðsteins Eyjólfssonar • Verslunin Bjarg, Akranesi
Herrahúsið, Ármúla 27 • JMJ, Akureyri • Lífland, Hvolsvelli og Blönduósi • Verslunin Blossi, Grundafirði • Efnalaug Vopnafjarðar
Kaupfélag Skagfirðinga, Sauðárkróki • Verslun Grétars Þórarinssonar, Vestmannaeyjum • Borgarsport, Borgarnesi
Kaupfélag V-Húnvetninga, Hvammstanga • Verslun Bjarna Eiríkssonar, Bolungarvík • Þernan, Dalvík • Siglósport, Siglufirði
Bókaverslun Breiðarfjarðar, Stykkishólmi • Vaskur, Egilsstöðum • Skóbúð Húsavíkur • Efnalaug Suðurlands, Selfossi • run.is
100% Merino ullarnærföt
fyrir dömur og herra Stærðir: S–XXL
Höfðabakka 9, 110 Reykjavík | run@run.is | www.runehf.is
OLYMPIA
Tilvalið í
jólapakkann
Bólusetningar gegn kórónuveiru-
faraldrinum hefjast í Evrópusam-
bandslöndunum (ESB) á þriðja í jól-
um, 27. desember, að sögn Ursulu von
der Leyen, forseta framkvæmda-
stjórnar ESB.
„Það er komið að Evrópu, 27., 28. og
29. desember verður byrjað að bólu-
setja á öllu sambandssvæðinu,“ sagði
von der Leyen. Talsmaður hennar
tjáði blaðamönnum að þessar dagsetn-
ingar stæðu og féllu með því hvort
lyfjastofnun ESB heimilaði notkun
Pfizer/BioNTech-bóluefnisins á fundi
mánudaginn 21. desember.
Bólusetning er hafin í Bretlandi og
Bandaríkjunum og í ESB-löndunum
verður dreifing og bólusetning undir
samræmdri stjórn til að tryggja að íbú-
ar sambandslandanna hafi jafnan að-
gang að bólusetningu. Þá hefur sam-
bandið samið við sjö framleiðendur
bóluefnis til að tryggja að sem flestir ef
ekki allir íbúar landanna 27 verði bólu-
settir.
Aðildarríki ESB ákveða hvert og
eitt forgangsröðun við bólusetningar. Í
öllum atriðum er við það miðað að aldr-
aðir og starfsmenn heilbrigðiskerfisins
verði einna fremst í röðinni.
Bóluefni Pfizer og BioNTech hefur
sannast vera 95% öruggt þegar spraut-
að er tvisvar með þremur vikum á milli
fyrri sprautu og þeirrar seinni. Í Evr-
ópu er bóluefnið framleitt í lyfjaverk-
smiðju Pfizer í Belgíu og sent út með
flugvélum og flutningabílum. Meðan á
því stendur verður að geyma bóluefnið
í 70°C stiga frosti.
Bandaríkin settu tvö grimmdarleg
met í fyrradag er rúmlega 3.784 manns
dóu af völdum kórónuveirunnar og
rúmlega 250.000 nýsmit komu upp.
Hefur hvert metið fallið af öðru í þess-
um flokkum undanfarið. Var þetta í
þriðja sinn á viku þar sem dánartalan
fer upp fyrir 3.000 manns á sólarhring.
Þá liggja 113.000 manns veikir á spít-
ala sem einnig er met, að sögn banda-
ríska heilbrigðisráðuneytisins.
Á síðustu tveimur vikum mældust
nýsmit 200.000 talsins eða fleiri í 11
daga af 14. Sérfræðingar óttast að jóla-
hald í lok næstu viku og áramótafagn-
aðir að því loknu geti hleypt af stað
nýrri smitbylgju. Í vikubyrjun hófust
fjöldabólusetningar gegn veirunni í
Bandaríkjunum en tilgangur þeirra er
að stöðva kórónuveirufaraldurinn.
Segja yfirvöld að enn gætu liðið nokkr-
ir mánuðir uns nógu margir hafi verið
bólusettir til að hjarðónæmi náist.
Vegna alvöru ástandsins í Banda-
ríkjunum og ótta um skort hvatti mat-
væla- og lyfjastofnunin (FDA) til þess
að dreggjar yrðu sogaðar upp úr
hverju einasta lyfjaglasi, en þannig
mætti ná úr þeim sex eða sjö sprautu-
skömmtum í stað fimm.
Aldrei fleiri nýsmit í Þýskalandi
Skýrt var frá því í Berlín í Þýska-
landi í gær að þrátt fyrir miklar
aðhaldsaðgerðir hafi daglegur fjöldi
nýsmita rofið 30.000 manna múrinn á
sólarhring í fyrradag, í fyrsta sinn frá
því kórónuveiran komst á kreik fyrir
ári.
Eftir að ljós kom í gærmorgun að
Emmanuel Macron væri smitaður af
kórónuveirunni leitaði ekki bara hann
sjálfur í sóttkví heldur einnig fjöldi
ráðamanna og embættismanna sem
hitt höfðu hann síðustu daga. Meðal
þeirra má nefna forseta ráðherraráðs
ESB, forsætisráherrana Pedro Sanch-
ez frá Spáni, Antonio Costa frá Portú-
gal, Xavier Bettel frá Lúxemborg,
Micheal Martin frá Írlandi og Alexand-
er De Croo frá Belgíu.
Macron mun einangra sig frá um-
heiminum í sjö daga, að sögn forseta-
skrifstofunnar, sem bætir við, að for-
setinn muni gegna störfum sínum og
skyldum í fjarlægð. Hann fór í veiru-
próf í vikunni eftir að skrokkurinn
sýndi ýmis merki þess að hann hefði
smitast.
Á fleiri háttsettum stöðum í franska
stjórnkerfinu er tómlegt líka í forsæt-
isráðuneytinu. Fór húsbóndi þess,
Jean Castex, í einangrun vegna sam-
skipta sem hann hafði átt við Macron
síðustu daga. Sagist Castex einkenna-
laus.
Veirusmit hefur aukist mjög síðustu
daga í Bretlandi og hertu yfirvöld á
mótagerðum í gær fyrir London og
suðausturhluta landsins. Í norðurhlut-
anum hafði smitum fækkað þar til þau
tóku að aukast aftur. Í gögnum sem
birt voru í gær kom í ljós að 89% legu-
rýma sjúkrahúsa eru full.
Hafi einhverjir bundið vonir við að
inntaka d-vítamíns verndaði þá gegn
veirunni, þá voru birtar niðurstöður
rannsóknar í gær sem leiddu í ljós að
því væri enn sem komið er ekki hægt
að halda fram.
Fjögurra vikna lokanir hafa lítinn
sem engan árangur borið í glímunni við
kórónuveiruna á Norður-Írlandi. Eru
áform uppi um að grípa til nýrra og
mun strangari lokunaraðgerða í sex
vikur frá 28. desember.
agas@mbl.is
AFP
Aktu og taktu Biðröð bíla eftir bólusetningu ferðalanga í útiskýli þessu í bænum Hyde á Manchester-svæðinu á Englandi.
Bólusett í Evrópu
frá 27. desember
 „Það er komið að Evrópu,“ segir Ursula von der Leyen
Samningamenn Breta og Evrópusam-
bandsins (ESB) hafa minnkað gjána
sín á milli í viðræðum um viðskipta-
samninga og samskiptin eftir að út-
ganga Breta úr ESB öðlast fullt gildi,
eða um áramótin.
Vonast er til að þref og þreifingar
beri ávöxt næstu daga en aðalsamn-
ingamaður ESB, Michel Barnier,
sagði þingmönnum á Evrópuþinginu í
gær, að mögulega lægi samningur fyr-
ir í dag, föstudag. Hann sagði þó að
það gæti reynst erfitt vegna erfiðs
ágreinings um fiskveiðimál.
Breski ráðherrann Michael Gove
sagðist eftir vídeófund með Maros
Sefkovic, varaforseta framkvæmda-
stjórnar ESB, telja innan við helm-
ingslíkur á samningi. Báðir aðilar voru
sagðir freista þess í gær að höfða til
væntinga almennings í þeim tilgangi
að standa betur að vígi á lokasprett-
inum.
Stjórnmálafylkingar á Evrópuþing-
inu vöruðu við því í gær, að bærist
þeim ekki samningstextinn í síðasta
lagi á sunnudag yrði þeim ókleift að
staðfesta samninga áður en Bretar
hyrfu úr sambandinu 31. desember.
„Miðar vel fram en síðustu ásteyt-
ingasteinarnir eru enn í veginum. Við
munum því aðeins undirrita samning
að hann verndi hagsmuni ESB og
prinsipp,“ sagði Barnier eftir fundinn
með þingmönnunum. Þrír menn sem
þar voru báru um að Barnier hafi sagt
„mögulegt en torsótt“ að samningi
yrði landað í dag.
Háttsettur evrópskur stjórnarer-
indreki sagði að nú lægju fyrir sveigj-
anlegri tímalínur sem veita mætti
bráðabirgðasamþykki stefni í að þing-
in falli á tíma. Diplómat þessi var á því
að samningar væru innan seilingar.
„Ég tel samningsmöguleika fyrir
hendi á næstu dögum þótt við séum
ekki komnir í heila höfn. „Örvæntið
eigi, við eigum enn pínulítinn tíma.“
Barnier sagði að Bretar hefðu fallist
á gangverk sem gerði ESB kleift að
bregðast við leituðu gagnkvæmir
staðlar og reglur í atvinnu- og um-
hverfismálum í sundur þann veg að
það skaðaði samkeppni.
Enn er þrefað um fiskveiðar. ESB
hefur þó fallist á að Bretar hafi einir
umráðarétt yfir fiskveiðilögsögu sinni.
Einnig að þeir muni setja á fót eigið
kerfi til að úthluta fiskiskipum ESB-
landanna aflaheimildir. Enn er tekist á
um er hversu mikinn fisk aðilar fái að
veiða og vill ESB mun hærri heimildir
en Bretar hafa hingað til boðið upp á.
agas@mbl.is
Þrefa sig nær
samkomulagi
 ESB hefur fallist á að Bretar hafi ein-
ir umráðarétt yfir fiskveiðilögsögunni
Með hjálp geimsjónaukans Hubble
horfðu stjörnufræðingar geim-
ferðastofnunar Bandaríkjanna,
NASA, á dularfullan straumhvirfil
sveigja snögglega og fyrirvaralaust
frá bráðum bana á hinni risastóru
bláu plánetu, Neptúnusi.
Svelgurinn sem er breiðari en Atl-
antshafið kviknaði á norðurhveli
Júpíters en Hubble fann hann árið
2018. Rannsóknir á honum í fyrra
leiddu í ljós rek í átt að miðbaugi
Júpíters en þar hverfa stormviðri á
borð við þetta úr augsýn.
Skoðunarmönnum kom það því
mjög á óvart er Hubble leiddi í ljós í
ágúst sl., að hvirfillinn hafði breytt
um stefnu og stefndi norður á bóginn.
Hubble hefur fylgst með dökk-
blettum sem þessum undanfarin 30
ár og aldrei séð neitt þessu líkt; svo
ófyrirsjáanlega hegðan fyrirbæris í
lofthjúpi plánetunnar.
Ekki vakti það minni athygli og
heilabrot vísindamannanna að sjá að
stormhvirfillinn var ekki einn á ferð,
heldur hafði hann samfylgd af öðrum,
en smærri, sem Hubble fann í janúar
sl. Var það talið geta verið hluti sem
rifnað hafði frá stærri hvirfli sem
horfinn væri. Þessi smærri hvirfill
hefur ekki sést aftur.
„Við erum spenntir yfir þessum
niðurstöðum því þetta minna brot er
hugsanlega hluti af upplausnarferli
myrka blettsins,“ sagði Michael H.
Wong við Kaliforníuháskólann í
Berkeley. „Þetta ferli hefur aldrei
sést áður í geimrannsóknum. Við höf-
um séð nokkra aðra svartbletti fjara
út í ósýnið fyrir fullt og allt, en aldrei
orðið vitni að neinni upplausn,“ bætti
hann við. agas@mbl.is
AFP
Neptúnus Bláa plánetan Neptúnus.
Myrkur stormur
skipti um stefnu