Morgunblaðið - 21.12.2020, Blaðsíða 29

MENNING 29
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 21. DESEMBER 2020
Nánari upplýsingar um sýningartíma á sambio.is
SÝND MEÐ ÍSLENSKU TALI.
TRYGGÐU ÞÉR
MIÐA INNÁ
SÝND MEÐ
ÍSLENSKU TALI
FRÁBÆR NÝ JÓLA TEIKNIMYND
JÓLAMYNDIN 2020
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Ég hef alveg áður verið með nokkr-
ar bækur í einu í jólabókaflóðinu og
finnst það bara skemmtilegt,“ segir
Þórdís Gísladóttir sem á fjórar bæk-
ur í yfirstandandi flóði. Þetta eru
bækurnar Ljóð 2010-2015, sem hef-
ur að geyma þrjár fyrstu ljóðabæk-
ur Þórdísar ásamt formála eftir Úlf-
hildi Dagsdóttur
bókmenntafræðing; unglingabókin
Hingað og ekki lengra!, sem hún
skrifaði í samvinnu við Hildi Knúts-
dóttur; Álabókin eftir Patrik Svens-
son sem hún þýddi og Múmínálf-
arnir – stórbók 3 þar sem Þórdís
þýddi Minningar múmínpabba eftir
Tove Jansson.
„Fyrstu tvær ljóðabækur mínar,
Leyndarmál annarra og Velúr, seld-
ust hratt upp og hafa lengi verið ófá-
anlegar. Vegna fjölda fyrirspurna
datt útgefanda mínum í hug að
endurprenta fyrstu þrjár bækurnar
saman,“ segir Þórdís og tekur fram
að þótt hún hafi ekki skrifað bæk-
urnar sem trílógíu sé sterkur þráður
á milli þeirra sem Úlfhildur geri vel
grein fyrir í formála bókarinnar.
Alltaf að hugsa um nútímann
Spurð hvernig sé að láta bók-
menntafræðing greina sig hlær Þór-
dís og segir að alltaf sé gaman þegar
þeir sem skrifa kveiki á því sem höf-
undurinn er að gera og ekki síður
skemmtilegt þegar aðrir sjá í verk-
unum nýja fleti sem koma höfund-
inum jafnvel á óvart.
„Ljóðin í fyrstu þremur bókum
mínar eiga það sameiginlegt að vera
frekar hrá,“ segir Þórdís og tekur
fram að hún hafi meðvitað ekki vilj-
að fínpússa þau um of. „Mig langaði í
meira flæði,“ segir Þórdís, sem í
ljóðum sínum notar bæði beittan
húmor og hlýju til að lýsa samfélag-
inu og hversdeginum.
„Ég er alltaf að hugsa eitthvað um
nútímann,“ segir Þórdís og tekur
fram að sumar vísanir í ljóðum
fyrstu þriggja bóka hennar séu nán-
ast orðnar úreltar þótt ekki sé liðinn
meira en áratugur frá fyrstu útgáfu.
Spurð um þýðingar sínar segir
Þórdís þær fyrst og fremst tæki fyr-
ir hana til að einbeita sér öðruvísi en
þegar hún skrifar eigin texta. „Í til-
felli múmínálfanna er ég að þýða inn
í textasamhengi,“ segir Þórdís og
vísar þar til þess að Steinunn Briem
hafi þýtt flestar bækurnar um
múmínálfana fyrir nokkrum áratug-
um. „Ef múmínálfarnir hefðu aldrei
verið þýddir hefði ég leyst ýmis
álitamál með öðrum hætti og valið
aðrar leiðir, en mér fannst ég verða
að þýða inn í samhengið sem fyrir
væri,“ segir Þórdís og minnir á að
þar sem þýðingar eru skrifaðar inn í
ákveðinn tíma og samhengi geti þær
úrelst með tíð og tíma.
„Þýðingar Steinunnar, sem eru
alveg stórkostlegar, eru eðli málsins
samkvæmt örlítið gamaldags. Mínar
þýðingar eru nútímalegri þótt ég
reyni að fara ákveðinn milliveg í
nálgun minni,“ segir Þórdís.
Í eðli sínu vertíðarþræll
Þórdís var nýverið tilnefnd til
Íslensku þýðingaverðlaunanna fyrir
þýðingu sína á Álabókinni, sem hún
lýsir sem blöndu af alþýðlegu fræði-
riti og þroskasögu. „Þetta er bók
með heimildaskrá þannig að ég
þurfti að vera með Biblíuna og
Blikktrommuna við höndina. Síðan
lét ég vísindamenn lesa yfir fyrir
mig til að vera viss um að allt stæð-
ist,“ segir Þórdís og bætir við:
„Þetta er mjög liðug og auðlesin bók
þótt hún fjalli um sögu vísindanna.“
Þórdís upplýsir að hún sé í eðli sínu
„vertíðarþræll sem finnst gott að
drífa hlutina af, en það er ekki hægt
þegar ég er að þýða. Það að þýða er
eins og að þræða pínulitlar perlur
upp á band og það verður að vera vel
gert,“ segir Þórdís og tekur fram að
sér finnist mjög gott að einbeita sér
að þýðingum meðfram öðrum skrif-
um. „Mér finnst mikilvægt að verk-
efnin séu fjölbreytt og feli í sér
ákveðna áskorun,“ segir Þórdís.
Mikilvæg viðurkenning
Spurð hvaða þýðingu tilnefningin
hafi fyrir hana segir Þórdís alltaf
gott að fá klapp á bakið frá fólki sem
hafi vit á þýðingum. „Þetta er mik-
ilvæg viðurkenning á því að maður
sé að gera eitthvað rétt. Svo finnst
mér þetta líka gott fyrir útgefand-
ann, því þetta skilar vonandi því að
bókin rati til sem flestra eins og hún
á skilið,“ segir Þórdís sem þegar er
byrjuð að huga að næsta þýðingar-
verkefni. „Ég fékk smá styrk frá
sænskum menningarsjóði um dag-
inn til að gera nokkrar prufuþýð-
ingar á sænskum barnabókum sem
eru í uppáhaldi hjá mér,“ segir Þór-
dís, sem er einnig farin að leggja
drög að næstu frumsömdu bók.
„Við Hildur ætlum að skrifa fram-
hald af ævintýrum Vigdísar Fríðu.
Hingað og ekki lengra! gerist haust-
ið 2019 og næsta bók á að gerast árið
2020 þegar persónur bókarinnar eru
sendar í sóttkví. Þetta eru krakkar
sem láta ekki endilega segja sér
hvernig þeir eiga að haga sér,“ segir
Þórdís leyndardómsfull og tekur
fram að þeim Hildi finnist mikilvægt
að skrifa samtímabækur fyrir börn
og unglinga. „Það er svo mikilvægt
að bjóða ungum lesendum upp á fjöl-
breytt úrval bóka. Öfugt við það sem
margir halda eldast barna- og ung-
lingabækur ekkert endilega vel, þótt
sumt sé auðvitað sígilt og gott.
Í leik við lesandann
Við Hildur vorum því strax sam-
mála um að við vildum fyrst og
fremst skrifa fyrir samtímann og því
gerði ekkert til þótt þessar bækur
yrðu úreltar eftir nokkur ár. Við er-
um þannig ekki að skrifa klassík á
borð við múmínálfana eða Lísu í
Undralandi. Við erum samt auðvitað
að vanda okkur,“ segir Þórdís, sem
samhliða þessu er að skrifa handrit
fyrir sjónvarp, sem hún segist enn
ekki mega segja of mikið um opin-
berlega.
Aðspurð segir Þórdís að sumu
leyti auðveldara að skrifa fyrir full-
orðna en yngri lesendur. „Það er
ekki hægt að bjóða börnum upp á
hvað sem er án þess að útskýra það.
Bæði vill maður hafa fjölbreyttan
orðaforða, en á sama tíma má orða-
notkunin ekki vera þannig að þau
gefist upp á lestrinum. Þegar maður
skrifar fyrir fullorðið fólk er það
þeirra vandamál að finna út úr hlut-
unum og fyrir vikið getur maður
leyft sér að vera í meiri leik við les-
andann,“ segir Þórdís að lokum.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Flæði „Ljóðin í fyrstu þremur bókum mínar eiga það sameiginlegt að vera frekar hrá,“ segir rithöfundurinn Þórdís
Gísladóttir og tekur fram að hún hafi meðvitað ekki viljað fínpússa þau um of. „Mig langaði í meira flæði.“
„Pínulitlar perlur upp á band“
 Þórdís Gísladóttir með fjórar bækur í jólabókaflóðinu  Hún segist alltaf vera að hugsa um
nútímann í skrifum sínum  „Mikilvægt að verkefnin séu fjölbreytt og feli í sér ákveðna áskorun“