Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 2014, Side 125

ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS124
Stöng
Elsta tilgátuteikning um uppsmíðina á Stöng í Þjórsárdal, byggð á
fornleifauppgreftinum, var gerð af Aage Roussell.8 Þetta er uppsmíð fornrar
skálabyggingar og er neðri hlutinn byggður á rústinni í Stöng en efri hlutinn
er skv. rannsóknum Valtýs Guðmundssonar.9 Myndin hefur víða birst og
eflaust tekin að skjóta rótum í hugskoti margra, e.t.v. orðin að sannleika.
Áhugavert er að sjá hversu skýr áhrif frá uppgreftinum í Stöng birtast í
ofangreindum teikningum og hversu miklu hann hefur breytt hugmyndum
manna um híbýli þessa tíma. Þetta sést skýrast á muninum milli uppdráttar
Valtýs Guðmundssonar annars vegar og Roussell og Sturlunguútgefenda hins
vegar.
Næstu teikningar sem gerðar voru á grundvelli rústarinnar að Stöng voru
unnar í tilefni 1100 ára afmælis Íslandsbyggðar árið 1974. Hörður Ágústsson
listmálari og fræðimaður var fenginn til að gera endurgervingarteikningar
sem Þjóðveldisbærinn var síðar reistur eftir.10 Hörður fór ekki leynt með
áhuga sinn á að vekja landsmenn til vitundar um að Íslendingar hafi átt
glæstan byggingararf engu síður en bókmenntaarf. Í anda gullaldarhugmynda
lýðveldiskynslóðarinnar eru húsakynnin háreist og glæsileg. Óhætt er að
segja að teikningar þessar og ekki síður tilgátuhúsið sjálft eigi mikinn þátt í
mótun hugmynda almennings um híbýli bændafólks til forna.
8 Roussell 1943, bls. 211.
9 Roussell 1943, bls. 211.
10 Hörður Ágústsson 1972, án blaðsíðutals.
Uppsmíðarteikning Aage Roussell út frá uppgrefti í Stöng. Úr Roussell 1943, bls. 211.