Fréttablaðið - 04.02.2021, Blaðsíða 26

Katerina er arkitekt og staf-rænn hönnuður. „Ég vinn aðallega með ljós og rými,
bæði í áþreifanlegu og stafrænu
formi þeirra. Ég hef búið í Reykja-
vík í fjögur ár núna og áður var
ég partur af Lunchmeat Festival,
KSK club collective. Ég hef einnig
gert „live visuals“ fyrir tónleika og
stýrði galleríi í almenningsrými
sem einblíndi á vörpunarlist (e.
mapping).“
Þorsteinn Eyfjörð er myndlist-
ar- og hljóðlistamaður. „Hljóð, í
öllum sínum útfærslum, er þunga-
miðja þess sem ég tek mér fyrir
hendur, hvort sem það eru hinar
alræmdu tilvistarspurningar eða
af eintómri af þvíbarasemi. Ég bý
í Reykjavík þar sem ég tek virkan
þátt í menningarsenunni auk þess
sem ég vinn í alþjóðlegum sam-
starfsverkefnum.“
Fantasíur arkitektúrs
Þetta er í fyrsta skipti sem Þor-
steinn tekur þátt en Katerina tók
þátt á síðasta ári. „Í fyrra gerði ég
„live visuals“ á glerhjúp Hörpu
fyrir rave-tónleikana Vetrarblót á
Vetrarhátíð,“ segir Katerina.
Hún segist hafa verið mjög
spennt fyrir því að taka þátt í ár.
„Ég náði sambandi við Þorstein,
sem er félagi í RASK-listahópnum
sem ég hef unnið með áður að
gagnvirku hljóð- og myndmiðl-
unarverkefni, og ég var glöð að
hann ákvað að taka þátt í að búa
til innsetninguna með mér. Eftir
að við unnum samkeppnina
ákváðum við að bjóða frábæru
fólki að ganga til liðs við okkur.“
Katerina var með ákveðna hug-
mynd sem hún bar undir Þorstein.
„Mig langaði virkilega til að búa
til vörpun (e. mapping), sem væri
innblásin af byggingu og væri ekki
bara sjónræn sýning. Vörpun er
spennandi leið fyrir mig til að láta
fantasíur arkitektúrsins lifna við
án þess að breyta hinu raunveru-
lega umhverfi. Þetta gerir mér
kleift að blása öðru lífi í bygging-
una og vera laus við takmarkanir
raunveruleikans,“ útskýrir hún.
„Þegar Kata kom með þessa
hugmynd til mín um að hafa áhrif
og verða fyrir áhrifum bygg-
ingarinnar sjálfrar fannst mér
liggja beint við að nálgast hljóðið
á svipaðan hátt, því rétt eins og
byggingar eiga sjónræna hlið þá
eiga þær líka hljóðræna. Ég fór
því að taka upp safnið sjálft og
reyni að fanga og túlka parta af
hljóðverund þess í gegnum tón-
smíðarnar. Við höfðum áhuga á
að nálgast höfundarverk Einars
Jónssonar út frá okkur sjálfum
og samtímanum og f léttum það
saman við bygginguna sjálfa,“
segir Þorsteinn.
Búnaður sem nemur ekki
hugsanir eða tilfinningar
Í viðburðarlýsingu segir „Samlegð
er ljós- og hljóðverk sem byggir
á samskiptum áhorfenda við
gagnaukinn veruleika í högg-
myndagarði Einars Jónssonar.“
Hvað er „gagnaukinn veruleiki“?
„Gagnaukinn veruleiki (e. AR)
felst í að bæta sjónrænum lögum
við raunveruleikann í rauntíma
með ýmsum aðferðum. „Face
filters“ eru til dæmis annað form
af AR. Í okkar tilfelli erum við að
bæta við bæði sjón- og hljóðræn-
um lögum með vörpun og fjölrása
hljóðkerfi,“ segir Katerina.
Í viðburðarlýsingu kemur einn-
ig eftirfarandi fram: „Vert er að
benda á að EEG höfuðbúnaðurinn
nemur einungis rafvirkni heilans
en les ekki hugsanir eða tilfinn-
ingar.“
Hvernig virkar þessi búnaður og
hvernig hann er notaður í verkinu?
„Tækið sem við erum að nota er
aðallega notað í leiki og heilaafrit-
un. Við notum gögnin til að knýja
fram ákveðnar breytur í okkar
vinnu. En þar sem þetta er ekki
lækningatæki eru niðurstöðurnar
sem við fáum takmarkaðar og
mismunandi á milli einstaklinga.
Þannig að við viljum að áhorf-
endur skoði gögnin með fyrirvara
og túlki þau ekki á persónulegan
hátt.“
Katerina og Þorsteinn segja
áhorfendur geta annaðhvort fylgst
með eða tekið þátt á tveimur
stöðvum verksins. „Önnur þeirra
gerir manni kleift að hreyfa veggi
byggingarinnar, eða efnið sjálft,
með hreyfiskynjara. Hin gerir
manni kleift að hreyfa við anda
byggingarinnar, í samskiptum
við búnað sem nemur rafvirkni
heilans. Á sama tíma hafa áhorf-
endur áhrif á hreyfingu, hljóm
og hegðun tónverksins. Í raun má
segja að verkið lifni við með við-
komu áhorfandans.“
Einkennandi fyrir Reykjavík
Þegar þau eru spurð að því hvers
vegna þetta tiltekna safn hafi
orðið fyrir valinu nefnir Katerina
nokkur atriði. „Safnið hefur
alltaf heillað mig vegna sterkrar
tjáningar arkitektúrs þess og
eins konar ónotalegrar tilfinn-
ingar sem það gefur frá sér. Það er
líka verulega einkennandi fyrir
Reykjavík og er fullkomin bygging
fyrir vörpun, því framhlið þess er
mjög þrívíð.“
Þorsteinn tekur undir. „Við
höfðum líka mikinn áhuga á að
skoða höfundarverk Einars Jóns-
sonar og reyna að búa til opnun
fyrir samtal í gegnum tæknina
sem við höfum í dag. Myndlist
getur verið svo gott tæki til þess
að sveigja hugmyndina um eina
þráðbeina tímalínu og leyfa frekar
tveimur tímaásum að hittast í
kaffibolla og ræða stöðuna,“ segir
Þorsteinn.
Hvernig völduð þið þau verk Ein-
ars sem koma við sögu í verkinu?
„Í raun er erfitt fyrir okkur að
skilja ákveðin verk Einars frá
heildinni þar sem safnið geymir
stóran hluta æviverks Einars, ein-
kennandi arkitektúrinn sjálfan
og einnig söguna um heimili
þeirra svo þetta fléttast allt saman
í heildstæða einingu. Í verkinu
reynum við að sýna áhorfendum
inn í safnið og þær styttur sem eru
þar, aðallega úr bláa sal safnsins.
Við drógumst líka að þeim
styttum sem okkur fannst tala við
okkar hugmyndir í gagnvirkni
verksins. Hugmyndir um eðli og
kraft hugans, ró, verðmæti tímans
– þessar pælingar sem hafa beinan
snertiflöt við hversdagslega erfið-
leika nútímamanneskjunnar,“
segir Þorsteinn.
„Mikill fjöldi listaverka, arki-
tektúr safnsins og nærvera íbúðar
listamannsins gera staðinn að
ekta „Gesamtkunstwerk“. Í fyrsta
lagi erum við að vinna með stytt-
urnar sem eru inni í aðalsalnum,
vegna þess að við viljum gera
áhorfendum kleift að heimsækja
salinn utan við húsið. Enn fremur
er unnið með táknrænar stytt-
urnar í samræmi við samspilið. Að
vinna með hugaraflið, æðruleysið,
dýrmæti tímans. Það hefur allt
að gera með það sem við glímum
oft við í raunveruleikanum,“ segir
Katerina.
Athygli vekur að Katerina varð
einnig í öðru sæti í keppninni. Hún
segir það hafa komið skemmtilega
á óvart. „Sú atburðarás kom aldrei
upp í huga mér á meðan ég var að
skila inn tillögunum. Þannig að
þessi tvöfaldi glaðningur var mjög
óraunverulegur.“
Hvaða þýðingu hafa þessi verð-
laun fyrir ykkur?
„Fyrst og fremst er þetta frábært
tækifæri til að raungera þetta
stóra, metnaðarfulla verkefni í
sinni f lottustu mynd með hjálp
Vetrarhátíðar og Listasafns Einars
Jónssonar, svo við tölum nú ekki
um allt það góða fólk sem hefur
lagt hönd á plóg við gerð verksins.
Við vonum bara að áhorfendur
hafi jafn gaman af verkinu og það
var að búa það til.“
Verk sem lifnar við komu áhorfenda
Verkið Samlegð, sem er í garðinum við Listasafn Einars Jónssonar, var í fyrsta sæti í samkeppni
um ljósverk Vetrarhátíðarinnar. Verkið varpar nýju ljósi á höggmyndir Einars sem og húsið sjálft.
Katerina Blahutová og Þorsteinn Eyfjörð báru sigur úr býtum í keppni sem Reykjavíkurborg og Orka náttúrunnar í samstarfi við Miðstöð hönnunar og arkitektúrs stóðu nýlega fyrir. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
6 KYNNINGARBLAÐ 4 . F E B R ÚA R 2 0 2 1 F I M MT U DAG U RVETRARHÁTÍÐ