Fréttablaðið - 04.02.2021, Blaðsíða 30

Fréttablaðið - 04.02.2021, Blaðsíða 30
Í fyrstu gerðust eingöngu karlmenn með mikið sjálfstraust svo djarfir að ganga með litaða ermahnappa. Jóhanna María Einarsdóttir johannamaria@frettabladid.is Manséttuhnappana má bera á tvo vegu: „Kyss-andi“, þar sem báðir endar líningar benda út, eða „barrel- style“ þar sem önnur ermalíningin fer yfir hina. Ermahnappar eru afar fjölbreyttir að lögun og stíl og þeir hefðbundnustu eru með tveimur skreyttum skjöldum sem tengdir eru saman með stubbi eða keðjuhlekkjum. Oftast er sýnilegi hluti ermahnappsins skreyttur með gimsteinum, upphafsstöfum eða tákni sem hefur með starf eða áhugamál að gera. Ermahnappa má nota við ýmis tilefni, formleg og óformleg, allt frá jakkafötum fyrir vinnuna upp í hátíðlegri tilefni eins og kjólfata- viðburði. Litríkir og duttlunga- fullir ermahnappar henta þó betur fyrir óformleg tilefni. Við formleg tilefni eins og „white tie“ viðburði er talið æskilegt að bera perlu- skreytta ermahnappa. Þó svo fyrstu manséttuhnapp- arnir hafi komið fram á sjónar- sviðið á 17. öld voru þeir ekki algengir fyrr en í lok 18. aldar. Þróun ermahnappa tengist þróun skyrtunnar sterkum böndum, en karlmenn hafa klæðst skyrtufatn- aði síðan ofinn textíll var fundinn upp um 5.000 árum fyrir Krist. Eftir lok miðalda urðu sýnilegir hlutar skyrtna, svo sem hálsmál, bringa og ermalíningar, að tilefni til skreytinga með pífum, fell- ingum og útsaumi. Ermalíningum var þá haldið saman með borðum. Þar til í lok 18. aldar skreyttu karl- menn sig við hirðina og við önnur formleg tilefni með ermapífum sem héngu yfir úlnliðinn. Erm- arnar voru bundnar saman með borða eða festar saman með tölu eða samtengdum hnöppum. Ermahnappar úr taui Skyrtugerðarfrömuðinum Cravet í París er oftast eignaður heiðurinn af silkihnútaermahnöppum sem komu fram á sjónarsviðið 1904, en um er að ræða tvo hnúta, oftast apahandarhnút eða tyrkjahnút úr litríku silki sem tengjast milli hnappagatanna. Upp úr tíunda áratug 20. aldar fóru hnútahnapp- arnir í gegnum endurnýjun lífdaga sinna, og voru þá oftast fram- leiddir úr gerviefnum með teygju á milli. Neyðin kennir nöktum körlum að nota ermahnappa Á 19. öld tók borgaraleg skilvirkni millistéttarinnar við íburði yfir- stéttarinnar og um miðja 19. öld urðu ermahnappar eins og við þekkjum þá í dag vinsælli. Skyrtu- brjóstið, kraginn og ermalín- ingar voru gerðar sterkbyggðari og endingarbetri. Þó svo að nokkur hagkvæmni hafi verið fólgin í því, gátu ermarnar til dæmis orðið svo stífar að erfitt reyndist að halda þeim saman með venjulegum tölum. Upp frá því fóru menn að bera ermahnappa í meiri mæli og iðnbyltingin gerði það að verkum að hægt var að framleiða erma- hnappa í öllum verðflokkum. Í fyrstu gerðust eingöngu karl- menn með mikið sjálfstraust svo djarfir að ganga með litaða erma- hnappa með gimsteinum. En eftir að Edward VII, prinsinn af Wales, gerði litskrúðuga Fabergé-erma- hnappa vinsæla á 19. öld breyttist tískan. Þessi þróun átti sér stað allt fram á byrjun 20. aldar og erma- hnappar höfðu aldrei verið jafn vinsælir. Ermahnappar fengust í öllum stærðum, gerðum, lit og formum úr öllum málmum og efnum, skreyttir eðalsteinum og ódýrari skrautsteinum. Glerungs- húðaðir ermahnappar með geó- metrískum og litríkum mynstrum voru sérstaklega vinsælir. Sam- hliða þróun ermahnappa átti annars konar þróun sér stað í skyrtuhönnun. Mýkri og hreyfan- legri skyrtur komu aftur fram á sjónarsviðið með óstífuðum erma- líningum sem hægt var að festa saman með einni tölu. Skortur ýtir undir íburð Um miðja 20. öld þegar skortur ríkti vegna seinni heimsstyrjaldar- innar var vinsælt hjá prúðmenni að skreyta sig með ýmsum fylgi- hlutum með notagildi, og gengu menn með fallega vindlingakassa, dýrindis kveikjara, bindisnælur, armbandsúr, hringa, lyklakippur, peningaklemmur og margt annað. Þá komu menn sér upp sívaxandi safni af manséttuhnöppum. Inn, út, inn, inn, út Á áttunda áratugnum var svo aftur minni áhersla lögð á ermahnappa hjá millistéttinni. Tíska Wood- stock-kynslóðarinnar var þá alls- ráðandi og voru skyrtur þá oftast framleiddar með mýkri mans- éttur með hnöppum og hnappa- götum. Margir ermahnappar sem voru dýrmætir erfðagripir voru endurnýttir og voru búnir til úr þeim eyrnalokkar. Níundi ára- tugurinn bar svo með sér endur- komu hefðbundinna ermahnappa sem eins konar endurvakningu á hefðbundnum herrafatnaði og hefur þessi tíska haldið sér fram til dagsins í dag. Sagan bak við manséttuhnappana Það býr bæði litrík og áhugaverð saga á bak við ermahnappa, líkt og svo marga aðra fylgihluti tískusögunnar. Ermahnappar eru notaðir til að festa saman ermalíningar á kjólfataskyrtum. Ermahnappar hafa fylgt tískusögunni um árabil og eru hvergi nærri á leiðinni úr tísku. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY Ármúli 8 I 108 Reykjavík I Sími 516 0600 I www.birgisson.is PARKET - FLÍSAR - HURÐIR SÍÐASTI DAGUR ER 13. FEB ÚTSÖLU LÝKUR 6 KYNNINGARBLAÐ FÓLK 4 . F E B R ÚA R 2 0 2 1 F I M MT U DAG U R

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.