Vinnan - 01.06.1943, Blaðsíða 8

ALFREÐ GISLASON læknir:
UM BLÝEITRUN
Vtvarpserindi, flutt 14. maí 1943
Blýeitrun er talsvert algengur sjúkdómur, þungbær
og erfiður, og má heita nærri ólæknandi, ef hann kemst
á hátt stig. Hinsvegar er tiltölulega auðvelt að forðast
þennan sjúkdóm. Til þess þarf þekkingu á orsök hans
og eðli, svo og varnaraðferðum gegn honum, að verða
almennings eign. Menn verða að þekkja hættuna, til
þess að geta forðast hana.
Það er ekki aðeins blýmálmurinn sjálfur, sem verk-
ar eitrandi á líkamann, heldur — og ekki síður — öll
möguleg efnasambönd hans, en þau eru fleiri en svo,
að hér verði talin.
I iðnaðarlöndum hefur blýeitrun verið kunn sem at-
vinnusjúkdómur um langan aldur. í verksmiðjuiðnaði
allskonar er blý mikið notað, bæði í þunga- og létta-
iðnaði. Það er notað í framleiðslu fjölmargra vöru-
tegunda, allt frá stærstu vélknúnum tækjum í smávarn
ing, eins og barnaleikföng og fegrunarlyf. Verksmiðju-
fólki er því sérstaklega nauðsynlegt að kynna sér
hverskonar efni það daglega handleikur, til þess að geta
varast hættuna, sé urn blý eða blýefnasambönd að
ræða.
Þessi sania hætta er einnig á ferðum í öðrum grein-
urn iðnaðar. Má þar nefna setjara í prentsmiðjum,
rnálara, starfsmenn skipasmíðastöðva, pípulagninga-
menn, bifvélavirkja og blikksmiði.
Þó að sjúkdómurinn sé þannig aðallega atvinnu-
sjúkdómur, tengdur starfsgreinum, þar sem blý er dag-
lega um hönd haft, getur samt hver sem er orðið hon-
urn að bráð. Eins og þeir menn geta sýkst, sem fram-
leiða tækin og efnin, sem blý er í, eins getur farið
fyrir því fólki, sem þessi áhöld eða efni eignast til dag-
legrar notkunar. Börn geta þannig fengið alvarlega,
jafnvel banvæna, blýeitrun af að sjúga eða sleikja
leikföng sín eða málaða stólpana á rúmum sínum. Ilát
og leiðslur geta blýmengað drykki eins og nijólk og
vatn og gert þá eitraða. Um hið svokallaða tin, sem
notað er til húðunar málmíláta og jafnvel í umbúða-
Það er von mín, að grein þessi geti orðið til þess,
að bátasjómenn um land allt, taki til athugunar launa-
kjör sín og aðbúnað og hefji undirbúning að endur-
bótum á þeirn. — Hafi það tekizt, er tilgangi mínum
náð.
Neskaupstað 7. apr. 1943.
Aljreð Gíslason
pappír um varning eins og te, tóbak og osta, er sagt, að
það innihaldi tíðum nreira blý en örugt geti talizt. Yms
þau efni, sem ætluð eru til eyðingar skordýrum, hafa
blýsölt að geyma. Þeir, sem við slíkt fást, geta því orð-
ið fyrir eitrun, ef óvarlega er farið. En einnig ávextir
og grænmeti geta mengast eitrinu, þegar því hefur verið
dælt á jarðargróðurinn honum til varnar, og þannig
sýkt þá, sem þeirrar fæðu neyta.
Inn í líkamann kemst blýið með ýmsu móti. Algeng-
asta leiðin er gegnum rnunn og meltingarfæri. Menn,
sem daglega vinna með blýefni og ekki hirða hendur
sínar vel, fá með hverri máltíð sinn litla skammt af
blýi, og með tíð og tíma verður það nægilegt til áber-
andi sýkingar. Talið er, að 1 mgr. af blýi í langan
tíma, eða jafnvel enn minni skammtur, nægi til að
framkalla eitrun. 20—30 mgr. daglegur skammtur get-
ur á nokkrum mánuðum valdið alvarlegri sýkingu.
Það er því nauðsynlegt hverjum þeim, sem dag-
lega handleikur blý í starfi sínu, að gæta ýtrasta per-
sónulegs hreinlætis. Hann verður að þvo hendur sínar
vel og rækilega fyrir hverja máltíð og hreinsa undan
nöglurn. Árangurinn af þessari einföldu varúðarreglu
er vafalaus og hefur meðal annars berlega kornið í ljós
hjá prenturum. Hjá þeirn er blýeitrun nú fátíðari en
áður var, fyrst og fremst vegna aukins hreinlætis
þeirra sjálfra í starfinu.
Önnur leið blýsins inn í líkamann, er í gegnum
öndunarfærin. Sumstaðar á vinnustöðvum hagar svo
til, að blýryk þyrlast upp að staðaldri og pestar and-
80
VINNAN