Vinnan - 01.06.1943, Blaðsíða 24

ÁKVÆÐISVINNA
Undir núverandi þjóðfélagsháttum er það all títt, að
vinnukaupandi haldi ákvæðisvinnu fast að verkamönn-
um, jafnvel þótt um sé að ræða vinnu, sem að venju
er unnin fyrir tímakaup. Hver félagsþroskaður verka-
maður má vita, að vinnukaupandinn býður ekki „akk-
orð“ að jafnaði við slíka vinnu, ef hann telur sig ekki
hagnast á því, samanborið við það, að láta vinna hana
í tímavinnu. — Og jafn augljóst er það, að sá hagnað-
ur yrði á kostnað verkamanna, beint og óbeint.
Á atvinnuleysistímum hefur það hent, að hópar
verkamanna hafa tekið að sér slík „akkorð“ og jafn-
vel boðið hver niður fyrir annan, til þess að komast
fram fyrir aðra verkamenn í kapphlaupinu um vinn-
una. Á þennan hátt hefur „akkorðs“-vinnan tíðum
reynzt eitt skæðasta kauplækkunarvopn í hendi at-
vinnurekandans um leið og tekizt hefur að gera hana
að sjálfvalinni svipu á verkamanninn til að knýja
fram óeðlilegan vinnuhraða og orkusóun, því öllum
„akkorðs“-tökum er mjög í mun að „standa sitt akk-
orð“.
Akvæðisvinna eins og þessi miðar ekki aðeins að
því, að lækka vinnulaun og fara í kringum kjarasamn-
inga og kauptaxta verkalýðsfélaganna; í krafti slíkrar
ákvæðisvinnu hefur atvinnurekendum tekizt að verð-
launa með forgangsrétti til vinnu þá verkamenn, sem
eru stéttarsamtökum sínum ótryggastir. — Þetta er
hemill á félagsþroska viðkomandi verkamanna og
styður að sundurlyndi innan verkalýðssamtakanna.
Með því að svo getur farið, að atvinna minnki í
landinu áður en varir og tilboð um „akkorð“ geri þá
vart við sig, viljurn vér minna á, að víða í verkalýðs-
miðast við vöruverð í Reykjavík, en nauðþurftir
heimilisins þarf hinsvegar að kaupa við slíku orkur-
verði, sem kolin eru í á Þórshöfn og sennilega víðar.
Sést af þessu, að full nauðsyn er á, að grundvöllur
sá, sem útreikningui vísitölunnar er byggður á, sé end-
urskoðaður.
Að sjálfsögðu'ber Alþýðusambandinu að taka upp
baráttuna gegn þessum ósóma, en til þess að sú barátta
geti orðið raunhæf verða upplýsingar um vöruverð að
koma sem víðast frá.
Verkalýðsfélögunum ber að vera á verði, hvert á
sínum stað, og sjá um það, að ekki sé hallað á rétt og
hagsmuni verkafólksins hvað viðvíkur vöruverði sem
öðru, og vil ég því eindregið mælast til þess, að stjórnir
félaganna afli sem mestra og beztra upplýsinga og gagna
um vöruverð, fyrr og nú, og láti skrifstofu sambandsins
þær sem allra fyrst í té.
félögum er fylgt þeirri reglu, að láta eigi vinna „akk-
orðs“-vinnu nema með samþykki viðkomandi félags-
stjórnar — og, ef einstaklingar taka að sér „akkorð“
án vitundar eða vilja stjórnar viðkomandi verkalýðs-
félags, er hægt að fara með það mál sem brot á 7. gr.
laga um stéttarfélög og vinnudeilur, en þessi grein
fjallar um samninga einstaklinga við atvinnurekendur.
Vér viljum eindregið skora á öll sambandsfélög, að
vinna ákveðið gegn þeirri tegund ákvæðisvinnu, sem
hér er lýst og tilkynna sambandsstjórn í tíma, ef að
höndum ber í þessu efni eitthvað, sem þau eru ekki
viss um að geta af eigin rammleik ráðið fram úr.
BARNAVINNA
Þrælkun barna hefur lengi verið illa þokkuð meðal
allra góðra manna. Hún er að vísu þekkt fyrirbæri úr
sögu vor Islendinga, en átti þó nokkra afsökun í frum-
stæðum, erfiðum lifnaðarháttum einyrkjans og almenn-
um þekkingarskorti í heilbrigðis- og uppeldismálum.
Hinsvegar var af öðrum toga spunnin hin ógeðslega
harnaþrælkun 19. og 20. aldar í þróuðustu auðvalds
löndum álfunnar, þar sem börnum var þrælkað út í ó-
hollum verksmiðjum langan vinnudag fyrir smánar-
laun, á meðan hinir fullorðnu sátu heima við skort.
Vissulega er það því fagnaðarefni, að nú hefur þetta
viðurstyggilega arðránsform stóriðjuhölda lagzt nið-
ur í flestum eða öllum svonefndum menningarlöndum,
fyrir ötula baráttu verkalýðsins á faglegu og pólitísku
sviði.
Þó er hin almenna vernd barna ekki orðin þjóð vorri
betur í blóð og merg runnin en það, að enn mun sum-
staðar teflt á tæpasta vaðið gagnvart vinnuþoli ungl-
inga, — og til skamms tíma hafa jafnvel ýms verka-
lýðsfélög hér á landi gert, í töxtum sínum og samn-
ingum við atvinnurekndur, ráð fyrir börnum sem
vinnuseljendum ■— allt niður í 10 ára aldur. — Hér
á landi hefur því einnig brugðið fyrir, að börnin hafa
verið látin vinna samkvæmt svo kölluðum barna- eða
unglingataxta á meðan nóg var til af fullorðnu fólki
til að sinna þeirra starfi, er þarfnaðist vinnunnar.
Þessu verða samtök verkalýðsins að sporna gegn.
Barnavinna í hinni almennu framleiðslu á ekki að
líðast á meðan fullorðnir fá ekki vinnu —- og á því
aðeins rétt á sér, að hún sé framkvæmd með ströngu
heilbrigðiseftirliti, sem verkalýðssamtökin á hverjum
stað hefðu íhlutunarrétt um.
Ef einstök verkalýðsfélög álíta nauðsynlegt að taka
upp taxta fyrir börn, eiga þau að setja hann svo háan,
að atvinnurekendur sjái sér engan hag í að taka börn
í vinnu í stað fullorðinna manna.
96
VINNAN