Vinnan - 01.06.1943, Blaðsíða 4

Sjómennirnir íslenzku hafa oft verið nefndir,
að verðleikum, hermenn þjóðar sinnar, útverðir
hennar á þeim vettvangi, sem torsóttastur er og
hættulegastur og mestu varðar afkomu hennar í
efnahagslegu tilliti. Og oft hefur verið á það
bent, að þjóðinni beri að heiðra. á sérstakan hátt,
minningu liinna mörgu, sem árlega falla óvígir í
hina köldu', votu gröf.
Slíkra radda hefur helzt orðið vart þegar slys
hafa borið að höndum, sem öðru frernur hvöttu
til samúðar með fieim, sem um sárast áttu að
binda. En hugmyndin hefur aldrei eignazt á-
kveðna forvígismenn, sem bolmagn hafa haft til
að hrinda henni í framkvæmd. Aðeins einu sinni
hefur minnisvarði verið reistur íslenzkum sjó-
mönnum í höfuðstað landsins — og hann var
táknrœnn í tvennum skilningi; að útliti minnti
hann á lífsbaráttu íslenzkra sjómanna, en efni-
viðurinn var á hinn bóginn hrópandi áminning
um það, live samúðin er stundum hverful, sem
fellur sjómönnunum í skaut, þegar stœrstu fórn-
anna er krafizt af stétt þeirra. Varðinn var byggð-
ur úr — snjó.
Þegar sjómenn hófu samtök um það. fyrir 6
árum síðan, að eigna sér árlega sérstakan helgi-
dag, var sú hugmyndin í upphafi, að dagurinn
yrði að verulegu leyti helgaður drukknuðum sjó-
mönnum. Og þótt reynslan hafi orðið sú, að verk-
efni hans hafi síðar orðið önnur og víðtækari, er
þó samúðin, sem hann nýtur meðal þjóðarinnar
almennt, ekki sízt tengd við mínúturnar, sem
helgaðar eru minningu þeirra, sem hafinu urðu
að bráð.
Nokkur ágreiningur varð í byrjun um það,
hvaða takmarki skyldi stefnt að með þessum sam-
tökum sjómanna. Vildu sumir, að dagurinn yrði
helgaður baráttunni fyrir því, að reistur yrði, í
Reykjavík, allsherjarminnisvarði drukknaðra sjó-
manna. Aðrir litu svo á, að framkvæmdir í þeim
efnum stœðu öðrum nær en sjómönnurn.
Þessum ágreiningi er nú lokið og ber það dóm-
greind þeirra, er að deginum standa, fagurt vitni,
að þeir skyldu þar bera gæfu til að hafna fyrst
um sinn umhyggjunni fyrir orðstír liinna látnu,
en leggja í stað þess áherzlu á það, sem nærtæk-
76
ara var í eðli sínu, nauðsyn þess að búa þeim,
sem koma þreyttir af liafi, eftir langt og dáðríkt
ævistarf, kyrrlátt hvíldarheimili.
Með samþykkt þess að verja tekjum þeim. er
af deginum verða, til dvalarheimilis fyrir aldur-
hnigna uppgjafasjómenn, hafa aðstandendur
dagsins kosið sér það lilutskipti að gera þeim
œvikvöldið ánægjulegt, sem oft hafa, ef tii vill,
varið mestum hluta ævi sinnar úti á auðnum hafs-
ins — fjarri heimili og ástvinum. Sjómennirnir
íslenzku hafa að því leyti átt það sameiginlegt
með þeim af útlögum þjóðarinnar, sem harðast
voru leiknir af samtíð sinni og sem á síðustu öld
áttu. að fulltrúum þái Breiðfjörð og Bólu-Hjálmar,
að þeir hafa þá fyrst lilotið viðurkenningu fyrir
unnin afrek, þegar Ægir hefur krafizt af þeim
síðustu fórnarinnar — sogið úr œðum þeirra síð-
asta blóðdropann.
Við könnumst að sjálfsögðu við þetta fyrirheit
úr einu a.f kvæðum Þorsteins Erlingssonar:
— og ej að við fellum þig aftur úr hor
í annað sinn grœtur þig þjóðin.
Með því átti á sínum tíma að endurheimta úr
Eden einn af ástmögum íslenzku þjóðarinnar,
Sigurð Breiðfjörð. — En fyrirheitið er fornt og
hefur um aldaraðir verið notað, hvarvetna um
heim, til að friða samvizku þeirra, sem grýtt hafa,
af vanþekkingu, spámenn sína og spekinga og
svœft, með allskonar tylliloforðum, eðlilegar um-
bótakröfur þeirra, sem lœgst voru settir í þjóð-
félaginu.
Sjómennirnir íslenzku kannast við tómnn í
slíkum fyrirlieitum. Hann hefur birzt þeim í
ýmsum myndum úr lierbúðum þeirra, sem telja
„Sigurjónskuna“ þjóðarböl, en kjósa Fulton að
fyrirmynd í siglingamálum þjóðarinnar. Og þeir
taka því með varfærni hinni öfgakenndu aðdá-
un, sem oft er veitt, til hátíðabrigða, hinum ó-
kenndu „hetjum hafsins“. Sú aðdáiun er að vísu
byggð á einlœgni lijá mörgum, þó að fyrirheitin,
sem gefin eru á slíkum lielgi- og hrifningar-
stundum, reynist venjulega endingarlítil.
Sjómannadagurinn liefur nú hafið fjársöfnun
til dvalarheimilis fyrir aldraða sjómenn. Sú
Frh. á bls. 7S.
VINNAN