Vinnan - 01.08.1948, Qupperneq 7

STEFÁN ÖGMUNDSSON:
Nokkur orð um afbrot
Verkalýðshreyfingin hefur jafnan orðið að gera ráð
fyrir þeirri leiðu staðreynd, að innan vébanda hennar
fyndust menn, sem fáanlegir væru til þess að svíkja
hagsmuni stéttar sinnar, gerast handbendi andstæðing-
anna. Elzta og þekktasta fyrirbæri slíkra griðrofa er
verkfallsbrjóturinn, enda skipar nafn hans slíkan sess i
íslenzkri þjóðarvitund, að flestum afbrotamönnum öðr-
um myndi það aukin raun að eiga við hann næsta sæti.
Verkalýðssamtökin hafa því alltaf haft gætið auga
með þeim mönnum, sem á hverjum stað og í hverju fé-
lagi þóttu líklegastir til þess að gerast griðrofar á hættu-
stund og hvert verkalýðsfélag hefur stranga lagasetn-
ingu um hversu fara skuli með þá menn, sem á einn
eða annan hátt brjóta af sér við samtökin.
Því harðari sem átökin við auðmannastéttina eru
ástundar hún nákvæmari leit að flugumönnum innan
raða verkalýðsins. En eftir því sem styrkur alþýðusam-
takanna hefur aukizt, hefur verið þyngra kapp á það
lagt að finna svikunum við alþýðuna það gerfi, að þau
verði ekki flokkuð undir athöfn verkfallsbrjótsins. Það
er hvorttveggja, að óhjúpuð árás er líklegri til að mis-
takast og eins hitt, að auðstéttinni er það nauðsyn að
treina sem lengst það traust, sem bandamenn hennar
eiga innan raða verkalýðsins, með því að skapa þeim
eins hagkvæm skilyrði til starfa og kostur er á.
Barátta auðstéttarinnar síðasta áratuginn hefur ein-
kennzt mjög af þessari bardagaaðferð, enda þótt á-
fergjan í að vinna alþýðunni tjón hafi á stundum verið
slík, að lítillar sem engrar varkárni var gætt til að
hylja áformin. Þessi barátta hefur jafnan verið tvíþætt:
árás á lífskjörin og árás á samtakafrelsi alþýðunnar.
+
Síðan 1939 hefur auðstéttin þrívegis lagt til stórað-
gerða gegn alþýðunni með lagagrímuna að vopni og
jafnan tryggt sér aðstöðu í baklandi alþýðunnar með
samningum við menn, sem ennþá nutu trausts nokkurs
hluta hennar. Fyrsta árásin var gerð með gengisskrán-
ingarlögunum 1939, sem lækkuðu verðgildi krónunnar
urn 22%, festu vísitöluna að mestu og bönnuðu launa-
hækkanir um 12 mánaða skeið. Þá var gefið loforð,
sem flestir alþýðumenn kannast við, og alltaf hefur
verið svikið, loforð, sem þáverandi forseti Alþýðusam-
bandsins, St. Jóh. Stefánsson, orðaði svo: „Og ef að
þarf að leggja sérstakar byrðar á þjóðina til úrlausnar
þessum vandamálum (það var sjávarútvegurinn), eiga
þær að sjálfsögðu að lenda á þeim, er bökin hafa breið-
ust.“ Jú, skyldu menn kannast við það.
Næsta stórárás auðstéttarinnar var gerðardómslög-
in frægu. Þá var leikinn sá hættulegi leikur að vega
aftur í hinn sama knérunn sem 1939. En atvinnuskil-
yrðin voru verkalýðnum þá hagstæð og reynslan frá
1939 hafði kennt honum að horfa svo skyggnum aug-
um á tilburði lagasmiðanna, að óhugsandi var fyrir
auðstéttina að treysta vinum sínum í röðum verka-
manna til nokkurra mikilræða. Gerðardómsfjöturinn
brast hátt, en sigurinn yfir þeirri lagasetningu mun
jafnan talinn hinn merkasti, sem íslenzk alþýða hefur
unnið á fyrra helmingi þessarar aldar. Þessi sigur ásamt
stjórnarforystu sameiningarmanna í Alþýðusamband-
inu lagði grundvöllinn að því blómaskeiði íslenzku
þjóðarinnar, sem nýsköpilnarárin voru, en þróun þeirra
ára gaf alþýðu manna athafnaþor og vongleði, sem
ekki mun upprætt með þeim kynslóðum, sem nú lifa.
Þriðja stórárásin á lífskjör almúgáns með lagakrók-
inn að vopni er gerð af núverandi ríkisstjórn. Eftir það
sem á undan var gengið má vissulega telja það mikla
bjartsýni hjá auðstéttinni að leggja enn á ný til atlögu,
enda var hún vandlega undirbúin með endalausum
hrunspám og sultarsöngvum. Eftir það voru áformin
hjúpuð umbúðum fagurrar stefnuskrár, sem boðaði
mikla ást á almenningi. En ekki verður annað sagt, en
sá grunur yrði vonum fyrr studdur, að sú ástleitni
myndi aldrei verða staðfest með neinum kærleiksbönd-
um. Stærsta verkalýðsfélag landsins, Dagsbrún, bauð
ríkisstjórninni þegar í upphafi bróðurlega samvinnu
svo fremi trygging gæfist fyrir því, að engar þær ráð-
stafanir yrðu gerðar af ríkisvaldsins hálfu, sem rýrðu
lífskjör alþýðunnar. Þessá tryggingu vildi ríkisstjórnin
ekki gefa og vakti það strax illan bifur.
En fyrsta ákveðna sporið, sem staðfesti grunsemdir
alþýðunnar um að nú væri enn á ný búizt til sóknar
gegn henni, voru tollalögin frá síðasta vori. Þessum
lögum fylgdi sú skýring, að þau væru liður í baráttu
gegn dýrtíð. En þannig bar að skilja þann vísdóm, að
féð, sem tekið var með tollum af neyzluvörum almenn-
ings, skyldi notað til að greiða niður aðrar neyzluvör-
ur, sem meiri áhrif höfðu til hækkunar vísitölunni og
þar með launum almennings. Þannig var alþýðan sem
endranær látin binda sinn eigin vönd og reynt að telja
VINNAN
147