Vinnan - 01.08.1948, Síða 10

högg. Með auömagni sínu og áróðurstækjum verst
hann til síðasta manns, eða svo lengi sem hann getur
flekað einhverja til fylgis við sig.
Það er því á valdi alþýðunnar í hverju landi, að
veita honum nábjargirnar njeð því að yfirgefa hann.
Margur spyr, hvers vegna sósíalisminn ryðji sér
ekki örar til rúms. Því er til að svara, að menn eru
yfirleitt fastheldnir á gömul form. Kapítalisminn átti
líka sitt blómaskeið, og það. að mörgu leyti glæsilegt.
Þrátt fyrir hrörnunina hefur hann með auðmagni sínu
og áróðurstækjum byggt sér upp heimsveldi grátt fyrir
járnum, sem nýjum þjóðfélagsöflum hefur orðið erfitt
að etja við.
Þess er að minnast, að austur á Gyðingalandi gat
auðvaldið æst lýðinn svo, að hann kaus að sögn ein-
faldan morðingja til lausnar, en heimtaði að Kristur
yrði krossfestur, sem Pílatus vildi komast hjá að líf-
láta saklausan.
Upp úr fyrri heimsstyrj öldinni hóf ein þrautreynd-
asta þjóð veraldarinnar upp merki sósíalismans og
byrjaði á byggingu nýs þjóðfélags.
Þessir þjóðflokkar voru örsnauðir og illa menntir
og áttu ekki einu sinni tækni kapítalismans, sem var
eins og annað á keisaratímum Rússa á lágu stigi. Þessar
þjóðir urðu í fleiri ár að berjast við innrásarheri frá
14 lýðræðisríkjum, fyrir utan innanlandsöflin. sem
fylgdu hvítliðunum rússnesku að málum. Með alla ver-
öldina á móti sér byggðu þessar þjóðir upp nýtt þjóð-
félag, sem hefur tekið stærri skref en dæmi eru um í
sögunni. I síðustu heimsstyrjöld færðu þessar þjóðir
meiri fórnir en nokkrar aðrar og greiddu nazismanum
úrslitahöggin. .
Fyrir þetta stríð var okkur sagt að þarna byggi tækn-
islaus og menningarvana þjóð, en hvað kom á daginn?
Gæti menn ekki haldið, að þetta væri ekki einasta lygi
auðvaldspressunnar.
Fjöldinn allur af þeim, sem verða að mynda sér
skoðanir .um Sovétríkin, hafa aldrei þangað komið, en
svo miklar heimildir eru til um uppbygginguna þar, að
ekki þýðir að neita staðreyndum.
Aftur á móti dettur mér ekki í hug að þar hafi ekki
átt sér stað mistök, bæði stór og smá, slíkt væri að
gera sig að fífli.
Það væri blátt áfram hlægilegt að hugsa sér nýtt
þjóðfélagsform komast á án mikilla átaka og árekstra,
jafnvel þó fólkið væri með kjörseðilinn í lófanum. Get-
ur nokkur skynbær maður hugsað sér að á tæpum þrjá-
tíu árum sé þetta þjóðfélagsfórm orðið agnúalaust, sem
ekkert þjóðfélag verður nokkurntíma, því þá væri
mönnunum hætt að fara fram.
Þeir sem vilja heimta slíkt af sósíalismanum, ættu að
hugsa sér hvað hjartagosinn þeirra, kapítalisminn, ætti
að vera orðinn góður eftir allar þessar aldir. Og prest-
arnir ættu að afhrópa kristindóminn af því að menn
irnir væru nú ekki orðnir betri eftir allan þennan tíma
síðan kristni var lögfest.
Ef við trúum því, að sósíalisminn geti fært okkur
betri heim, þá er engin ástæða til að vera alltaf með
Rússa á vörunum. Sósíalisminn er ekki fyrst og fremst
rússneskt fyrirbrigði, þó hann hafi verið reyndur þar
fyrst.
Mönnum til huggunar má geta þess, að kennifeður
hans eru frá ótal löndum.
Sósíalisminn verður að byggjast upp eftir staðhátt-
um og menningu hvers lands. Þær þjóðir, sem eru
hræddar við Rússa eða þykjast lengra komnar, geta
auðvitað sjálfar ráðið sinni uppbyggingu án þess að
þeir komi þar nærri.
Vegna hins villta áróðurs, komast rnenn vart að því
að hugsa. Fjöldi manna Iítur á orðið Rússi eins og litið
var á Tyrkjann, og láta svo stefnuna gjalda þess, þó
Rússar hafi aldrei gert okkur mein.
Það er kannski með því verra, að hóta hugsunar-
laust og fyrirfram. Við heimtum að Rússar séu búnir
að gera þetta og þetta, en af okkur og okkar þjóðskipu-
lagi, sem við teljum mikið fremra, heimtum við ekki
neitt, tökum jafnvel atvinnuleysi og allsleysi eins og
hundur við kné húsbónda síns.
Þetta gæti kannski bent til þess, að innst inni vissum
við það, að kapítalisminn geti ekki fært okkur það, -sem
við þráum.
Það er eitt atriði, sem vert er að minnast á. Flestir
sem tala á móti sósíalisma, reka áróður sinn á þann
hátt, að svo lítur út sem þeir haldi að sósíalismi og
kapítalismi fylgi sömu lögmálum. Þeir spyrja t. d.
hvers vegna að sósíalistisk ríki banni útkomu aftur-
haldsblaða, kaupmannaverzlun og yfirleitt þá annmarka
og ókosti, sem fylgja auðvaldsskipulaginu. Þetta er
bjánalegar spurningar, en eru samt bornar fram í á-
kveðnum tilgangi, þeim að telja fólki trú um að þarna
sé um einhverja voðalega frelsisskerðingu að ræða.
Hvert skipulag eða stefna reynir auðvitað að útiloka
þá ókosti, sem hún telur að standi manninum fyrir
þrifum. Eg gæti eins spurt, hvers vegna fá ekki sósíal-
istar að skrifa um sín stefnumál í Morgunblaðið, eða
guðleysingjar í Kirkjuritið, eða samvinnumenn í
„Frjálsa verzlun“.
Sósíalisminn vill taka fyrir rætur meinanna. Hann er
ekki eins og grálúsugur maður, sem vill láta hreinsa
af sér lúsina að undanskildum nokkrum pörum, sem
geti haldið áfram að auka kyn sitt.
Þó tekur út yfir, þegar notað er það hugtak, að
sósíalisminn sé að leggja undir sig þetta og þetta land,
Þetta orðtak nota ekki einungis íhaldsmenn, heldur
kratar, sem telja sig hina einu sósíalista. Að leggja
150
VINNAN