Vinnan - 01.03.1949, Page 20

Félagsdómur
Ritnefnd blaðsins lítur svo á, að um leið og tíma-
riti verkahjðssamtakanna sé ætlað jbað sérstaka hlut-
verk að v'era málgagn samtakanna út á við, eigi jbað
einnig að vera sú handbók til leiðbeiningar um
verkaljðsmál, sem hverjum manni sé nauðsynleg.
Hefur því ritnefndin ákveðið að birta framvegis
þá Félagsdóma, er verkaljðssamtökin varða sérsták-
lega.
Ar 1948, miðvikudaginn 3. nóvember, var í félagsdómi í
málinu nr. 6/1948:
Guðmundur Helgason gegn
Alþýðusambandi Islands f. h.
verkamannafélagsins Þórs á Selfossi
uppkveðinn svobljóðandi
DÓMUR:
Mál þetta er höfðað hér fyrir dómi með stefnu útg. 21.
september þ. á. af Guðmundi Helgasyni verkamanni á Sel-
fossi gegn Alþýðusambandi Islands f. h. verkamannafélags-
ins Þórs á Selfossi. Eru dómkröfur stefnanda þær, aðallega að
honum verði dæmd full og óskert félagsréttindi í verka-
mannafélaginu Þór á Selfossi frá og með 15. september þ. á.
að telja. Til vara krefst hann þess að honum verði dæmd
full og óskert félagsréttindi í nefndu félagi. Málskostnaðar
krefst hann og úr hendi stefnda, eftir mati dómsins, hvor
krafan sem til greina yrði tekin.
Loks gerði stefnandi þá kröfu, er málið var flutt munn-
lega, að stefndi yrði dærndur til þess að greiða sekt í ríkis-
sjóð eftir mati dómsins.
Stefndi krefst aðallega algerrar sýknu af kröfum stefn-
anda, en til vara, að hann verði sýknaður að svo stöddu. Þá
krefst hann og málskostnaðar úr hendi stefnanda eftir mati
dómsins.
Málavextir eru þessir:
Stefnandi er búsettur á Selfossi og hefur átt þar heima
siðan haustið 1944. Þenna tíma allan hefur hann unnið að
smíðum, fyrst sem aðstoðarmaður við byggingar, með venju-
legu verkamannakaupi, en síðar við smíðar i bifreiðasmiðju
Kaupfélags Amesinga, og þá fyrir hærra kaupi (gerfismiða-
kaupi). Síðast liðið sumar vann hann nokkum tíma sem af-
greiðslumaður í kjötbúð kaupfélagsins og vann þá aðallega
að því, að ganga frá pöntunum til sveitaheimila. Hann er
búfræðingur að menntun, én hefur ekki stundað iðnaðamám
né fengið nein réttindi, sem iðnaðarmaður. í ágústmánuði
s. 1. snéri hann sér til formanns verkamannafélagsins Þórs.
Afhenti honum inntökubeiðni í félagið og greiddi inntöku-
gjaldið. Veitti formaðurinn, sem ritaði fyrir hann inntöku-
beiðnina, hvoru tveggja móttöku án nokkurra athugasemda.
Samkvæmt lögum verkamannafélagsins skal formaður bera
inntökubeiðnir undir atkvæði á félagsfundi. Næsti fundur
í félaginu var ekki haldinn fyrr en 15. sept. s. 1. Fundarefni
var: 1) að kjósa fulltrúa á Alþýðusambandsþing og 2) önn-
ur mál. Stefnandi kom á fund þenna ásamt nokkram mönn-
um öðrum, sem þá nýlega höfðu sótt um inngöngu í félagið.
I fundarbyrjun bar einn félagsmaður fram þá tillögu, að fyrst
yrði tekin fyrir inntaka nýrra félaga. En á fundi í trúnaðar-
mannaráði félagsins 12. s. m. hafði það verið samþykkt að
taka ekki nýja félagsmenn inn í félagið, fyrr en kosningu
væri lokið til alþýðusambandsþings. Tók formaður þessa
tillögu því ekki til greina og lét kosningu fram fara. Ekki
bar formaður, að þessum dagskrárlið afgreiddum, undir at-
kvæði inntökubeiðnir þær, er honum höfðu borizt, og virð-
ist ekki hafa komið fram krafa um það frá neinum fundar-
manna. Næst gerizt svo það, að stefnandi höfðaði mál þetta
svo sem að framan greinir.
Stefnandi reisir dómkröfur sínar á því, að hann sem verka-
maður eigi kröfu til þess samkvæmt 2. gr. laga nr. 80/1938
að fá inngöngu í verkamannafélagið. Hafi stefndi með synj-
un sinni gerzt brotlegur við ákvæði nefndrar greinar og
eigi því að sæta refsingu fyrir það. Telur stefnandi, að skylt
hafi verið að veita sér félagsréttindi, þegar í upphafi fund-
arins 15. sept., og þar með gefa kost á að taka þátt í fund-
arstörfum. Kveður hann það vera sér hagsmunamál, að vísu
ekki fjárhagslegt, að fá það viðurkennt með dómi, að hann
hafi átt að fá full félagsréttindi þegar í upphafi fundarins
15. sept. s. 1., því með synjun um inntöku þá, hafi hann
verið sviptur þeirn rétti að geta haft áhrif á, hverjir færu
með stjórn alþýðusamtakanna í landinu næstu tvö árin.
Stefndi byggir sýknukröfu sína á því, að samkvæmt 2. gr.
laga nr. 80/1938 geti verkalýðsfélögin sjálf ákveðið, til hvaða
starfsgreinar þau taki. Nú sé almenn verkamannavinna sú
starfsgrein, er þeir menn stundi, sem félagið er stofnað til
hagsbóta fyrir, og sé því af þessum sökum rétt að veita þeim
mönnum eða konum einum inngöngu í félagið, sem vinna
almenna verkamannavinnu. Þetta gerði stefnandi ekki, þar
sem hann stundaði trésmíðar. Félagið hafi því ekki á nokkum
hátt gerzt brotlegt við 2. gr. nefndra laga með því að synja
honum inngöngunnar. Telur stefndi, að stefnandi geti ekki
byggt neinn almennan rétt til inngöngu í verkamannafélagið
þar á þessari grein, og hagsmunalega séð skipti það engu
máli, hvort hann sé í félaginu eða ekki.
Þá heldur stefndi því fram, að þó talið yrði að stefnandi
ætti rétt til inngöngu í félagið, þá sé það ekki á valdi dóms-
ins að skera úr um það, í hvaða röð málefni skuli tekin fyrir
á fundum verkamannafélagsins og jafnframt mótmælir hann
því, að stefnanda verði dæmd félagsréttindi frá tilteknum
degi. Loks androælir stefndi því, að á hann verði lögð nokk-
ur refsing í máli þessu, þótt talið yrði, að hann hefði breytt
andstætt 2. gr. laga nr. 80/1938, þar sem ekki hafi verið
gerð refsikrafa í stefnu.
Samkvæmt 2. gr. samþykkta verkamannafélagsins Þór, er
tilgangur félagsins sá, „að efla og styðja að hag og menningu
48
VINNAN