Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1992, Blaðsíða 25

2. Dánarorsakir
2.1 Inngangur
I kaflanum hér á eftir verður fjallað um algengustu dánarorsakir Islendinga og
algengustu dánarorsakir eftir aldri. Nákvæmari tölur um dánarorsakir árin 1991 og
1992, eftir kyni og aldri eru birtar í töflum B 2.1 og B 2.2 í töfluhluta.
2.2 Skráning dánarmeina
Þrátt fyrir ýmsa annmarka eru tölur um dauðsfóll meginuppspretta upplýsinga
við skipulag og mat á heilbrigðisþjónustu því flestar þjóðir hafa enn ekki nægilega
nákvæmar og yfirgripsmiklar upplýsingar um sjúkdóma og sóttafar. Dánartölur eru
þess vegna aðgengilegustu upplýsingarnar þegar rannsakað er hlutfallslegt mikil-
v*gi algengustu heilbrigðisvandamála bæði á lands- og heimsmælikvarða (Reid,
G.A. og Rose, D.D., 1964, bls., 1437-1439) .
Dánartölur verður þó að túlka með gát þegar um samanburð í tíma eða á milli
landa er að ræða m.a. vegna mismunandi greiningaraðferða og mismunandi aldurs-
samsetningar.
Dánartölur eru byggðar á dánarvottorðum þar sem tilgreindir eru sjúkdómar,
averkar og kringumstæður sem valda dauða. Þegar um fleiri en eina dánarorsök er
að ræða eru þær flokkaðar þannig að hægt er að velja þá dánarorsök sem er
undirorsök dauðsfallsins til skráningar og túlkunar (WHO, 1977, bls. 737).
Mikilvægt er að gera sér grein fyrir ferli upplýsinga um sjúkdóma og dánarmein
°g annað sem tengist heilsufari þjóða. Þar sem greining dánarorsaka er í höndum
emstakra lækna má gera ráð fyrir nokkru ósamræmi vegna mismunandi túlkunar
þeirra. Til þess að draga sem mest úr því ósamræmi sem þetta kanna að valda fer
emn aðili, læknir, yfir öll dánarvottorð hér á landi og leiðréttir þau ef með þarf og
sér til þess að aflað sér nánari upplýsinga um vafatilvik.
I tölulegri úrvinnslu á dánarvottorðum er aðeins ein dánarorsök valin til
skráningar. Þetta verður hins vegar að teljast bagalegt þar sem að þannig fást
engar upplýsingar um samverkandi þætti eins og t.d. ofneyslu áfengis.
2-2.1 Tíöni krufninga
Núorðið deyja flestir íslendingar á sjúkrahúsum eða öðrum sjúkrastofnunum, eða
80% árið 1990. Til samanburðar má geta að í Bandaríkjunum eiga um 60%
ðauösfalla sér stað á sjúkrahúsum, Danmörku 56%, Frakklandi 50%, Svíþjóð 79%,
Hretlandi 66% og Japan 67% (WHO 1994, bls. XXVTII-XXX). Þá eru krufningar
hlutfallslega margar hér á landi og eru þær framkvæmdar við 38% dauðsfalla, í
Handaríkjunum er þessi tala 12%, Danmörku 32%, Svíþjóð 37%, Bretlandi 24% og
Japan 4% (sama heimild).
21