Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1992, Blaðsíða 65

alls staðar á landinu, eða um 8,3 dl. að jafnaði á dag. Þegar stúlkur komast á
unglingsár minnkar mjólkurneyslan oft verulega jafnvel svo að kalkþörfmni er ekki
fullnægt sem skyldi. Fjórða hver stúlka á þessum aldri fær minna en ráðlagðan
skammt af kalki daglega.
Grænmetisneysla meðal barna og unglinga er mjög lítil. Meðalneysla á þessum
fæðutegundum er 35 grömm á dag sem svarar til eins þriðja hluta úr gulrót eða
hálfum tómati. Ávaxtaneysla er heldur ekki ýkja mikil en að meðaltali borða börn
um hálfan ávöxt á dag og er trefjamagn í fæðunni langt undir ráðlagðri neyslu.
Fiskneysla meðal grunnskólabarna er um helmingi minni en meðal fullorðinna.
Börn á höfuðborgarsvæðinu og á Akureyri borða minnst af fiski, en börn í sveit og þá
sérstaklega börn í bæjum við sjávarsíðuna borða mest.
Um 70% grunnskólabarna taka aldrei lýsi og einungis 15% þeirra taka lýsi
daglega. Yngri nemendur taka oftar lýsi en þeir eldri.
Meðalgosdrykkjaneysla barna og unglinga er tæpur hálfur lítri á dag og er það
uiun meira en jafnaldrar íslenskra bama á Norðurlöndum drekka. Þá drekka börn
°g unglingar helmingi minna af vatni en svaladrykkjum.
Máltíðir og máltíðaskipan geta skipt miklu máli fyrir hollustu og líðan barna og
unglinga. I fyrrgreindri könnum kom m.a. mikilvægi morgunverðar glögglega í ljós.
Þeir nemendur sem borða morgunverð flesta eða alla daga fá 50% meira af flestum
uauðsynlegum næringarefnum borið saman við hina sem sleppa oftast morgunverði.
Sérstaklega er áberandi hve margar 14 ára stúlkur sleppa morgunmat. Rúmlega
40 af hundraði þeirra borða engan morgunmat að minnsta kosti þrisvar í viku eða
oftar. Meðal tíu ára krakka heyrir slíkt til algjörrar undantekningar.
Mikilvægi morgunverðarins fyrir árangur í skólastarfi hefur verið staðfestur í
nokkrum rannsóknum en svangir krakkar eru einfaldlega ekki góðir nemendur, þeir
eru ýmist eiðarlausir eða þreyttir.
Flest börn og unglingar á íslandi borða að minnsta kosti 5 heitar máltíðir í viku
°g það heyrir til undantekninga að heit máltíð sé ekki á borðum flesta daga
vikunnar. Það er talsverður munur á mataræði barna og unglinga í strjálbýli og
þéttbýli, t.d. sá að nemendur í strjálbýli fá flestir tvær heitar máltíðir á dag en
rneðal nemenda í þéttbýli er það afar fátítt.
kaft' 5.12 er unninn úr eftirfarandi heimild: Laufey Steingrímsdóttir, Hólmfríður Þorgeirsdóttir og Stefanía Ægisdóttir.
Hvað borðar íslensk æska? Könnun á mataræði ungs skólafólks 1992-1993. RannsóknirManneldisráðs íslands IV.
5.13 Vinnuvernd
Vinnueftirlit ríkisins hefur það verkefni að vinna að framkvæmd laga (nr.
46/1980) um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustað og hafa eftirlit með því að
reglum og reglugerðum um vinnuvernd sé framfylgt. Þannig má segja að starf
Vinnueftirlitsins sé í því fólgið að koma í veg fyrir slys á vinnustöðum og heilsutjón
vegna vinnu (Vinnueftirlit ríkisins, 1991, bls. 2).
Eitt af meginverkefnum Vinnueftirlitsins eru eftirlits- og skoðunarstörf á
fyrirtækjum. Árið 1992 voru heimsótt 4703 fyrirtæki (4837 árið 1991) og þar af voru
1865 (1694 árið 1991) reglubundnar skoðanir (Vinnueftirlit ríkisins, 1992, bls. 5).
Auk eftirlits- og skoðunarstarfs sinnir Vinnueftirlitið fræðslustarfi m.a. með
oámskeiöum, vinnustaðafundum, fyTÍrlestrum og útgáfu rita um vinnuvernd.
61