Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1992, Blaðsíða 5

Formáli
Heilbrigðisskýrslur eiga sér langa sögu og hófst útgáfa þeirra árið 1897, en þá
voru gefm út skýrsla fyrir árið 1896. Fram til ársins 1895 var venjan sú að að
yfirlitsskýrslur landlæknis voru sendar heilbrigðisyfirvöldum í Danmörku og
útdráttur úr þeim birtur með heilbrigðisskýrslum Dana. Heilbrigðisskýrslur hafa
verið gefnar út fyrir hvert ár síðan 1896.
Fyrstu árin og áratugina voru útdrættir úr skýrslum héraðslækna fyrirferða-
mestir í Heilbrigðisskýrslum þar sem birtar voru lýsingar á heilsufari í hverju
héraði á árinu. Gangi farsótta var lýst mjög nákvæmlega, til hvaða aðgerða var
gripið og greint frá ónæmisaðgerðum ef því var að skipta. Þá var einnig fjallað um
heilbrigðisstarfsfólk og stofnanir, meðferð ungbarna, skólaheilsugæslu og aðbúnað
fólks, t.d. húsakynni og þrifnað. Á hverju ári voru jafnframt birtar tölur um
tilkynnta smitsjúkdóma frá hverju læknishéraði/heilsugæslusvæði.
Eins og við er að búast hafa Heilbrigðisskýrslum tekið nokkrum breytingum á
síðastliðnum 98 árum en gildi þeirra felst meðal annars í því að meginflokkar
upplýsinga hafa haldið sér og ýmsar af megintöflum ritsins hafa haldist nánast
óbreyttar allan þennan tíma. Þar má nefna töflur um farsóttir eftir heilsugæslu-
svæðum, töflur um heilbrigðisstarfsmenn og aðsókn að heilbrigðisstofnunum.
Einn megintilgangur Heilbrigðisskýrslna er að safna saman og birta á einum
stað upplýsingar úr gagnagrunnum Landlæknisembættisins um heilsufar Islend-
inga, íslenska heilbrigðisþjónustu og notkun hennar. í gagnagrunn Landlæknis-
embættisins er safnað upplýsingum frá öllum sjúkrastofnunum heilsugæslu-
stöðvum, frá einstökum læknum og félögum og stofnunum. Öllum þessum aðilum
eru færðar bestu þakkir fyrir samstarfið.
I fyrsta kafla er fjallað um ýmis einkenni á íslensku samfélagi, um aldurs- og
kynskiptingu, atvinnuhætti, fólksfjölgun og ævilíkur. í öðrum kafla eru dánar-
orsakir tíundaðar en sjúkdómar eru til umfjöllunar í þeim þriðja. í fjórða kafla er
sagt frá skurðaðgerðum og lyfj anotkun. Ýmis konar forvarnir eða heilsuvemd eru
viðfangsefni fimmta kafla. í sjötta kafla er sagt ffá skipulagi íslenskrar
heilbrigðisþjónustu, þeim mannafla sem henni tilheyra og loks kostnaði við
þjónustuna. Að lokum er greint frá aðsókn að heilbrigðisþjónustu í sjöunda kafla. í
seinni hluta skýrslunnar eru birtar tölulegar upplýsingar um heilsufar og
heilbrigðisþjónustu eftir sömu meginflokkum er gert er í fyrri hluta skýrlsunnar.
Margir hafa lagt hönd á plóg við gerð þessara heilbrigðisskýrslna. Allir
starfsmenn Landlæknisembættisins hafa komið við sögu og eru þeim færðar bestu
þakkir. Sigríður Haraldsdóttir, ritstjóri heilbrigðisskýrslna samdi megin hluta
textans en í þeim tilvikum þar sem höfundar em aðrir er þess getið þar sem við á.
Hrefna Þorbjarnardóttir sá um allan innslátt og uppsetningu á töflum og texta og
Sigríður Haraldsdóttir, Hrefna Þorbjarnardóttir og aðrir starfsmenn embættisins
sáu um gagnasöfnun og úrvinnslu fyrir skýrslurnar.
Ólafur Ólafsson, landlæknir.
2