Bæjarins besta - 03.09.1997, Side 9

MIÐVIKUDAGUR 3. SEPTEMBER 1997 9
Smiðjan í
Smiðjugötu
og smiðirnir
í húsinu
innanstokksmunirnir að
Smiðjugötu 1 á Ísafirði. Vold-
ugt stálsverð hangir á vegg og
brandurinn á því á annan
metra á lengd. Þar er líka á
vegg nafnskilti af stýrishúsi á
skipi, Pamela stendur á því.
Bárður: „Þetta er dálítið
merkilegt skilti. Ég fékk það
úr búinu eftir afa minn, Jón
Grímsson. Það er af stýris-
húsinu á togara sem strandaði
í Tálknafirði árið 1915. Sigur-
jón bankastjóri á Ísafirði eign-
aðist stýrishúsið af þessu skipi
og notaði það fyrir garðhús
og hjá honum fékk afi það.
Lykillinn og skiltið eru það
eina sem eftir er af þessu skipi.
Húsið stóð lengi í garðinum
hjá afa að Aðalstræti 20, þar
sem nú er stórhýsið þar sem
Ríkið er. Það var verið að taka
til eftir að afi dó og þá átti að
henda þessu skilti. Ég hélt nú
ekki, þó að ég væri ekki nema
sautján-átján ára gamall og
vildi eiga það.“
- En sverðið?
„Það kom frá Spáni. Systir
mín gaf mér þetta sverð fyrir
fjölda ára. Hún hélt á því í
farangrinum alla leið frá Spáni
og mér finnst með ólíkindum
að hún skyldi komast með það
heim átölulaust.“
Tafl frá Willard Fiske
Taflmenn standa í hillum í
stofunni, merkilegir að sjá,
renndir og útskornir úr hval-
beini. „Þessa taflmenn fékk
ég líka eftir afa. Skákfrömuð-
urinn og Íslandsvinurinn Will-
ard Fiske, sem er ekki síst
þekktur fyrir hrifningu sína af
skákáhuganum í Grímsey
kringum aldamótin og gaf
nokkrum eyjaskeggjum töfl,
og eignaðist afi seinna eitt
þeirra. Borðið sjálft er saman-
brotið og dottið sundur í brot-
inu. Afi hennar Heiðu sagði
að vitað væri um tvö önnur
töfl í landinu, sem Fiske hefði
gefið. Þegar ég sagði honum
frá þessu tafli voru þau þar
með orðin þrjú. Einhvern tíma
frétti Högni Torfason af þessu
tafli og falaðist eftir því fyrir
Skáksambandið, en fékk ekki.
Afi gaf mér þetta svona sem
arf. Það var vegna þess að
hann var alltaf heima hjá
okkur á jólunum síðustu árin
og þá vorum við stöðugt að
tefla. Ég var sá eini sem nennti
að sitja og tefla við gamla
manninn. En alltaf vann hann
mig. Ég á margar góðar minn-
ingar um afa minn.Einhvern
tímann fór ég til hans þegar
ég var smápatti, kannski sex
ára, og bað hann að lána mér
túkall. Mér er þetta ákaflega
minnisstætt. Hann brást illa
við og hélt því fram að ég
væri ekki neinn borgunarmað-
ur fyrir peningaláni. Hann
sagði að menn ættu aldrei að
biðja um lán sem ekki gætu
borgað það. Samt lét hann mig
hafa túkallinn. En ég fór til
pabba og bað hann að gefa
mér túkall til að geta borgað
afa. Ég fór niður í bæ til að
borga honum og þá fékk ég
aldeilis gaddavírssmell á
kinnina.“
Afi var stundum órakaður
- Gaddavírssmell?
„Já, koss og knús. Afi var
stundum órakaður og skegg-
broddarnir voru eins og
gaddavír. Þetta með túkallinn
hefur setið í mér síðan. Ég hef
alltaf haft þetta hugfast með
lántökurnar síðan. Þetta var
alveg hárrétt lífsspeki hjá
gamla manninum. Maður á
ekki að vera að biðja um lán
án þess að vera borgunarmað-
ur fyrir því, þó að það sé ekki
nema túkall.“
Afi Bárðar sem hér um
ræðir var Jón Grímsson mála-
flutningsmaður á Ísafirði,
sonur Gríms Jónssonar guð-
fræðings og kennara á Ísafirði,
sem var einn af Gilsbekking-
unum svokölluðu. Bræður
Gríms voru þeir Árni Jónsson
faktor hjá Ásgeirsverslun og
séra Þorvaldur Jónsson, en
mágur þeirra var Þorvaldur
Jónsson læknir og póstmeist-
ari. Bræður þessir voru kennd-
ir við Gilsbakka í Hvítársíðu í
Borgarfirði. Þessir fjórir menn
réðu að sögn öllu sem þeir
vildu ráða á Ísafirði kringum
aldamótin.
Bárður tekur upp gamalt og
mjög lúið brýni. „Þetta fund-
um við í gamalli tóft á Gils-
brekku í Súgandafirði. Þessu
hefur einhver sláttumaðurinn
stungið inn í vegg á sínum
tíma og þar hefur það verið
síðan.“
Sumarbústaðurinn
Aðalheiður og Bárður hafa
varið tómstundum sínum í
Súgandafirðinum í sumar.
„Við keyptum í sumar gamla
viðlagasjóðshúsið sem Djúp-
báturinn var í niðri við höfn
og fluttum það að Gilsbrekku.
Það var búið að vera draumur
okkar í tíu ár að koma okkur
þar upp sumarhúsi. Undan-
farið höfum við unnið að því
að koma því í gagnið. Jón
bróðir kom frá Ameríku og
hjálpaði mér til við að auka
aflið í rafstöðinni með því að
setja víðari aðrennslislögn að
henni. Nú er svo mikið raf-
magn á Gilsbrekku að það
flæðir út úr!“ segir Bárður.
„Ég hef alltaf verið heill-
aður af þessu landi þarna í
Súgandafirðinum. Afi keypti
þessa jörð árið 1912, að mig
minnir. Hann tapaði því aftur
þegar hann varð gjaldþrota á
kreppuárunum þegar hann var
í einhverju síldarævintýri á
Suðureyri, og bankinn fékk
það og átti einhver ár. Þegar
afi komst aftur til efna keypti
hann svo aftur af bankanum
og jörðin hefur verið í ættinni
síðan. Ég hef heyrt eftirfarandi
sögu á bak við kaup hans á
Gilsbrekku: Þá var hann í til-
hugalífinu með ömmu og var
einhvern tímann ríðandi á ferð
handan fjarðarins. Sólin sest
þannig í Súgandafirði að hún
skín beint inn fjörðinn. Gils-
brekkueyrin var böðuð í
kvöldsólinni og afi hét því að
reisa handa ömmu sumarhús
á Gilsbrekku. Þá var hætt að
búa þar. Amma bjó á Gils-
brekku á sumrin á meðan afi
var á Suðureyri. Það hús fór í
snjóflóði fyrir þremur árum.
Við settum okkar hús niður á
gömlum tóftum í landareign-
inni. Þarna er mikið af göml-