Börn og menning - 01.04.2007, Qupperneq 38

36
Börn og menning
Við, foreldrar og dóttir sem er nýorðin sex
ára, höfum búið í Malaví í tæp tvö ár. Malaví
er lítið landlukt ríki ísunnanverðri Afríku og
hér er vissulega margt með allt öðru sniði
en á l'slandi. Landið er eitt fátækasta land
heims, landsmenn striða við ógnarmikla
fólksfjölgun og eina hæstu tiðni eyðnismits
í veröldinni. í Malaví búa um 13 milljónir
manna á landsvæði á stærð við ísland.
Meira en 80% íbúa eru sjálfsþurftarbændur
og búa i þorpum sem lítið hafa breyst frá
örófi alda. Rétt tæplega 50% landsmanna
eru yngri en fimmtán ára svo segja má með
sanni að Malaví sé land barnæskunnar, þó
svo að hugtakið barnæska hafi ekki alveg
sömu merkingu hjá þorra fólks hér og það
hefur á Vesturlöndum.
Forréttindabörn og önnur börn
Sú sýn sem ég hef fengið hér á barnæskuna er
tvískipt og í báðum tilfellum upplifi ég hana í
gegnum dóttur okkar. Um er að ræða tvo hópa
barna, fyrst skal nefna þau sem ekki er hægt
að kalla neitt annað en „forréttindabörn".
( þeim hópi eru börn erlendra starfsmanna
sem hér dveljast til lengri eða skemmri
tíma á vegum ríkisstjórna, þróunarstofnana,
frjálsra félagasamtaka, kirkjudeilda, erlendra
fyrirtækja og börn efnaðra Malava, en landið
er ekki bara eitt það fátækasta í heimi heldur
er misskiptingin einnig með því sem mest
gerist í heiminum. í hinum hópnum eru svo
hinir - eða í raun allur þorri malavískra barna
þó að auðvitað séu kjör þeirra misjöfn eins
og gengur. Líf forréttindabarnanna er að
mörgu leyti ekki tiltakanlega ólíkt lífi barna
í mörgum vestrænum löndum. Skólagangan
er að vestrænum fyrirmyndum, í alþjóðlegu
skólunum og mörgum einkaskólum
er uppbygging námsins og námsefnið
samkvæmt breskri námsskrá og flestir
kennaranna koma erlendis frá. Skóladagurinn
erfrá 7.15 til 12.15 hjá yngstu börnunum og
til kl. 14 hjá þeim eldri. Eldri börnin velja sér
svo sérgreinar sem kenndar eru síðdegis. Þar
getur verið um að ræða ýmiss konar íþróttir,
myndlist, tónlist, leiklist, blaðamennsku,
tungumál og fleira. Börnum er ekið til og
frá skóla af foreldrum eða bílstjórum. Líkt og
börn annars staðar taka þau mörg hver þátt
í ýmiskonar tómstundastarfi að skóladegi
loknum.
í skólabúningi með hatt
Daglegt amstur dóttur okkar hér er að mörgu
leyti gott dæmi um hvernig forréttindabörn í
Malaví lifa sínu lífi. Dagurinn hefst klukkan
sex, farið er í skólabúninginn dökkblátt pils,
hvítan pólóbol, hvíta sokka og svarta skó.
Allir verða að taka með sér hvítan eða bláan
hatt í skólann og þetta er mikilvægt atriði
því mottóið er „No hat no play" þannig að
ef hatturinn gleymist verða börn að vera
inni í frímínútum eða í besta falli að sitja
undir tré og horfa á hina leika sér. Klukkan
7.10 eiga allir að vera komnir í röð fyrir
utan stofuna sína, kennslan hefst klukkan
7.15 og skóladeginum lýkur um hádegi.
Fyrir utan tímana hjá bekkjarkennaranum fá
börnin kennslu í tölvum, tónlist og íþróttum.
Vikulega fara þau á bókasafnið í skólanum
og velja sér eina bók til að taka með heim.
Auk þessa er dóttirin í ballett, myndlist og
sundi og tekur þátt í kristinfræðitímum sem