Börn og menning - 01.04.2009, Blaðsíða 6

Það er víst allt á hvolfi um þessar mundir, fullorðnir lesa barnabækur og börn lesa bækur ætlaðar fullorðnum. Heilmargar bækur hafa
verið skrifaðar um þetta ófremdarástand á síðustu árum, áhyggjufullt bókmenntafólk hefur bloggað um þetta í gríð og erg, margar
greinarnar verið skrifaðar og háskólanámskeið haldin. Hér er ætlunin að líta aðeins á þau sjónarhorn sem fram hafa komið í þessari
umræðu.
Bækur sem hunsa landamæri
Það hefur líklegast ekki farið fram hjá neinum
að lestur fullorðinna á bókum ætluðum
börnum hefur aukist á undanförnum árum.
í fræðiritum um efnið er oftast miðað við
fyrstu Harry Potter-bókina sem kom út árið
1997 en auðvitað eru mýmörg dæmi síðan
um barnabækur sem jafnframt höfða til
fullorðinna. Mætti þar nefna þríleik Philips
Pullman um ævintýri Lýru, bækur Lemony
Snicket í ritröðinni sem á íslensku fékk heitið
Úr bálki hrakfalla (A series of unfortunate
events á ensku), Eragon-bækur Christophers
Paolini og svo er það auðvitað nýjasta
æðið, sem fjallað er um hér í blaðinu en
það eru vampírusögur Stephenie Meyers í
Ljósaskiptaritröðinni.
Þessar bókmenntir eru oft kallaðar
„crossover literature" í erlendum fræðiritum,
bókmenntir sem virða landamæri að
vettugi. Þetta hljómar afar frelsandi en það
hafa þó verið skiptar skoðanir um þetta
landamæraflakk. í nokkurra ára gömlum
þætti sem BBC-sjónvarpsstöðin gerði um
efnið tjáðu rithöfundar áhyggjur sínar af því
að aukinn lestur barnabóka meðal hinna
fullorðnu væri einhverskonar fyrirboði um
allsherjar hrun siðmenningarinnar. Þessi
tilhneiging til lesturs barnabóka væri til
marks um slæmt ástand skólakerfisins sem
skilaði fólki út í lífið í því ástandi að allt annað
lesefni en barnabækur væri því um megn.
Hér gætir auðvitað óstjórnlegs hroka í garð
barnabókmennta en margir hafa hinsvegar
tekið undir þessa skoðun upp að ákveðnu
marki. Þá er iðulega bent á að við lifum í
glansheimi ímynda þar sem allt sé einfaldað
og fótósjoppað. í þessum heimi er reynt að
sjá til þess að ekkert sé of erfitt eða tormelt
og lestur barnabóka meðal fullorðinna sé í
raun í takt við þessa heimsmynd.
Galdradrengurinn umdeildi
Rithöfundurinn A.S. Byatt skrifaði fræga
grein í dagblaðið New York Times þar sem
hún veltir fyrir sér vinsældum bókanna
um galdradrenginn meðal fullorðinna
lesenda. Hún er ekki hrifin af þeim og
segir þær skrifaðar fyrir fólk sem horfi á
sápur og raunveruleikaþætti og gleypi í sig
kjaftasögur af fræga fólkinu. Bækurnar um