Börn og menning - 01.04.2011, Síða 10

Múmínálfarnir og hamskiptin
Dagný Kristjánsdóttir
Allir þekkja hina geðþekku múmínálfa sem
einhver sagði að væru bleikir eins og grísir
en í laginu eins og flóðhestar! Mikið hefur
verið skrifað um Múmínbækurnar og mikið
skrafað og rannsakað. Það hafa komið út
minnst þrjár ævisögur um Tove Jansson
og bakgrunn hennar, uppá síðkastið hafa
módernískar myndskreytingar hennar við
bækurnar verið mjög umræddar enda
sættu þær miklum tíðindum á sínum tíma.
Skrifaðar hafa verið doktorsritgerðir um
höfund og bækur og myndir. Þar hafa
menn deilt um það hvernig eigi að flokka
bækurnar hvort þær séu fantasía eða
táknsögur eða eitthvað enn annað.
Ógnin að utan
Allir eru sammála um að hið óvenjulega
við múmínbækurnar, sem barnabækur,
sé sú ógn og þau áföll eða katastrófur
sem alltaf vofa yfir fjölskyldunni. Þegar
fjölskyldan bregður sér á sjó kemur
stormur og hún lendir í sjávarháska og
galdrahattur sem skilinn er eftir breytir húsi
múmínfjölskyldunnar í frumskóg. Svo kemur
vetur og allt fer á kaf í snjó. Svo kemur vor
og sumar og aftur fer allt á kaf, í þetta sinn
í flóði og svo kemur haustið með storma og
fárviðri og ef náttúran er ekki snarvitlaus
kemur halastjarna og komi hún ekki kemur
Morrinn.
Bókmenntafræðingurinn Ing-Marie
Hassel segir að múmínsögurnar gangi
jafnvægisgöngu á milli ógnar og öryggis,
að ógnin komi alltaf utan frá og komi alltaf
jafn mikið á óvart af því að enginn eigi von
á henni og enginn viti hvaðan hún kemur.
Þórdís Gísladóttir tekur í sama streng og
segir (grein um múmínálfana:
/ grunninn höfum við fjölskyldu sem
lifir í fallegum dal í friðsamlegum
heimi. Þetta er dásamleg veröld
þar sem íbúarnir lifa í sátt við
náttúruna og sjálfa sig. Síðan
birtist alltaf einhver ytri ógn sem
veldur upplausn og tímabundinni
ringulreið, persónurnar fara á
flandur og týna hver annarri, lenda
í ævintýrum og siðan leysist úr öllu
með einhverjum hætti í lok hverrar
bókar. Þeirsem hafa lesið bækurnar
um múmínálfana sem hafa komið
út á íslensku þekkja þetta vel.
(Þórdis Gísladóttir. 2010. bls.19-20)