Börn og menning - 01.04.2011, Page 15

Dansað í Múmindal
15
ferðalangarnir í Halastjörnunni sér tíma til
að stíga dans. í múmínálfabókunum má
sjá margar dansandi verur, oftar kvenkyns
en karlkyns. Fyrir Snorkstelpuna er dansinn
tæki til að tjá kvenlegheit svipað skartgripum
hennar; í öllum útgáfum Halastjörnunnar
er hún áhugasamari um dans en um
halastjörnuna sem ógnar Jörðinni. ( bókinni
er ást hennar á dansi lík því hvernig hún
nýtur fegurðar og þess að vera fögur. Þannig
snýst málið einnig um hégómleika, sem
allir átta sig ekki á - spurningu sem leiðir til
samræðna á milli Snorkstelpunnar og hins
ofurjarðbundna bróður hennar.
„Við höfum varla tíma fyrir þennan
dans," sagði Snorkurinn. „Horfðu á
himininn."
Þau horfðu.
„Hún hefur stækkað," sagði Snúður.
„f gær var hún eins og nálarauga. Nú
er hún eins og egg."
„En þú kannt nú tangó," sagði
Snorkstelpan. „Eitt lítið skref til
hliðar og tvö stór aftur á bak."
„Það hljómar auðvelt," sagði
Múmínsnáðinn.
„Systir," sagði Snorkurinn. „Það er
ekki til alvarleg hugsun í höfðinu á
þér. Geturðu aldrei haldið þig við
efnið?"
„Við byrjuðum á að tala um
dans," sagði Snorkstelpan, „og
svo skyndilega fórst þú að tala um
halastjörnur. Ég er enn að tala um
dans."
{Kometjakten 1946 s. 113)
Dansatriði í múmínálfabókunum
Fyrsta beina lýsingin á dansi er í Kometjakten
(1946) þar sem heil síða er lögð undir
vatnslitamynd sem sýnir danspall ofan frá úr
fjarlægð. Litlar verur dansa í pörum á opnu
svæði sem er upplýst af luktum og umlukið
skógi. Áhorfandinn er fyrir ofan og deilir
útsýni með hinum áhorfendunum sem eru
furðuverur neðst á myndinni. í forgrunni
dansar par og einn þeirra sem dansar reynir
að ná augnsambandi við þann sem horfir á
myndina. Síðari tússútgáfur af upphaflegu
vatnslitamyndinni birtust í Mumintrollet pá
kometjakt (1956) og Kometen kommer
(1968) sýna Þöngul og Þrasa sem dansparið.
Fyrirmyndir þeirra eru Tove Jansson sjálf
og leikhússstjórinn Vivica Bandler, tvær
veisluglaðar, dansandi konur í Helsingfors á
6. áratug síðustu aldar.
Tove Jansson gaf út margar útgáfur
af Halastjörnunni og breytti þá líka
danssenunum. Á undan dansinum
á eftirfarandi samtal sér stað milli
Snorkstelpunnar og Múmínsnáðans:
„Kanntu að dansa sving?" spurði
Snorkstelpan.
„Eitthvað smá," svaraði Múmín-
snáðinn. „En helst vals."
{Kometjakten 1946 s. 113)
í fystu útgáfunni spyr Snorkstelpan
Múmínsnáðann „Kanntu að dansa sving?"
en tíu árum síðar í Mumintrollet pá
kometjakt snýst spurningin um kunnáttu í
mambó. ( ensku þýðingunni eftir Elizabeth
Portch, frá 1951, kemur samba fyrir og
ég held að það hafi verið val Tove Jansson
en ekki þýðandans. I finnsku þýðingunni
stendur mambó, þar sem finnska útgáfan
er gerð eftir „millibókinni", Mumintrollet
pá kometjakt. I útgáfunni sem kom út
1968 með yfirskriftinni Kometen kommer
{Halastjarnan) hefur Tove Jansson ákveðið
að hliðra sér hjá því að velja dans. Enn í
dag spyr Snorkstelpan: „Kannt þú þennan
nýja hvaðhannnúafturheitir dans?" Svar
Múmínsnáðans er eins í næstum öllum
útgáfunum. Það bendir til stöðugleika hvað
varðar dans og persónuleika: Múmínsnáðinn
vill helst alltaf dansa vals.
Fjölbreytni dansanna í ólíkum útgáfum
Halastjörnunnar ber því vitni að Tove
Jansson hafi álitið dansinn mikilvægan
fyrir blæbrigðin í Múmínálfabókunum. Að
sjálfsögðu endurnýjaði hún texta sína og
myndskreytingar líka í öðrum tilgangi; hún
breytti og tók burt smáatriði sem tengdust
tíma og landafræði. Til dæmis er leikin
„danstónlist frá Ameríku" í veislunni í
Pípuhatti Galdrakarlsins frá 1948, en svo
er ekki í seinni útgáfunum. í mismunandi
myndasöguútgáfum af Halastjörnunni
breytast dansarnir líka. [ útgáfunni sem kom
út 1947-1948 og heitir Mumintrollet och
jordens undergáng og birtist í tímaritinu
Ny tid, er dönsuð rúmba og menúett, en
( myndasögunni Moomin and the Comet,
sem Lars Jansson samdi textann að 1958, er
dansað cool jazz og rokk.
( Kometjakten er líka teikning sem sýnir
lífið á danspallinum í skóginum og síðan
sjást dansandi pör í nærmynd. Þunglamalegir
múmínálfarnir eru bornir uppi af litlum og