Studia Islandica - 01.08.1937, Blaðsíða 30

28
sögupersónur og atburðarás í aðaldráttum, lifa sig síð-
an inn í eðli persónanna, og eftir það yrkir sagan sig
sjálf. Samtöl og annað ívaf mótast við samninguna.
smátt og smátt, eins og það fæðist úr eðli persónanna.
Margar Islendingasögur hafa mótazt þessu líkt. Per-
sónur, atburðarás og e. t. v. tilsvör á stangli voru efni-
viður höfundanna, en að öðru leyti höfðu þeir frjálsar
hendur, a. m. k. þegar leið á 18. öld. Nú er það s'koðun
sumra, eins og Liestöls, að margar af beztu sögunum
hafi mótazt á óralöngum tíma og verið fullgerðar áð-
ur en ritað var; — þjöl tímans hafi þar unnið verk,
sem hefði verið ofætlun fyrir áræði og listfengi ein-
staks rithöfundar. Þessi skoðun reynist röng um Ljósv.
13.—18. í C. Miklu fremur er sá kafli sýnishorn þess,
hve róttækir slíkir höfundar gátu verið í breytingun-
um. Það er leyfilegt hér eftir að athuga C 13.—18. frá
sama sjónarmiði og skáldsögur.
Þá er að sjálfsögðu þýðingarmikið að finna, hvern-
ig höfundurinn breytir skilningi sínum á sögupersón-
um frá því, sem er í A, og hvaða ástæður hann hefur
til þess. Af breyttum persónuskilningi geta flestar aðr-
ar breytingar stafað.
Einar á Þverá er aukapersóna í Ljósv. og breytir
ekki atburðarásinni hið minnsta. Hann hefði að skað-
litlu getað týnzt úr sögunni, eins og hún birtist í A.
Einar týnist ekki, af því að hver maður vissi úr öðr-
um sögnum, að hann var til og að hann var andstæða
Guðmundar bróður síns. Þess vegna fáum við í A nokk-
ur samtöl milli bræðranna, þar sem skapgerðarmunur
þeirra kemur fram. En við atburðina hverfur Einar.
Hér eins og víða í A-gerð Ljósv. er sögupersónu óðara
gleymt, þegar návist hennar sýnist tilgangslaus. Flest
atriði eiga sérstakan tilgang í frásögninni. Höfundi
C-textans er það alls ekki nóg.
Einar var vinur Þóris Helgasonar og talinn forvitri.
í A segir svo, að Guðmundur „grófsk eptir um sakir