Dagblaðið Vísir - DV - 01.04.2021, Page 14

Reykingar
samtímis
notkun pill-
unnar auka
hættu á blóð-
tappamyndun.
Aðrir áhættu-
þættir hafa
einnig áhrif.
MYND/GETTY
G etnaðarvarnarpilla kvenna inniheldur tilbúnar útgáfur af
kvenhormónunum estrógeni
og gestageni. Til eru tveir
meginflokkar af pillum. Ann-
ars vegar eru samsettar pillu-
tegundir sem innihalda bæði
hormónin og hins vegar er
smápillan, oft kölluð brjósta-
pillan, sem inniheldur ein-
göngu gervigestagen. Sam-
setta pillan er mun algengari.
Smápillan er hentug fyrir kon-
ur með barn á brjósti eða kon-
ur yfir 35 ára.
Jafnréttismál
Þegar rætt er um pilluna
má ekki gleyma mikilvægi
hennar í jafnréttisbaráttu
kynjanna. Með tilkomu getn-
aðarvarnarpillunnar gátu
konur loks stjórnað því hve-
nær og hvort þær eignuðust
börn.
Pillan kom á markað upp úr
1960 og breytti stöðu kvenna
um heim allan. Pillan var sett
á lyfjaskrá á Íslandi árið 1967
og hefur tegundum gatnaðar-
varna fjölgað mikið síðan þá.
Konur og einstaklingar með
leg geta notað pilluna en pilla
fyrir karlmenn hefur verið í
þróun um árabil. DV hafði
samband við nokkur íslensk
lyfjafyrirtæki. Engin fyrir-
tæki hér á landi standa að
þróun getnaðarvarnarpillu
fyrir karlmenn, þar sem
þetta er þróun á frumlyfi og
það er enginn að þróa frum-
lyf á Íslandi.
Davíð Þór Gunnarsson, við-
skiptastjóri Icepharma, sagð-
ist ekki vita til þess að nein
getnaðarvarnarpilla fyrir
Getnaðarvarnir
ÁHÆTTA OG ÁVINNINGUR
Pillan var fyrst fáanleg hér árið 1967. Mikið vatn hefur runnið til sjávar
síðan og hafa getnaðarvarnir þróast töluvert. Margar mýtur lifa þó góðu
lífi og þekkja konur ekki endilega aukaverkanir lyfs sem þær taka daglega.
14 FRÉTTIR 1. APRÍL 2021 DV
Guðrún Ósk
Guðjónsdóttir
gudrunosk@dv.is
karlmenn væri á markaði úti
í heimi. „En vonandi kemur
hún einn daginn“.
Snemma árs 2019 var fram-
kvæmd klínísk rannsókn á
82 karlmönnum. Niðurstöður
gáfu til kynna að hormóna-
bundin pilla kölluð dimet-
handorolone undecanoate
(DMAU) væri örugg þegar
hún væri notuð á hverjum
degi í mánuði. Það fylgdu
henni engar alvarlegar auka-
verkanir.
Mildar aukaverkanir voru
bólur, hausverkur, væg ris-
vandamál, minni kynhvöt,
þreyta og þyngdaraukning um
2,2 kíló eða minna. Ef þessar
aukaverkanir hljóma kunnug-
lega þá eru þetta svipaðar
aukaverkanir og fylgja getn-
aðarvarnarpillum kvenna.
Önnur pilla fyrir karlmenn,
11β-MNTDC, var tilkynnt í
mars 2019. Hún stóðst fyrstu
klínísku tilraunir og er talin
vera örugg.
Fullt verð
Sjúkratryggingar Íslands (SÍ)
niðurgreiða lyf samkvæmt
svokölluðu greiðsluþrepa-
kerfi. Getnaðarvarnarpillan
fellur ekki inn í það kerfi og er
því ekki niðurgreidd. Algengt
verð á getnaðarvarnarpillunni
er um þrjú þúsund krónur fyr-
ir þriggja mánaða skammt en
þriggja mánaða skammtur af
Microgyn-pillunni er um 2.700
krónur.
Vinsælli hjá yngri konum
Aðspurður um algengustu
getnaðarvarnirnar segir
Ásgeir Thoroddsen, kven-
sjúkdómalæknir hjá Domus
Medica, að það fari að miklu
leyti eftir aldri hvað fólk
velji. „Sennilega, fyrir utan
smokka, er pillan algengasta
getnaðarvörnin. Hjá eldri
aldurshópum er lykkjan orðin
algengari. Svo hefur það verið
að aukast svolítið á síðustu
árum að yngri konur séu að
nota meira langverkandi getn-
aðarvarnir, eins og til dæmis
smálykkjuna og stafinn.“
Ásgeir segir að það sé al-
gengur misskilningur að að-
eins konur sem hafa annað-
hvort átt börn eða hafa náð
einhverjum ákveðnum aldri
geti notað lykkjuna. Hins veg-
ar geta konur sem hafa ekki
stundað samfarir ekki notað
lykkjuna.
„Það er meiri tilhneiging að
nota smálykkjuna hjá konum
sem hafa ekki eignast börn en
þær geta líka notað venjulegu
hormónalykkjuna og kopar-
lykkjuna. Svo lengi sem þær
eru byrjaðar að stunda kynlíf,
því annars komumst við ekki
að leghálsinum.“
Er enn þá verið að setja
ungar konur á pilluna til að
stýra blæðingum?
„Já þegar það er þörf á því.
Eins og ef þær eru með veru-
lega mikla túrverki eða mikl-
ar blæðingar, þá getur verið
full ástæða fyrir því að stýra
því með einhvers konar horm-
ónameðferð eins og pillunni.
Við notum pilluna mjög mikið
við blæðingavandamálum.“
Líkaminn þarf að aðlagast
„Getnaðarvarnir eru allar
með einhverjar aukaverkanir,
en samt eru flestar þannig að
þær ganga yfir eftir tiltölulega
stuttan tíma. Líkaminn þarf
að aðlagast. Til dæmis hefur
pillan mjög oft í för með sér
einhverjar aukaverkanir sem
oftast ganga yfir eftir kannski
2-3 mánuði. Þannig að maður
segir oft við konurnar að það
sé ekkert að marka fyrstu
mánuðina, maður þarf að gefa
pillunni tækifæri. Stundum
hreinlega gengur það ekki,
sumum konum líður kannski
illa á pillunni og vilja skipta
um getnaðarvörn. Hormóna-
lykkjan hefur kannski þann
ókost að maður getur búist
við einhvers konar blæðinga-
truflunum fyrstu mánuðina,
milliblæðingar og svoleiðis,
sem oftast gengur yfir eftir
nokkra mánuði.“
Konur upplýstari í dag
Hefurðu tekið eftir því að
konur, þá sérstaklega ungar
konur, séu orðnar smeykari
við að byrja á pillunni vegna
hormóna?
„Já, mér finnst það. Mér
finnst konur í dag vera upplýst-
ari heldur en fyrir einhverjum
árum síðan. Þær koma oft, sem
betur fer, vel lesnar og búnar
að kynna sér málin og velta
fyrir sér þessum hormónum
og svoleiðis. Sjá bæði kostina