Hinsegin dagar í Reykjavík - aug 2018, Qupperneq 6

Árni og Igor komu hingað til lands árið 2014 frá Rússlandi og
hafa því búið hér í nær fjögur ár. Þeir stunduðu báðir um tíma
nám við Háskóla Íslands en námið var þó yfirvarp því í raun
komu þeir hingað til að bjarga sjálfum sér. Þar sem Árni er
langskólagenginn langaði hann ekki til að læra meira. Hann
gat ekki lengur verið skráður sem námsmaður og þeir ákváðu
því að leita til Mannréttindaskrifstofu Reykjavíkur til að leita
lausna á því. Þar var þeim ráðlagt að sækja um hæli hér á landi
á grundvelli mannúðarsjónarmiða.

hins vegar úrskurðað að þessi rússneska
löggjöf mismuni fólki og ýti undir andúð á
samkynhneigðum.
Árni: „Ég starfaði um tíma hjá samtökum
fyrir homma og var einu sinni handtekinn
fyrir þá vinnu. Lögreglan leyfir ekki
fleiri en þremur samkynhneigðum
einstaklingum að vera saman í félagi af
ótta við að þeir skipuleggi kröfugöngu.
Það er ekki skrifað í lög en þetta er
óopinber regla sem rússneska lögreglan
fer eftir.“
Árni heldur áfram að lýsa þeim fordómum
sem hann hefur upplifað, en þeir leynast
meðal annars í heilbrigðiskerfinu og á
húsnæðismarkaði.

Árni: „Ég þurfti eitt sinn að leita til læknis
í Rússlandi. Hún spurði hvort ég væri
hommi og sagði að ef hún hefði vitað
það fyrirfram hefði hún neitað mér um
þjónustu.
Ég og minn fyrrverandi leigðum líka
herbergi hjá gamalli konu í timburhúsi.
Einn daginn stóð fólk fyrir utan gluggann
og kallaði til okkar að við værum hommar.
Þau ætluðu að kveikja í húsinu. Ég hringdi
á lögregluna sem sagðist mundu koma ef
lík fyndust á svæðinu. Við földum okkur
undir rúmi, líka gamla konan, grátandi af
hræðslu. Sem betur fór komu nágrannar
okkur til bjargar.“
Igor: „Ástæðan fyrir því var samt sú að
nágrannarnir vildu ekki að eldurinn
bærist yfir í þeirra hús.“
Árni: „Gamla konan rak okkur þá á
dyr þar sem hún vildi lifa en ekki við
morðhótanir eða hættu á lífláti.“
Gat ekki talað í mánuð
Árni: „Ég var einu sinni að labba þegar
menn komu til mín og spurðu hvort
ég væri hommi. Ég játaði eins og asni
og fékk þá högg á kjammann. Ég lenti
kjálkabrotinn á sjúkrahúsi eftir árásina og
gat ekki talað í mánuð.“
Igor: „Það hjálpaði þér þó að ná
enskunni.“
Þeir hlæja og Árni útskýrir að hann hafi
verið að læra ensku á þessum tíma og átt
að fara í próf. Þegar hann mætti sagði
kennarinn að prófið væri munnlegt og það
yrði erfitt fyrir Árna að taka það þar sem
hann gæti illa talað.
Árni: „Ég benti á augun í mér og spurði
muldrandi hvort ég gæti ekki náð
áfanganum því ég væri með svo falleg og
biðjandi augu. Kennarinn hló og skráði að
ég hefði náð prófinu.“
Með dvalarleyfi á Íslandi af
mannúðarástæðum til ársins 2019
Árni: „Það er vandamál fyrir mig að vera
ekki með ferðaskilríki. Ég breytti um nafn
fljótlega eftir að ég kom til Íslands, því
mig langaði frekar að heita íslensku nafni.
Ég vildi gera það úti í Rússlandi en það var
ekki hægt. Til þess að fá ný ferðaskilríki
segir íslenska kerfið að ég þurfi að fara
aftur til Úkraínu, eða til Finnlands því
þar er úkraínskt sendiráð, og sækja um
ferðaskilríki þar. En vandamálið er að úti
heiti ég enn gamla nafninu en hér heima
er ég Árni. Það er því ekki víst að ég
kæmist aftur til Íslands.“

Ef Árni og Igor fá ekki endurnýjað leyfi hér á
landi verður Árni sendur til Úkraínu og Igor
til Rússlands.

Igor: „Ég má ekki fara til Úkraínu, ég er
með stimpil í vegabréfinu sem bannar
það. Líklegast mætti Árni heldur ekki fara
frá Úkraínu til Rússlands. Þótt það sé ekki
opinbert þá er stríð á milli landanna. Það
yrði því mjög erfitt fyrir okkar samband ef
okkur yrði vísað úr landi.“
Þá langar báða að búa á Íslandi til
frambúðar.
Árni: „Ég væri til í að fara til Rússlands en
bara í heimsókn.“
Igor: „Ég væri til í að fara þangað til að
kaupa bækur. Ég les mjög mikið og það
er dýrt fyrir ömmu að senda mér alltaf
bækur frá Rússlandi. Við erum bjartsýnir
á að geta endurnýjað dvalarleyfið
og stefnum á að sækja um íslenskan
ríkisborgararétt í komandi framtíð.“

Árni: „Mig langaði ekki að leita hingað
sem hælisleitandi því mér fannst það
skammarlegt. Ég vildi ekki þiggja pening
frá ríkinu eða aðstoð með húsnæði. Ég vil
gera allt sjálfur.“
Igor: „Í bænum þar sem ég bjó gat ég
ekki verið opinberlega hommi. Ég vissi af
einum strák sem gerði það og hann var
drepinn. Hérna gleymum við því oft að
við erum samkynhneigðir. Við erum bara
venjulegt fólk.
Við völdum Ísland því okkur langaði
að gifta okkur. Okkur langaði líka báða til
að læra íslensku en við höfðum heyrt að
íslenska væri með flóknustu tungumálum
í heiminum. Þegar við lentum á
Keflavíkurflugvelli vorum við spurðir af
starfsmanni af hverju við værum að koma
hingað og við svöruðum að við ætluðum
að gifta okkur. Hann tók þá í höndina á
okkur, óskaði okkur til hamingju og sagði
að hér væri gott að búa sem hommi.“
Árni er ættaður frá Úkraínu en hefur
ekki búið þar í 11 ár. Hann vann sem
háskólakennari í Rússlandi og er með
doktorsgráðu í líffræði og vistfræði.
Árni: „Ég missti vinnuna mína sem
háskólakennari vegna þess að ég er
hommi. Ég gat ekki lengur séð fyrir mér
og sá því enga aðra leið en að yfirgefa
Rússland.”
Þetta var ekki í fyrsta sinn sem Árni lenti
í því að vera sagt upp störfum vegna
kynhneigðar sinnar. Opinberlega var
þó ekki viðurkennt að það væri ástæða
uppsagnarinnar. Sú var þó raunin. Árið
1993 var samkynhneigð afglæpavædd í
Rússlandi en þrátt fyrir það eru fordómar
þar enn mjög miklir og ofsóknir gegn
hópnum ríkjandi. Árið 2013 tóku gildi
lög sem sekta þá sem sagðir eru standa
að áróðri fyrir samkynhneigð og er
tilgangurinn með lögunum að vernda
börn fyrir því sem talin eru óhefðbundin
fjölskyldugildi. Með því er reynt að koma
í veg fyrir að samkynhneigð verði að
félagslegu normi, því það er sagt grafa
undan hefðbundnum fjölskyldugildum.
Mannréttindadómstóll Evrópu hefur
6