Hinsegin dagar í Reykjavík - ágú. 2018, Blaðsíða 57

Nú er í vinnslu fyrsta
ættleiðing hinsegin
foreldra á Íslandi á
barni frá öðru landi.
Hinsegin pör hafa áður
sótt um að fá að ættleiða
en Íslensk ættleiðing hefur
aldrei áður átt í formlegu
sambandi við land sem leyfir
ættleiðingar til hinsegin fólks.
Við hittum Kristin Ingvarsson,
framkvæmdastjóra Íslenskrar
ættleiðingar, og spurðum hann
um stöðuna í dag og hvers
vegna ekkert hafi gerst fyrr en
árið 2018.
Fyrsta hinsegin ættleiðingin frá öðru
landi
Til þess að hægt sé að ættleiða börn frá
öðru landi þarf að huga að ýmsu. Fyrst
er sótt um hjá Íslenskri ættleiðingu,
starfsfólkið þar sendir pappíra til
sýslumanns sem sendir gögn til
barnaverndar. Barnavernd gerir úttekt
á umsækjendum og sendir hana til
sýslumanns sem tekur síðan afstöðu.
Þetta er kallað forsamþykki. Á Íslandi hafa
hinsegin pör getað ættleitt frá árinu 2006
en upprunalöndin hafa ekki heimilað það,
því fæst lönd leyfa hinsegin fólki að ættleiða
börn.
Þar til fyrir tveimur árum var Suður-Afríka
eitt af örfáum löndum sem leyfði hinsegin
pörum að ættleiða börn. Mörg ár eru síðan
Ísland sótti um ættleiðingarsamning við
Suður-Afríku en umsóknin hefur ekki verið
tekin til greina, líklega hefur ekki verið þörf
fyrir nýja ættleiðingarsamninga þar í landi.
Samtökin ‘78 og Íslensk ættleiðing hafa átt
fulltrúa í samvinnuhópi sem hefur unnið að
þessum málum en lítið hefur áunnist þar
vegna stöðunnar á alþjóðavettvangi.

Suður-Ameríka breytir um takt
4. nóvember 2015 kvað Hæstiréttur
Kólumbíu upp dóm um að hinsegin fólk
mætti ættleiða og það gerðist áður en
hjónabönd samkynja para voru leyfð í
landinu. Það þýðir að ekki má gera upp
á milli samkynja og gagnkynja para við
ættleiðingu. Fyrsta hinsegin parið til að
ættleiða frá Kólumbíu var frá Svíþjóð. Nú
eru allavega tvær ættleiðingar komnar
í gegn í Svíþjóð og ættleiðingarfélög
í Kólumbía er búin að gefa það út að
hinsegin fólk megi ættleiða.
Kristinn: Einhverra hluta vegna fer
eitthvað að gerast í Suður-Ameríku.
Nokkur lönd eru búin að opna á
ættleiðingar samkynja para innanlands.
Ég held að þetta byrji þannig. Svo ef
þörfin skapast fer þetta inn í löggjöfina
gagnvart ættleiðingum erlendis. Allt í
ættleiðingamálaflokknum tekur tíma.

Og er ekki allt að fyllast af umsóknum
hjá ykkur?
Kristinn: Nei, það kom mér mjög á
óvart vegna þess að við erum búin
að upplifa mikla pressu að koma á
ættleiðingarsambandi við lönd sem leyfa
ættleiðingar til hinsegin fólks en svo er
enginn að sækja um hjá okkur eftir að við
settum út frétt um að það væri komið í
gegn.

Nú er komið ár síðan að Íslensk ættleiðing
gaf út að ættleiðingar til samkynja
foreldra væru leyfðar í Kólumbíu og eitt
par, tveir karlmenn, er búið að sækja um.
Þeir eru staddir á fyrsta stigi ferlisins sem
er að fá forsamþykki hérna heima áður en
hægt er að para þá við barn í Kólumbíu.
Það ætti ekki að vera nein fyrirstaða fyrir
því og vonandi fá þessir menn að ættleiða
sem allra fyrst.

Einhleypir
Öll lönd sem Ísland á í ættleiðingar-
sambandi við leyfa ættleiðingar til
einhleypra. Flest takmarka slíkt við
einhleypar konur en sum lönd leyfa þó
ættleiðingar til einhleypra karla, t.d.
Búlgaría. Væri þá ekki hægt að fara inn í
ferlið einn? Er einhvern tímann spurt um
kynhneigð fólks?

Kristinn: Þegar fólk fer í ættleiðingarferli
er rannsakað mjög ítarlega hvort það sé
hæft til að ala upp barn. Fjárhagurinn er
skoðaður, fjölskyldan, heimilið og allar
aðstæður. Við höfum nokkrum sinnum
fengið spurningu um hvort samkynja
hjón gætu ekki bara skilið og sótt um sem
einhleypir, en það er mjög hæpið að
það kæmi aldrei fram í þessari rannsókn.
Ég þekki ekki til þess hvort sé spurt
um kynhneigð í úttekt barnaverndar.
Í umsókn til upprunalands er á ný
óskað eftir ítarlegum upplýsingum
um umsækjendur, það er á endanum
upprunalandið sem samþykkir umsókn
umsækjenda á biðlista hjá sér. Svo er
fylgst með áfram og reglulega sendar
upplýsingar um hag og stöðu barnanna
til upprunalandsins. Félagsráðgjafar
koma í heimsókn og skrifa skýrslur sem
eru sendar út. Það yrði kannski ekki
brugðist við í fyrsta skipti en ef það væri
ítrekað að koma upp að fólk væri að
falsa stöðu sína til að eignast börn yrði
klippt á samskipti á milli landanna.

Upprunalöndin reyna að kanna
umsækjendur eftir bestu getu með því að
óska eftir gögnum í umsóknarferlinu og
eru það þeirra reglur sem ráða ferðinni.
Til dæmis óska yfirvöld í Kína eftir því að
einhleypar konur skrifa undir yfirlýsingu
um að þær séu gagnkynhneigðar. Rússar
slitu viðræðum við Íslenska ættleiðingu
vegna þess að Íslendingar leyfa
ættleiðingar til samkynja para.

Kristinn: Börn eiga rétt á að eiga foreldra,
en fullorðnir eiga ekki rétt á að eiga
börn. Ættleiðingar eru í grunninn
barnaverndarmál. Hagsmunir barnsins
eru í fyrirrúmi og eru öll lög, reglugerðir,
samningar og sáttmálar um ættleiðingar
með fókus á réttindi barnsins.
Ef við missum sjónar á því að tala um
hagsmuni barnsins og förum að tala
um réttindi umsækjenda hætta allir að
hlusta á okkur. Upprunalandinu er alveg
sama um væntingar umsækjenda. Þetta
er barnaverndarmál hjá þeim og þeim
er alveg sama þó að einhver út í heimi
sé að bíða eftir barni. Við þekkjum það
vel hvað það getur reynt á að geta ekki
eignast börn ef maður þráir það, en eins
og áður sagði, þá eigum við ekki rétt
á því að verða foreldrar, barnið á rétt á
foreldrum.
57