Hinsegin dagar í Reykjavík - aug. 2018, Síða 37

Percy B. Stefánsson 13. september 1947 – 14. apríl 2018
LJÚFLINGUR KVADDUR
Dauðinn veldur oftar en ekki harmi, en
hugsunin um hinn látna getur jafnframt vakið
hlýju, gleði og einnig bros. Þannig líður mér
er ég hugsa um Percy. Samskipti okkar voru
fremur tilviljanakennd í upphafi en byggð á
trausti.

Mannréttindabarátta snýst um réttinn
til lífsins, á þeirri hillu var Percy. Hann tók
þátt í mannréttindabaráttu Samtakanna
‘78, sat í stjórn í nokkur ár og lagði sitt af
mörkum. Gegndi starfi forstöðumanns
Byggingarsjóðs verkamanna í 18 ár, taldi
að sérhver manneskja ætti rétt á öruggu
húsnæði. Þann 27. júní 1996 öðluðust
hjúskaparlög fyrir samkynhneigða gildi,
Percy og sambýlismaður hans voru meðal
þeirra fjögurra para sem gengu í staðfesta
sambúð þann dag.

Percy var einn af stofnfélögum
Alnæmissamtakanna – nú HIV-Ísland – árið
1988 og í og með störfum mínum fyrir
Alnæmissamtökin lágu leiðir okkar saman
á skipulagðari og einbeittari hátt en áður.

Á vegum Alnæmissamtakanna hafði
farið fram fræðslustarf í grunnskólum,
en ekki verið bolmagn til að fara um
landið allt. Veturinn 2001–02 var unnið að
útfærslu hugmynda og leitað hófanna að
fjárhagsstuðningi. Landlæknisembættið
brást vel við sem og Hjálparstarf
kirkjunnar sem lét hluta af páskasöfnun
sinni renna til þessa fræðsluverkefnis.
Verkefnið fól í sér að rætt yrði við níundu
og tíundu bekkinga, þannig að unnt yrði
að fara í alla grunnskóla annað hvert ár.

Þá var að hefjast handa við skipulagningu
og leita einstaklinga sem væru hæfir
og reiðubúnir til verksins. Allt lá fyrir
við fyrsta útkall 21. október 2002 –
Norðurland eystra, Austurland, Vestfirðir
– búið að ræða við skólastjórnendur –
tímasetningar á hreinu – dótið allt tilbúið
í réttri röð – gistingar klárar – einungis
veðrið sem gæti sett strik í reikninginn!

Percy tók Norðurland eystra, byrjaði á
Vopnafirði, lenti í blindbyl og keyrði út
af, sagði mér frá því seinna – þannig að
ég færi nú ekki í pat! En allt hafðist og
í lok ferðar hafði hann lagt að baki 26
grunnskóla, með um 770 nemendum,
sums staðar mættu 8. bekkingar einnig,
skólastjórnendur réðu slíku, fjöldinn var
afar misjafn eftir stöðum, frá þremur upp
í 125.

Við vorum stundum spurð hvort ekki væri
einfaldara að fara bara í fjölmennustu
skólana. Okkar leiðarljós var að hver og
einn nemandi skipti máli og ætti rétt á
fræðslu. Þeirra væri framtíðin, vonandi
hvers og eins. Percy fór í fleiri skóla
þennan vetur, en verkefninu lauk 22. maí
2003 í Ölduselsskóla. Í ársbyrjun 2005
var Percy aftur reiðubúinn til fræðslu,
en vegna verkfalls grunnskólakennara
haustið 2004 var ekki unnt að hefjast
handa fyrr en eftir áramót. Veturinn
2006–07 var enn haldið af stað og Percy
með að vanda.

Það var afar gott og gefandi að vinna
með Percy, heilindin algjör, húmorinn á
sínum stað og þessi blíðu augu. En við
vitum að á stundum getur reynst erfitt
að vera trúr eigin sjálfi, standa á sínu,
horfa í spegilinn, kinka kolli, jafnvel skutla
fingurkossi. Svartnætti geta komið upp,
það er eðlilegt, ekki síst segi samfélagið –
svei þér!
Þá er nauðsynlegt að eiga góða að.
Percy átti góða að og það var gott að eiga
Percy að.
Birna Þórðardóttir
(1955–2003). Helgi var opinn og víðsýnn
og elskaði að hafa fólk og líf í kringum
sig. Það var ekki síst Helga að þakka að
heimili þeirra varð fljótlega sambland
af fræðasetri og félagsmiðstöð og svo
skemmtistað um helgar.

Guðni var vel gefinn; þekking og
rökhugsun voru honum kærari en að taka
tilfinningalega afstöðu. Þegar á móti blés
stóð hann fastur fyrir og lét ekki rugga
bátnum. Guðni lék á als oddi í góðra vina
hópi, fyndinn og klár, en í fjölmenni fann
hann sig síður. Þegar Samtökunum óx
fiskur um hrygg og fjölgaði í félaginu
veittist Guðna erfitt að mynda tengsl við
nýju félagsmennina og breyttar áherslur í
félagsstarfinu og baráttunni.

Guðni var óþreytandi að skrifa fræðandi
greinar í blöð og brást við þegar
samkynhneigðir voru beittir misrétti eða
ofbeldi. Hann hikaði ekki við að standa
fyrir málstaðnum undir nafni og með
mynd sem var engan veginn sjálfsagt á
þessum árum. Hvernig ástandið var sést
til dæmis á því að í byrjun árs 1983 var
Guðna (ásamt öðrum samkynhneigðum)
meinaður aðgangur að skemmtistaðnum
Óðali við Austurvöll. Guðni var beittur
ofbeldi af dyravörðum staðarins og hann
kærði þá til lögreglu. Sú kæra var nýjung
þótt árangurinn hafi verið rýr sem vænta
mátti eins og staða samkynhneigðra var á
þeim tíma.

Guðni var hugaður baráttumaður. Hann
var ekki bara formaður Samtakanna ‘78
frá stofnun til 1985 heldur starfaði hann
ótrauður eftir það að réttindabaráttu
í nefndum á vegum Alþingis og var
næstum þrjá áratugi í stjórn HIV-Íslands.

Nú þegar við minnumst Guðna
Baldurssonar er okkur efst í huga að þakka
fyrir allt hans mikla og óeigingjarna starf.
Eftir situr minningin um góðan dreng og
félaga.
Böðvar Björnsson
37