Bændablaðið - 29.04.2021, Blaðsíða 18

Bændablaðið | Fimmtudagur 29. apríl 202118
LANDSJÁ
Sú myndlíking að best sé að éta fíl
bita fyrir bita hefur löngum þótt
góð áminning um það hvernig
eigi að ráðast í stór verkefni.
Bókstaflega tekið er þetta tæpast
pólitískt kórrétt á okkar dögum.
Ráðlegging Franz frá Assísi sömu
merkingar er á hinn bóginn sígild
og stenst tímans tönn: Gerðu
fyrst það sem er nauðsynlegt,
síðan það sem er mögulegt og
áður en varir ertu tekinn að gera
hið ómögulega.
Stærsta hagsmunamálið
næstu ár
Flest þekkjum við, sem höfum
starfað við landbúnað, hversu
mikill árangur hefur náðst í að
bæta framleiðsluhætti síðustu
ár og áratugi. Tækninýjungar í
heyverkun, áburðargjöf, fóðrun og
kynbótum. Allt leggst á eitt til þess
að gera þetta meira úr minna. Þó að
það hafi ekki verið sérstakt takmark
fyrr en mjög nýlega að draga úr
kolefnisspori matvæla á Íslandi þá
hefur það gerst samhliða því að
bændur auka framleiðni sína. Hluti
af árangrinum hefur náðst vegna
þess að bændur hafa þekkt hverjar
afurðir sinna skepna og túna eru.
Þar af leiðandi geta þeir séð hvort
þeir eru að ná árangri frá ári til árs.
Minnkun milli áranna
2018 og 2019
Losun gróðurhúsalofttegunda
frá landbúnaði hefur farið
minnkandi síðustu ár. Samkvæmt
nýjustu tölum sem skilað var til
Loftslagssamnings Sameinuðu
þjóðanna dróst losun frá landbúnaði
saman um 2,1% milli áranna 2018
og 2019. Landnýting og breyting
á henni eru ekki með í þessum
tölum. Þessar breytur eru hafðar
sér vegna þess hversu mikil óvissa
er um umfang þeirrar losunar á
alþjóðavísu. Óvissan hér á landi
er einnig veruleg. Alþjóðlegar
skuldbindingar okkar snúast um
að losun vegna landnýtingar aukist
ekki miðað við viðmiðunarár.
Mikilvægt er að draga úr þessari
óvissu svo að hægt sé að ná árangri
á þessu sviði líka.
Til þess að landbúnaðurinn
nái markmiðum sínum um
kolefnishlutleysi á næstu 20 árum
þarf að vinna hratt. Þessi fíll verður
ekki gleyptur í einum munnbita. Í
stað þess þarf að finna þá strauma
losunar sem ódýrast er að minnka
og ráðast á þá fyrst. Sé það ekki gert
er hætt við því að annað tveggja
gerist, afkoma bænda skerðist eða
matvælaverð hækki. Og næsta víst
er að náist ekki mikill árangur er
hætta á því að pólitíkusar reyni
að slá sig til riddara með „hókus
pókus“!
Simsalabimm í
vændum hjá Dönum
Slík töfralausn er nú í uppsiglingu
hjá Dönum. Stjórnvöld þar kynntu
nýlega hugmyndir sínar um að
leggja kolefnisskatt á losun frá
landbúnaði. Skattheimtan á ekki
að verða neitt smáræði, um það
bil 25 þúsund krónur á hvert
tonn kolefnisígilda. Hún myndi
gjörbreyta dönskum landbúnaði sem
byggir að mestu leyti á útflutningi.
Dönsk landbúnaðarframleiðsla yrði
ekki samkeppnishæf og því munu
sveitir Jótlands, Fjóns og Sjálands
verða fátækari sem því nemur.
Þetta kalla ég „simsalabimm“ því
að framleiðslan mun sennilegast
flytjast til landa þar sem skattheimta
af þessu tagi er ekki til staðar. Því
gæti heildarniðurstaðan orðið sú
að losun gróðurhúsalofttegunda
ykist. Danir eru drengir góðir,
eins og Benedikt Gröndal sagði í
Heljarslóðarorrustu, en þeir munu
örugglega kaupa sínar pylsur og
beikon frá Þýskalandi og Svíþjóð
– af því að það verður ódýrara en
að kaupa danskt kjöt.
Mæla þarf árangur
niður á hvert bú
Sem betur fer þá eru fyrir hendi
lausnir til að draga úr losun. Efni
eru þegar tiltæk hér á landi til að
draga úr losun frá hauggeymslum,
iðragerjun og jafnvel úr losun
hláturgass vegna áburðarnotkunar.
En þar komum við aftur að
bókhaldinu. Í dag er ekki nein
leið til þess að mæla útblástur
niður á hvert bú nema með ærnum
tilkostnaði. Slíkt verður að vera
hægt svo unnt sé fyrir einstaka
bændur að sýna fram á árangur.
Með því móti væri einnig mögulegt
að laga losunarbókhaldið að
raunveruleikanum hverju sinni.
Eins og er byggir það að mestu
leyti á töflugildum og magntölum
um fjölda búfjár og tonn af
áburði. Þær tölur gefa sennilega
rétta stærðargráðu en til þess
að forgangsraða aðgerðum og
til þess að árangur sjáist svart á
hvítu í loftslagsbókhaldinu þarf
umbætur á þessu sviði. Ef að
kúabóndinn vissi bara að kýrnar
mjólkuðu 1000-10.000 lítra á ári
væri erfitt að velja þær leiðir sem
hagkvæmastar væru við að auka
nytina!
Betlimunkurinn frá Assisi
sem uppi var á þeim árum þegar
við Íslendingar hófum að skrifa
handritin, sem komu heim frá
Danmörku fyrir 50 árum, var með
þetta allt á hreinu: Með því að
gera það sem er nauðsynlegt og
mögulegt verður ekkert ómögulegt.
Kári Gautason,
sérfræðingur hjá BÍ
Ekkert er ómögulegt
Kári Gautason.
Mynd 1. Losun frá landbúnaði skv. loftslagsbókhaldi Íslands til UNFCCC
árin 1990-2019. Tölur um framleiðslu landbúnaðarafurða frá Hagstofu
Íslands.
LANDBÚNAÐARHÁSKÓLI ÍSLANDS
Skeifudagur. Allir nemendur ásamt Randi Holaker reiðkennara og Eyjólfi Kristni Örnólfssyni brautarstjóra.
Skeifudeginum á Hvanneyri streymt
á vefnum vegna COVID-19
Skeifudagurinn var haldinn hátíð­
legur í ár en vegna samkomu tak­
mark ana var honum streymt á
vefnum. Skeifu dagurinn á sér
langa sögu en Morgunblaðs­
skeifan var fyrst veitt við skólaslit
Bændaskólans á Hvanneyri þann
4. maí 1957. Vildi Morgunblaðið
með þessu framtaki sýna hug sinn
til þessarar fornu og fögru íþrótt­
ar, hestamennskunnar.
Skeifudagurinn er sannkölluð
uppskeruhátíð nemenda í reið-
mennskuáföngum skólans og
sýna nemendur afrakstur vetrar-
ins á tamningu og þjálfun tveggja
hrossa. Þá eru veitt þar verðlaun
auk Morgunblaðsskeifunnar,
Gunnarsbikarinn, sem fer til þess
nemanda sem fær hæstu einkunn
í fjórgangskeppni, ásetuverð-
laun Félags tamningamanna,
Framfara verðlaun Reynis.
Morgunblaðskeifan fer til þess
nemanda sem hlýtur hæstu meðal-
einkunn úr verklegum reiðmennsku-
prófum. Morgunblaðsskeifan hefur
verið veitt árlega síðan 1957, en
mikill heiður þykir að hljóta
Skeifuna og hafa sumir handhafar
hennar seinna meir orðið einhverjir
ástsælustu hestamenn landsins.
Dagurinn hófst með opnunar-
atriði þar sem nemendur ásamt
kennara sínum, Randi Holaker,
riðu fánareið og síðan flutti Eyjólfur
Kristinn Örnólfsson, brautarstjóri
búfræðibrautar, ávarp. Þá sýndu
nemendur trippin sem þau hafa
tamið í vetur. Að lokinni þeirri sýn-
ingu var keppt um Gunnarsbikar
þar sem nemendur riðu reiðhrossum
sínum í fjórgangskeppni. Að lokinni
þeirri keppni flutti formaður Grana,
Steindóra Ólöf Haraldsdóttir,
ávarp og voru svo veitt verð-
laun dagsins. Þau veittu Randi
Holaker reið kennari og Eyjólfur
Kristinn Örnólfsson brautarstjóri.
Dagskránni lauk svo með ávarpi
Ragnheiðar I. Þórarinsdóttur rekt-
ors. Þulur var Þráinn Ingólfsson.
Morgunblaðsskeifan
Morgunblaðsskeifan var fyrst
veitt við skólaslit Bændaskólans
á Hvanneyri 4. maí 1957. Vildi
Morgunblaðið með þessu framtaki
sýna hug sinn til þessarar fornu
og fögru íþróttar, hestamennsk-
unnar. Morgunblaðsskeifan nú er
veitt þeim nemanda sem náð hefur
bestum samanlögðum árangri
í frumtamningaprófi og í reið-
mennskuhluta knapamerkis III.
1. sæti: Laufey Rún Sveinsdóttir
með einkunnina 9,1
2. sæti: Steindóra Ólöf
Haraldsdóttir með einkunnina
8,9
3. sæti: Helga Rún Jóhannsdóttir
með einkunnina 8,5
4. sæti: Elínborg Árnadóttir með
einkunnina 8,4
5. sæti: Björn Ingi Ólafsson með
einkunnina 8,3
Gunnarsbikar
Gunnarsbikarinn sem hefur verið
veittur síðan 2008 og er gefinn af
Laufey Rún Sveinsdóttir hlaut Morgunblaðsskeifuna 2021, með einkunnina 9,1.
Helga Rún Jóhannsdóttir hlaut Gunnarsbikarinn 2021. Bikarinn er gefinn
af Bændasamtökum Íslands til minningar um Gunnar Bjarnason, fyrrum
hrossaræktarráðunaut og kennara á Hvanneyri.
Elínborg Árnadóttir hlaut Eiðfaxabikarinn fyrir bestu einkunn í bóklegum
áfanga.