Bændablaðið - 29.04.2021, Blaðsíða 6

Bændablaðið | Fimmtudagur 29. apríl 20216
Síðustu vikur hafa verið um margt
áhugaverðar þar sem hver greinin á fætur
annarri fjallar um aðgengi neytenda að
upplýsingum um ýmis matvæli sem sett
eru í matarkörfuna. Matvælaumræðan
og umhverfismálin eru nefnilega og
verða á oddinum til framtíðar þar sem
landbúnaðurinn, sjávarútvegurinn,
matvælaframleiðslan og matvælageirinn
standa frammi fyrir áskorunum og auknum
kröfum frá neytendum um heilnæmi
afurða og upprunamerkingar. Neytendur
vilja gæðavörur, með lítið kolefnisspor og
upprunamerkingu því neytandinn vill val.
En þetta er hafsjór af ýmiss konar
merkingum sem eru jafn ólík og þau eru
mörg. Hér verður þó að gæta þess að gera
greinarmun á merkjum sem segja annars
vegar til um heilnæmi eða hollustu matvæla,
eins og t.a.m. Skráargatið, og hins vegar
vottunarmerkjum á matvæli sem gefa til kynna
að framleiðsla vörunnar fylgi eftir alþjóðlegum
stöðlum um lífræna ræktun, sjálfbærni,
umhverfissjónarmið og dýravelferð. Þessu
tengdu þarf líka að hafa í huga að hið opinbera
og mörg fyrirtæki hafa mótað sér svokallaðar
„grænar innkaupastefnur“ þar sem gerð er
krafa um að vara hafi tiltekna vottun, t.a.m.
þarf kaffi að vera með svokallaða Fair Trade
siðgæðisvottun sem tryggir að við framleiðslu
vörunnar eru gerðar lágmarkskröfur um verð,
vinnuaðbúnað og umhverfismál.
Hér á Íslandi geta bændur og þeir sem eru
í frumframleiðslu sótt um vottun fyrir lífræna
framleiðslu til vottunarstofunnar Túns sem er
faggild eftirlits- og vottunarstofa fyrir lífræna
og sjálfbæra framleiðslu. Þá geta framleið-
endur sótt um Svaninn eða Evrópska blómið
fyrir umbúðir sem eru í samræmi við ISO
staðalinn 14026. En þetta er mikill frumskógur
sem starfsfólk Bændasamtakanna hefur hafið
vinnu á að greina og eru til þjónustu reiðubúin
í samtal við félagsmenn til leiðbeininga, skrafs
og ráðagerða en mikil gróska og þróun er að
eiga sér stað í þessum málum á hverjum degi.
Meira um umhverfismálin
En aðeins meira um umhverfismálin. Til
að kolefnisjafna íslenskan landbúnað þarf
að græða upp 300.000 hektara af landi á
tímabilinu 2020–2030. Kolefnisbinding mun
að mestu fara fram með skógrækt, landgræðslu
og endurheimt votlendis. Þarna hafa bændur
margt fram að færa, landið, þekkinguna og
verkfærin.
Í umhverfisstefnu Bændasamtakanna sem
samþykkt var á Búnaðarþingi 2019 segir að
skógrækt ætti að vera fyrsti kostur þegar kemur
að aðgerðum til að binda kolefni. Til þess að
kolefnisjafna íslenskan landbúnað þarf að
planta um 60.000 ha af blönduðum skógi á
tímabilinu 2020–2030. Þetta samsvarar 6.000
ha á ári, eða 2 ha á hvert lögbýli í byggð.
Með aukinni landgræðslu er stefnt að
kolefnisbindingu en einnig unnið að vistheimt
og aukinni sjálfbærni í landnýtingu. Þá má
nefna endurheimt votlendis sem er öflug
mótvægisaðgerð gegn kolefnislosun. Ekki
er um að ræða kolefnisbindingu heldur er
kolefnislosun frá framræstu landi stöðvuð en
áætlað er að árlega losni um 20 tonn af CO2 í
framræstu landi. Ef kolefnisjafna á íslenskan
landbúnað fyrir 2030 þarf að endurheimta
30.000 ha af votlendi á tímabilinu, sem
samsvarar um 3.000 ha árlega eða ca 1 ha á
hvert lögbýli í byggð. En hvernig berum við
okkur að? Mun það eitt og sér duga að moka
ofan í alla skurði á landinu?
Nýsköpun, styrkir og fjármálaáætlun
En væri ekki skynsamlegt að sækja um styrki
fyrir svona verkefni eins og að moka ofan í
skurði og mæla losun árlega til ársins 2030 í
samstarfi við óháð fyrirtæki sem mæla slíka
losun? Nýverið voru samþykkt á Alþingi lög
um opinberan stuðning við nýsköpun. Eitt
meginefni þeirra laga var að leggja niður
Nýsköpunarmiðstöð Íslands og setja á fót
Tæknisetur.
Vissulega er margt gott sem fólst í nýrri
lagasetningu en þó vantar útfærslu á þeim
brýnu verkefnum sem við þurfum að takast á
við, t.a.m. á sviði loftslagsbreytinga.
Markmið ríkisstjórnarinnar og megin-
áherslur aðgerða vegna faraldursins snúa
m.a. að kröftugri viðspyrnu efnahagslífsins
sem dregin er áfram af verðmætum störfum
og fjárfestingum. Áhersla er þar með lögð á
menntun, rannsóknir, nýsköpun, innviði og
umhverfis- og loftslagsmál. Í fjármálaáætlun
2022–2026 er gert ráð fyrir 1 ma.kr. árlegri
aukningu á tímabilinu til að stuðla að efndum
Íslands á uppfærðum skuldbindingum sínum
gagnvart Parísarsamningnum þannig að stefnt
verði að 55% samdrátt í losun fyrir 2030 og
að markmiðið um kolefnishlutleysi verði náð
árið 2040. Jafnframt er nauðsynlegt að bændur
leiti lausna í bindingu metans við búrekstur og
nýti þar með betur áburðargildi búfjáráburðar.
Fjármagnið er til staðar, Bændasamtökin eru
með umhverfisstefnu og lausnin hefur verið
kynnt. Þá er okkur ekkert að vanbúnaði að
hefja kolefnisjöfnun íslensks landbúnaðar.
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 11.600 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar 7.600 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Búist er við að fjöldi bólusetninga á
Íslandi vegna COVID-19 muni geta
myndað margumtalað hjarðónæmi
þjóðarinnar þegar kemur fram á mitt
sumar og jafnvel fyrr. Þá er líka ráðgert
að aflétta öllum takmörkunum sem verið
hafa í gildi varðandi samskipti fólks í
rúmlega heilt ár.
Líklega bíða flestir með óþreyju eftir
að þessu takmarki verði náð og fólk geti
upplifað frelsi til mannlegra samskipta og
til að ferðast á nýjan leik. Samt er ekki víst
að slíkt frelsi veiti okkur tóma hamingju,
allavega ef við gleymum því sem við ættum
að hafa lært af fortíðinni.
Erlend flugfélög búa sig nú undir að
flóðgáttir ferðamannastraums fari að
opnast og eru þegar farin að tryggja sér
pláss á Keflavíkurflugvelli. Strax í maí má
því búast við verulegri aukningu á komu
ferðamanna til landsins jafnvel þótt krafa
sé gerð um að fólk framvísi pappírum sem
sýni að það hafi verið bólusett.
Þótt mönnum þyki ótrúlega hægt hafa
miðað að bólusetja örþjóð okkar á Íslandi,
þá er búið að bólusetja á sama tíma nærri
230 milljónir manna í Bandaríkjunum og
um 40 til 45 milljónir í Bretlandi allavega
með einni sprautu ef ekki tveim. Þar er
líka farið að aflétta samskiptahömlum og
hömlum til ferðalaga. Þetta eru einmitt þær
tvær þjóðir sem hafa verið öflugastar í að
heimsækja okkur á undanförnum árum. Þar
hefur líkt og hér á landi byggst upp mikil
eftirvænting fyrir því að mega ferðast á ný.
Spurningin er því hvort við erum
undirbúin undir slíkt og hvort við höfum
eitthvað lært af fyrri sprengingu í komu
ferðamanna til Íslands.
Nú er ljóst að Ísland hefur fengið
gríðarlega kynningu á liðnum vikum
og mánuðum á alþjóðavettvangi sem
áhugaverður kostur til að heimsækja.
Ferðamannavænt eldgos í næsta nágrenni
alþjóðaflugvallar á Reykjanesi mun laða að
mikinn fjölda ferðamanna. Um nýliðna helgi
fékk Húsavík svo gríðarlega auglýsingu um
allan heim vegna útsendingar á glæsilegu
myndbandi á Óskarsverðlaunahátíð í
Bandaríkjunum.
Þegar fjöldi ferðamanna sem kom
til að skoða landið okkar og kynnast
okkar lífsháttum fór að vaxa hratt fyrir
nokkrum árum, höfðum við hreinlega
ekki tök á stöðunni. Innviðir á borð við
vegakerfi voru alls ekki í stakk búnir
til að taka við svo hraðri aukningu. Það
leiddi til hörmulegra slysa á sama tíma og
löggæslan var vanmönnuð. Gistirými var
einnig takmarkað sem olli verðsprengingu
á þeim markaði og einfaldar vegasjoppur
voru farnar að verðleggja sinn skyndibita
eins og ofursteikur á fínustu veitingahúsum
í stærstu borgum heims.
Til allrar hamingju hefur verið farið í
lagfæringu á mörgum þessara þátta, en nóg
er samt eftir. Því er enn spurning hvernig
sé skynsamlegast að undirbúa þjóðina undir
nýja bylgju ferðamanna sem mun skella á
landinu fyrr eða síðar.
Mikið átak er í gangi í vegagerð, en
samt er þar langt í land að verið sé að
mæta þörfinni í viðhaldi vega, hvað þá að
nýta þá fjármuni sem umferðin hefur verið
að skila í gjöldum til ríkisins í fjölda ára.
Það þarf því að gefa hressilega í og hraða
framkvæmdum í vegagerð umfram það sem
þegar er ákveðið.
Varðandi ákvarðanatöku í vegagerð er
alveg ljóst að við erum búin að setja hér upp
allt of flókið regluverk sem hefur af óþörfu
stórskaðað uppbyggingu í samgöngum.
Tafir á lagfæringum víða um land hafa líka
valdið ófyrirgefanlegu manntjóni. Ef það
þarf að breyta laga- og regluverki til að
koma í veg fyrir slíkt, þá verðum einfaldlega
að hespa því af – fyrir kosningar. /HKr.
Matvælaumræðan og umhverfismálin á oddinum
Gunnar Þorgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
gunnar@bondi.is
ÍSLAND ER LAND ÞITT
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Erla Hjördís Gunnarsdóttir ehg@bondi.is –
Margrét Þóra Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir ghp@bondi.is – Sími: 563 0303 –
Netfang auglýsinga: augl@bondi.is − Vefur blaðsins: www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Ágústa Kristín Bjarnadóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621
Kollafjarðarnes er utarlega í norðanverðum Kollafirði á Ströndum. Þar er þessi kirkja sem byggð var úr steinsteypu árið 1909. Þetta er sagt
elsta steinsteypta hús á Ströndum. Kollafjarðarnes er nú í eyði. Erfið siglingaleið er inn á fjörðinn vegna skerja. Þjóðsagan segir að kerlingin
Hnyðja hafi lagt á fjörðinn að þar myndi aldrei drukkna maður og heldur aldrei fengist þar bein úr sjó eftir að synir hennar tveir drukknuðu þar
í fiskiróðri. Mynd / Hörður Kristjánsson
Verum viðbúin