Morgunblaðið - 26.01.2021, Side 11

BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Sérstakar reglur verða settar um
meðhöndlun vindorku í rammaáætl-
un, öðruvísi en nú gilda um vatnsafl
og jarðvarma, samkvæmt frumvarpi
sem umhverfis- og auðlindaráðherra
hefur kynnt í samráðsgátt stjórn-
valda. Lagt er til að Alþingi sam-
þykki samhliða stefnumörkun með
þingsályktun um hvaða svæði lands-
ins megi ekki nýta vegna nátt-
úruverndar eða annarra þátta eða
hugsanlega nýta að ákveðnum skil-
yrðum uppfylltum.
Frumvarp um breytingar á lögum
um rammaáætlun og þingsályktun-
artillaga um stefnumótun við flokkun
landsvæða með tilliti til þess hvort
þar sé heimilt að byggja vindorkuver
eru unnar upp úr skýrslu starfshóps
þriggja ráðuneyta. Viðurkennt er að
vindorkan lúti öðrum lögmálum en
virkjun vatnsafls og jarðvarma þar
sem vindurinn sé nánast ótakmörkuð
orkuauðlind sem takmarkist aðallega
af því landssvæði sem hægt er að
nýta. Hægt sé að virkja hana nánast
hvar sem er, þar sem nægilegur vind-
ur og landrými er á annað borð fyrir
hendi.
Ágreiningur hefur verið í stjórn-
kerfinu um það hvort vindorkan
heyrði undir rammaáætlun vegna
eðlis vindorkunnar. Í frumvarpinu er
kveðið á um að vindorkukostir, 10
MW og stærri, heyri undir ramma-
áætlun en aðrar málsmeðferðar-
reglur gildi um hana en jarðvarma og
vatnsafl.
Fyrirmynd sótt til Skotlands
Í skýrslu nefndarinnar eru raktir
þeir rammar sem settir hafa verið um
nýtingu vindorku í Noregi og Skot-
landi til að skapa skýrleika og
gagnsæi við nýtingu hennar. Telur
nefndin að slíkur fyrirsjáanleiki sé
ekki síður mikilvægur hérlendis.
Í Noregi var mikil vinna lögð í að
greina þau landssvæði sem útilokuð
voru frá vindorkunýtingu. Þá voru
þau landssvæði sem hugsanlega
gætu hentað til nýtingar vindorku
greind nánar í tveimur umferðum. Út
úr þessu kom vindorkukort sem
kynnt var og reynst hefur ákaflega
umdeilt. Er nú verið að huga að end-
urskoðun þess. Íslenski starfshóp-
urinn taldi ekki að slík heildar-
kortlagning væri ráðleg, miðað við
aðstæður hér.
Taldi hópurinn farsælla að taka
mið af aðferðafræði Skota og laga að
íslenskum aðstæðum. Hún byggist á
að flokkun lands og náttúru verði not-
uð til grundvallar við staðsetningu
vindorkuvera.
Í fyrsta lagi verði tilteknir lands-
lagsflokkar með ákveðna eiginleika,
til dæmis út frá náttúruvernd eða bú-
svæðum dýra eða annarrar sérstöðu,
ekki taldir koma til greina til upp-
byggingar vindorku. Í öðru lagi væri
hægt að skilgreina að tilteknir aðrir
landslagsflokkar með öðrum eigin-
leikum gætu hugsanlega komið til
greina að ákveðnum skilyrðum upp-
fylltum. Í þriðja flokknum yrðu
landssvæði sem ekki tilheyrðu hinum
flokkunum tveimur og þar yrði upp-
bygging heimil. Vísast til meðfylgj-
andi töflu til nánari upplýsinga um
efnisliði flokkanna tveggja.
Vísað strax frá
Ekki er gert ráð fyrir að vind-
orkukostir verði flokkaðir í vernd-
arflokk, biðflokk og nýtingarflokk í
rammaáætlun, eins og gert er með
vatnsafl og jarðvarma, heldur verði
aðeins litið til staðsetningar, sam-
kvæmt fyrirframgefinni skilgrein-
ingu.
Miðað er við að ef sótt er um vind-
orkuver á svæði þar sem uppbygging
er ekki heimil verði umsókn vísað frá
strax í upphafi. Ef sótt er um upp-
byggingu vindorku á viðkvæmu
svæði í öðrum flokki þarf umsóknin
að fara til umfjöllunar hjá verkefn-
isstjórn rammaáætlunar og niður-
staðan fer til ráðherra til staðfest-
ingar eða synjunar.
Ef ætlunin er að virkja utan um-
ræddra svæða þarf verkefnisstjórn
rammaáætlunar að staðfesta að svo
sé og síðan tekur við skipulagsferli á
vegum sveitarfélags svo og mat á um-
hverfisáhrifum framkvæmdarinnar.
Geta valið um aðferð
Gert er ráð fyrir að frumvarp um
breytingar á lögum um rammaáætl-
un taki gildi þegar þingsályktunar-
tillaga um stefnumörkun hefur verið
samþykkt á Alþingi. Lagt er til að
þeir sem hafa tilkynnt vindorkukosti
til umfjöllunar verkefnisstjórnar
rammaáætlunar fái umfjöllun sam-
kvæmt gildandi lögum. Þeir geti hins
vegar valið að fá umfjöllun sam-
kvæmt nýju ákvæðunum, ef þeir
kjósa svo.
Vindorkuver bönnuð á svæðum
 Sérstakar reglur settar um vindorku skv. frumvarpi um breytingar á lögum um rammaáætlun
 Vindorkuver verði bönnuð á friðuðum svæðum og miðhálendi  Sérreglur á viðkvæmum svæðum
Ljósmynd/Zephyr
Vindrafstöð Kynntur hefur verið fjöldi vindorkugarða um allt land.
Flokkun landsvæða með tilliti til
uppbyggingar vindorkuvera
I. Landsvæði þar sem öll uppbygging vindorkuvera verði óheimil
Friðlýst svæði á A-hluta náttúruminjaskrár, 120 svæði
Svæði á heimsminjaskrá UNESCO og tilnefnd svæði
Vatnajökulsþjóðgarður, Þingvellir, Surtsey
Ramsar-svæði, sex votlendissvæði fyrir fugla
Óbyggð víðerni á miðhálendi Íslands
Svæði á B-hluta náttúruminjaskrár,
Forgangur við friðlýsingu – tillögur liggja ekki fyrir
Brunn- og grannsvæði vatnsverndar
Friðað svæði skv. lögum – um vernd Breiðafjarðar
– um þjóðgarðinn á Þingvöllum – um verndun Mývatns og Laxár
– um verndun Þingvallavatns og vatnasviðs – um Vatnajökulsþjóðgarð
II. Viðkvæm svæði þar sem vindorkuver gætu þó komið til greina
Svæði innan 10 km frá friðlýstum svæðum
Svæði á C-hluta náttúruminjaskrár,
Lífverur, vistkerfi , jarðminjar, vatn, landslag o.fl .
Svæði sem njóta sérstakrar verndar
Votlendi, birkiskógar, eldhraun, hellar, fossar, hverir o.fl .
Mikilvæg fuglasvæði, 121 svæði: sjófuglabyggðir, fjörur, grunnsævi, votlendi
Friðlýstar menningarminjar og 100 m helgunarsvæði
Óbyggð víðerni utan miðhálendis
Svæði á náttúruverndaráætlunum 2004-2008 og 2009-2013
Þau svæði sem ekki hafa þegar verið friðlýst
III. Uppbygging vindorku verði heimil á öðrum landsvæðum
FRÉTTIR 11Innlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. JANÚAR 2021
Snjólaug Bruun lést á
öldrunardeild Land-
spítalans á Vífils-
stöðum 23. janúar síð-
astliðinn, á 90.
aldursári.
Snjólaug var fædd í
Reykjavík 23. sept-
ember 1931. Hún ólst
upp í Reykjavík hjá
foreldrum sínum Kaj
Aage Bruun sjón-
tækjafræðingi, sem
flutti hingað á fyrri-
hluta aldarinnar frá
Danmörku, og Snjó-
laugu Sigurðardóttur
skrifstofukonu og húsmóður. Bróðir
Snjólaugar er Knútur Bruun lög-
maður.
Snjólaug lauk námi í ljósmyndun
hjá Vigfúsi Sigurgeirssyni á sínum
tíma en starfaði lengst af sem hús-
móðir á stóru heimili. Einn vetur
lagði hún stund á nám í Danmörku
og var alla tíð nátengd sínum
danska uppruna. Bjó
lengst af í Reykjavík
en einnig í Hvera-
gerði og Kópavogi á
seinni árum.
Áhugamálin voru
hönnun af öllu tagi,
myndlist arkitektúr
og blómaskreytingar.
Þá ferðaðist Snjólaug
mikið, sérstaklega
innanlands, eftir að
börnin voru flogin úr
hreiðrinu og stundaði
meðal annars stang-
veiði sér til ánægju.
Árið 1953 giftist
Snjólaug Bjarna Kristjánssyni véla-
verkfræðingi, fyrrum rektor Tækni-
skóla Íslands, sem lést árið 2019.
Þau eignuðust sex börn sem öll lifa
foreldra sína utan Kristín Ellen
Bjarnadóttir, sem lést árið 2009.
Afkomendurnir eru orðnir 48 og
kom sá síðasti í heiminn fyrir að-
eins örfáum dögum.
Andlát
Snjólaug Bruun
Atvinna