Morgunblaðið - 18.02.2021, Qupperneq 38

38 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. FEBRÚAR 2021
Í útvarpsþætti Lísu
Pálsdóttur „Flakk“ fer
hún orðum um deili-
skipulag Kópavogsháls
og fer neikvæðum orð-
um um steinsteypu og
bílastæði á Hamraborg-
arsvæðinu sem nær
reyndar alveg yfir á
Digranesveg. Í sömu
setningu dásamar hún
nýja skipulagið, sem
kynnt var nýverið, sem felst í enn
meiri steinsteypu og skýjakljúfum og
telur hún að með því sé verið að út-
rýma þessum bílastæðasvæðum, pöll-
um og tröppum sem þar eru í dag. Öf-
ughátturinn hjá Lísu er að fordæma
steinsteypu með enn meiri steinsteypu
og fer hún þar í þversögn við sjálfa sig,
góðir dagskrárgerðarmenn láta við-
mælendur segja söguna!
Eins skeleggur og skýr dag-
skrárgerðarmaður og hún Lísa Páls-
dóttir er þá fer hún yfir strikið í per-
sónulegum áróðri í þáttum sínum, í
stað þess eins og hún hóf þessa þátta-
röð, fyrir margt löngu, með því að
draga sögur upp úr valinkunnum við-
mælendum og fá þá til að segja frá. Í
stað þess rekur hún áróður í anda bæj-
arstjórnarinnar í 101 og andstætt
einkabílum!
Hún segir: „Skapast miðbæir yfir-
leitt ekki í kringum ákveðnar bygg-
ingar svo sem söfn, menningarhús og
kirkjuna? Þetta er svo sem allt til stað-
ar í Hamraborg, svo það er líklega
kominn tími til að klára skipulagið og
búa til mannvænt umhverfi í Hamra-
borginni.“
Málið er að þessi miðbær Kópavogs
er búinn að vera þarna um áratuga
skeið og ekki tekið miklum breyt-
ingum frá því að byggt var yfir gjána
en nú er verið að endurskipuleggja
svæðið, sem EKKI er öllum að skapi.
Í ofanálag mærir hún enn borg-
arlínubullið sem fólk heldur að leysi
allan vanda. Auk þess
talar hún um að þarna sé
ekki fýsilegt að ganga
um í dag, en það mun
ekkert breytast með
„þröngum sundum og
hlandvotum veggjum“
eins og einn sagði.
Í þættinum talar hún
um „Vini Hamraborgar“
sem einhvern neikvæð-
an hóp og hún miklar
þessi áform sem einmitt
fela í sér bylting-
arkenndar breytingar
með enn meiri steinsteypu. Væri henni
ekki nær að halda sér til hlés í svona
fullyrðingum, því góðir fjölmiðlamenn
eiga að fjalla um hlutina en ekki
mynda stefnur, það er hlutverk stjórn-
málamannanna og fólksins sem þá
kýs. Ef Lísa Pálsdóttir sem persóna
hefur eitthvað til málanna að leggja,
hól eða gagnrýni, þá á hún að gera það
á öðrum vettvangi en í þessum út-
varpsþáttum, til dæmis með skrifum á
andlitsbókinni eða í dagblöðum, rétt
eins og aðrir.
Helsti kosturinn við þetta nýja
skipulag er að bílastæði verða undir
öllum mannvirkjunum og er það mín
skoðun að fyrir langalöngu hefði átt að
setja þau skilyrði við byggingar fjöl-
býlishúsa að hafa bílageymslur neð-
anjarðar. Af hverju? Jú, vegna þess að
á Íslandi eru veður oft mikil, hitastig
lágt eða undir frostmarki og bílar sem
eru í frostfríum bílageymslum endast
lengur og spara eldsneyti sem á
löngum tíma réttlætir aukinn kostnað
við gerð á bílageymslum.
Í tímans rás er ætíð þörf á að endur-
skoða umhverfið og gera lagfæringar,
ég tel að þessi áform í nýju skipulagi
þurfi að ræða frekar og finna lausn á
þessu máli. Ármann bæjarstjóri segir
að Hamraborgarreiturinn hafi aldrei
verið kláraður en málið er að því lauk
fyrir margt löngu því nú er verið að
endurskipuleggja þetta svæði.
Það er með ólíkindum hve einkabíll-
inn er hornreka í öllum áróðri í dag,
vilja menn snúa aftur til hestvagna?
Vissulega er hollt að nýta aðra sam-
göngumáta og fjölbreytta orkugjafa,
því í stórborgum með lítil og nánast
engin loftskipti á heitum sumardögum
er hörð samkeppni um súrefni. Það
leysist þó ekki með því að banna alla
brunahreyfla sem ganga fyrir jarð-
efnaeldsneyti, náttúran vinnur úr út-
blástursefnum og umbreytir í súrefni
og náttúran þarf á því að halda en
vissulega er þörf á að gæta einhvers
hófs í þeim málum eins og öllu.
Áberandi í þáttum Lísu Páls er
áróður um borgarlínu og spurning
hvort senda megi henni reikninginn
fyrir því. Borgarlínan er, eins og ég
hef sagt áður, peningasóun! Þessi
framkvæmd felur í sér aðþrengingu að
allri annarri umferð sem mun kosta
enn þá meira í framtíðinni, borgin
stendur gegn allri þróun í gatnagerð
og mislægum gatnamótum, sem
myndu liðka fyrir umferð. Þessi borg-
arlína er ekkert annað en annað stræt-
isvagnakerfi sem er til staðar nú þegar
og gæti ég meira að segja uppfært það
á mun ódýrari hátt og gert mun gagn-
legra en þessi fjáraustur í borgarlínu.
Ég skil ekki hvernig bæjarstjórar og
stjórnir bæjarfélaganna á höfuðborg-
arsvæðinu falla í þessa skuldagryfju
mótþróalaust! Það veit enginn hvernig
þetta á að vera, þeir ætla að gefa sér
mörg ár til að koma þessu á koppinn
og mjólka út úr þessu fé sem dýra-
læknarnir halda að sé viturlegt!
Miðborgir/bæir og
borgarlína gegn bílafólki
Eftir Jón
Svavarsson » Það er með ólík-
indum hve einkabíll-
inn er hornreka í öllum
áróðri í dag, vilja menn
snúa aftur til hest-
vagna?
Jón Svavarsson
Höfundur er flugmaður, áhugamaður
um greiðar samgöngur og flugmál.
motiv@simnet.is
Valdníðsla er út-
skýrð í orðabók sem
misnotkun valds, t.d.
að ólögmæt sjónarmið
(einkahagsmunir,
óvild eða flokkshags-
munir e.þ.h.) ráði
ákvörðun stjórnvalds.
Hér er eitt dæmi, þar
sem stjórnvald hefur
áhrif á fjárhagslega
afkomu tuga þúsunda
skjólstæðinga lífeyrissjóða án aug-
ljóss lögmætis.
Á vef Tryggingastofnunar er
reiknivél. Hún kallast Reiknivél líf-
eyris 2021 og þeir sem fá lífeyri
frá stofnuninni, t.d. ellilífeyris-
þegar, örorkulífeyrisþegar og
þiggjendur endurhæfingarlífeyris,
geta slegið inn sínar forsendur og
fengið líklega niðurstöðu um hvers
þeir geta vænst í greiðslum frá
stjórnvöldum, hafi þeir rétt til
þess. Fyrirvari er um að niður-
staða sé ekki bindandi fyrir stjórn-
valdið.
Upplýsinga um hjúskaparstöðu,
heimilisaðstæður o.fl. er krafist
fyrir útreikning. Þar sem óskað er
eftir upplýsingum um tekjur fyrir
skatt er reitur sem nefnist „Tekjur
m.a. af atvinnu, eftirlaun og at-
vinnuleysisbætur“. Hann þjónar
eftir því sem best verður séð þeim
tilgangi að taka tillit til sérstaks
frítekjumarks vegna atvinnutekna,
sem sett var í lög um almanna-
tryggingar 2018. Í út-
skýringu við reitinn
(?) stendur eftirfar-
andi: Með tekjum af
atvinnu er átt við laun
og aðrar starfstengdar
greiðslur, s.s. eftir-
laun frá fyrirtækjum
og stofnunum (ekki
frá lífeyrissjóðum),
ökutækjastyrk, dag-
peninga að frádregn-
um kostnaði og hlunn-
indi (t.d.
bifreiðahlunnindi og
fæðishlunnindi). Einnig er átt við
reiknað endurgjald sjálfstæðra at-
vinnurekenda og atvinnuleysis-
bætur. Það sem stingur í stúf hér
og er feitletrað í textanum snýr að
því að laun og aðrar starfstengdar
greiðslur frá lífeyrissjóðum teljast
ekki atvinnutekjur, en einhver eft-
irlaunaelíta og atvinnuleys-
isbótaþegar virðast réttilega hafa
þessi réttindi frítekjumarks at-
vinnutekna auk annarra gamlingja
sem hafa vinnu eða aðrar vinnu-
tengdar sporslur.
Sérstakur reitur er fyrir
greiðslur frá lífeyrissjóðum. Þar er
í útskýringum talað um löggilta líf-
eyrissjóði. Þeir sem fá greidd eft-
irlaun frá lífeyrissjóðum eru með
þessari reikningskúnst ekki með
„atvinnutekjur“ eins og þeir sem fá
greidd eftirlaun t.d. frá eftir-
launasjóðum, að því er virðist, eða
fá atvinnuleysisbætur. Reyndar
getur enginn sem orðinn er sjötug-
ur eða eldri fengið atvinnuleysis-
bætur, samkvæmt lögunum þar
um. Það er erfitt að átta sig á
hvaða tilgangi það þjónar að mis-
nota með vafasömu ólögmætu sjón-
armiði og hygla í andstöðu við
jafnræðisreglu stjórnsýslulaga fá-
mennum þjóðfélagshópi, sem í
þessu tilfelli eru eftirlaunaþegar og
lífeyrisþegar sem fá atvinnuleys-
isbætur frá Vinnumálastofnun, en
útiloka sérstaklega þann hóp fólks,
sem eru skjólstæðingar lífeyr-
issjóða, frá þeim sama lagalega
rétti.
Ekki er auðvelt að átta sig á
hvort við þessa misnotkun valds
ráði ef til vill ólögmæt sjónarmið
(einkahagsmunir, óvild eða flokks-
hagsmunir, eða þess háttar) eins
og sagt er í orðabókinni en þessi
stjórnvaldsákvörðun ráðamanna
Tryggingastofnunar er vandræða-
legt dæmi um brot á jafnræðis-
reglu stjórnsýslulaga og valdníðslu
stjórnvalds.
Valdníðsla og brot
á jafnræðisreglu?
Eftir Sigurð T.
Garðarsson »Hér er eitt dæmi,
þar sem stjórnvald
hefur áhrif á fjárhags-
lega afkomu tuga þús-
unda skjólstæðinga líf-
eyrissjóða án augljóss
lögmætis.
Sigurður T. Garðarsson
Höfundur er ellilaunaþegi
Tryggingastofnunar og
eftirlaunaþegi lífeyrissjóða.
Það er staðreynd að
atvinnumöguleikar eru
fjölbreyttari í þéttbýli.
Þess vegna verður öfl-
ugur landbúnaður að
vera lykill að góðum
búsetuskilyrðum í
dreifbýli. Undanfarin
ár hefur þessi forna og
mikilvæga atvinnu-
grein átt undir högg að
sækja. Oft eru t.d. ekki
forsendur fyrir komandi kynslóðir að
taka við búrekstri. Afurðaverð bænda
er í mörgum tilfellum ekki nægilega
gott til að standa straum af búrekstri
og sérhæfð lánsfjármögnun af skorn-
um skammti. Staða sauðfjárbænda er
sérstaklega erfið og margir sjá það
sem sinn eina kost að vinna utan
heimilis samhliða búskap. Naut-
griparækt hefur heldur ekki skilað
miklum tekjum, umfram fram-
leiðslukostnað, undanfarin ár og
stendur tæplega undir búrekstri án
þess að vera hliðargrein mjólkur-
framleiðslu. Íslenskur landbúnaður
stendur því á tímamótum og óljóst
hvert leiðin liggur.
Þó að ferðamannastraumur hafi
aukist umtalsvert undanfarin ár, sér-
staklega sunnanmegin á landinu,
njóta þessar landbúnaðargreinar
ekki góðs af. Þróun afurðaverðs sauð-
fjárbænda árin 2013-2020 tók stóra
dýfu. Þannig fengu bændur hærra
verð fyrir framleiðslu sína árið 2013
en haustið 2020. Það sjá allir að slík
þróun getur ekki gengið á sama tíma
og launa- og rekstrarkostnaður
hækkar. Ef ekki er brugðist við þess-
ari þróun á íslensk sauðfjárrækt sér
enga framtíð.
Tollalækkanir hjálpa til við að
halda verði niðri gagnvart bændum
og viðhalda þessari þróun. Innflutt
nautakjöt árið 2019 var rúm 800 tonn
og sama ár var innflutt svínakjöt rúm
1.200 tonn. Á það skal
bent að innflutt kjöt er
að stórum hluta úrbein-
að kjöt, sem rýrnar um
30-35% við úrbeiningu,
svo raunsamanburður
við íslenska kjötfram-
leiðslu með beini hækk-
ar þessar innflutnings-
tölur enn frekar. Það er
alveg ljóst að elsta at-
vinnugrein landsins fær
enga viðspyrnu með
þessu regluverki. Þessa
vegferð þarf að stoppa
og það strax.
Við viljum sterkari innlendan land-
búnað og öflugan matvælaiðnað.
Jafna þarf samkeppnisstöðu hans
með sanngjörnum tollum á innflutn-
ing. Við viljum skapa atvinnu við mat-
vælaframleiðslu úr gæðahráefnum
frá íslenskri sveit. Við viljum að mat-
væli fari í gegnum okkar gæðakerfi
til að tryggja hreinleika og gæði frá
upphafi til enda. Ég treysti bændum
landsins best til að anna þörfum inn-
anlandsmarkaðar. Móta þarf rétta
stefnu og framkvæma. Það getur
ekki verið okkar eini möguleiki að
selja ferðamönnum hamborgara með
innfluttu nautakjöti og beikoni.
Það er hagsmunamál allra íbúa
landsins að leggja ríka áherslu á að
styrkja stöðu landbúnaðar og ís-
lenskrar matvælaframleiðslu.
Íslensk kjötsúpa,
já takk
Eftir Gunnar
Tryggva
Halldórsson
Gunnar Tryggvi
Halldórsson
» Landbúnaður er á
margan hátt und-
irstaða dreifðari byggða
og mikilvægi hans í
byggðaþróun landsins
er sjaldan ofmetið.
Höfundur er frambjóðandi í 3. sæti
Framsóknarflokks í Norðvestur-
kjördæmi.
gth@blonduos.is
Góðir vinir eru eins
og stjörnur á himni.
Þú hefur þá ekki endi-
lega alltaf fyrir augum
en þú veist af þeim.
Þú veist að þeir eru
þarna. Og veist innst
inni að þú þarft á
þeim að halda og þeir
þurfa á þér að halda.
Líttu endilega
reglulega til þeirra því
það getur gefið svo ótrúlega mikið.
Jafnvel þótt þú skiljir þá ekki alltaf
alveg til fulls og þeir ekki þig.
Djúp og varanleg vinátta er
nefnilega dýrmætari en veraldlegar
viðurkenningar og allt heimsins gull
og silfur. Henni þurfa ekki endilega
alltaf að fylgja svo mörg orð heldur
gagnkvæmt traust og raunveruleg
umhyggja. Kærleikur sem ekki yf-
irgefur.
Vinir í raun
Traustir vinir eru ekki sjálf-
gefnir. Þeir eru Guðs gjöf. Englar
sem létta undir og geta skipt sköp-
um um líðan fólks. Einkum í
hremmingum. Þegar heilsan svíkur
eða á efri árum þegar fjaðrirnar
taka að reytast af hver af annarri.
Þá fyrst kemur nefnilega í ljós
hverjir eru vinir í raun.
Mundu að með veru þinni getur
þú fært sálir fólks upp úr dimmustu
kjöllurum og upp á björtustu svalir.
Guð og góðir vinir
Á kvöldin þegar myrkrið læðist
að, stigmagnast og kyrrðin tekur
völdin, þá er svo gott að eiga ljúfan
vin sem vekur hjá manni von og
ekki svíkur, hvað sem á
bjátar. Því þegar þú átt
í erfiðleikum, upplifir
vanmátt eða vonbrigði
er gott að koma því í
orð og finna vináttuna
og samkenndina
streyma um sig.
Guð og góðir vinir
leiði þig út í vorið. Og
vonandi getum við sem
allra flest notið sum-
arsins sem allra best.
Því hve himneskt er
það veðurfar sem ríkir í þinni fal-
legu sál og vekur með mér kærleik-
ans bál.
Því vinar- og kærleikshugur er
algjörlega ómetanlegur. Ekki síst
þegar honum fylgir hlý og hlustandi
nærvera og þolinmæði, jafnvel frá
ómunatíð. Jafnvel bara í þögninni
þegar á reynir og flest sund virðast
lokuð.
Kærleikans Guð geymi þig og
þína og baði ykkur í ljósi sínu og
umvefji ykkur sínum óviðjafnanlegu
ástarörmum. Nú og um ófyrirséða
framtíð.
Með vinar- og kærleikskveðju.
– Lifi lífið!
Eftir Sigurbjörn
Þorkelsson
Sigurbjörn Þorkelsson
» Traustir vinir eru
ekki sjálfgefnir. Þeir
eru Guðs gjöf. Englar
sem létta undir og geta
skipt sköpum um líðan
fólks. Ekki síst þegar
heilsan svíkur.
Höfundur er ljóðskáld og
rithöfundur og aðdáandi lífsins.
Máttur vináttunnar