Fréttablaðið - 09.09.2021, Blaðsíða 15

Sósíalistaforinginn Gunnar Smári
Egilsson var á miklum villigötum í
Fréttablaðinu í vikunni þegar hann
hélt því fram að baráttan gegn opnu
sjókvíaeldi á laxi snúist um að vell-
auðugir stangveiðimenn óttist að
eldið skaði sportið þeirra.
Góð grundvallarregla í blaða-
mennsku, sem við Gunnar Smári
höfum báðir langa reynslu af, er
að setja ekki eitthvað á prent sem
maður telur að sé rétt, heldur það
sem maður veit að er rétt. Og þá
er nauðsynlegt að þekkja söguna
og kunna skil á staðreyndum um
umfjöllunarefnið, frekar en að láta
eigin sýn ráða ferðinni.
Og staðreyndin er sú að tekjur af
stangveiði eru ein meginstoð land-
búnaðar á Íslandi. Þegar landið er
tekið í heild eru tekjur af stangveiði
28 prósent af hagnaði og launa-
kostnaði í landbúnaði. Veiðihlunn-
indi eru sem sagt ein af grunn-
stoðum tilveru bændafjölskyldna
um land allt. Án þessara tekna
þyrfti fjöldi bænda að bregða búi. Á
Vesturlandi eru tekjur af stangveiði
69% af hagnaði og launakostnaði
í landbúnaði og á Austurlandi er
hlutfallið 34 prósent. Þessar tölur
koma úr skýrslu sem Hagfræði-
stofnun Háskóla Íslands gerið 2018.
„Vellauðugu stangveiðimenn-
irnir“ hans Gunnars Smára, eru sem
sagt eins og bestu mjólkurkýrnar
í f jósinu. Bændafjölskyldurnar
mjólka stangveiðifólkið rétt eins og
kýrnar.
Og arðurinn af ám með veiði-
hlunnindi dreifist með óvenju lýð-
ræðislegum hætti, vegna framsýnna
laga sem voru sett fyrir um 90 árum.
Lögum samkvæmt skulu eigendur
bújarða hafa samvinnufélög um
skipulag veiða til að tryggja vöxt og
viðgang villtra stofna og sjálf bæra
nýtingu þeirra á viðkomandi veiði-
svæði. Þessi samvinnufélög dreifa
svo tekjunum til bænda.
Jarðeigendur mega ekki selja
veiðirétt frá jörð. Hann er bundinn
henni svo lengi sem áin rennur þar
um og færir eigendum sínum verð-
mæti á meðan villtir laxastofnar
þrífast þar.
Heimili á Íslandi sem fá tekjur
af villtum laxa- og silungsstofnum
eru um 3.400 talsins. Þau eiga ekki
skilið þessar köldu kveðjur Gunnars
Smára, né heldur lífríki og umhverfi
landsins sem sjókvíaeldið skaðar. n
Að þekkja söguna
Jón Kaldal
félagi í Íslenska
náttúruverndar-
sjóðnum.
Þessi fleygu orð J. Welsh komu upp í
huga minn þegar ég frétti að Dagur
B. Eggertsson og hans fólk stæði í
málaferlum við dreng með Downs
heilkenni vegna þess að hann leitaði
réttar síns og vann mál gegn borg-
inni í héraðsdómi. Málið tengdist
búsetumálum fatlaðra og drengn-
um voru dæmdar miskabætur.
Í stað þess að lúta dómnum og
nýta hann til góðra verka, áfrýjaði
borgin til Landsréttar!
Það er freistandi að velta því fyrir
sér hvað fólki gengur til þegar það
bregst svona við. Það er að vísu stór-
varasamt að velta sér upp úr því
hvað gengur á í hausnum á fólki, en
ég ætla að láta það eftir mér í þetta
sinn.
1. Veit borgin ekki hve illa hún hefur
farið að ráði sínu gagnvart fötluðu
fólki? Finnst henni að með þess-
um dómi sé ómaklega að henni
vegið?
2. Er þetta kannski heimska eins og:
„af því bara … af því ég hef rétt á
því“?
3. Er ef til vill hefð fyrir því að áfrýja
öllum dómum sem eru borginni í
óhag – umhugsunarlaust?
4. Getur verið að þetta séu viðbrögð
unglingsins sem er staðinn að
verki og hefur ekki lært að axla
ábyrgð á gjörðum sínum og
stekkur þess vegna í vörn?
5. Er möguleiki að þetta sé hrein
mannvonska og fordómar í garð
fatlaðra? Er hugsanlegt að borg-
inni þykir bara allt í lagi að draga
fatlað fólk á asnaeyrunum og
bjóða því upp á óbærilega óvissu
árum og áratugum saman?
6. Getur verið að borgin sé hrædd
við hugsanlega uppreisn fatlaðra?
Heldur borgin að ef hún grípi ekki
til varna, muni her fatlaðra rísa
upp og krefjast réttar síns?
7. Snýst þetta um peninga? Óttast
borgin að þurfa að greiða fleirum
miskabætur?
8. Er borgin kannski að vinna sér
inn tíma? Tíma til að hnoða
saman reglum sem gætu haft
áhrif á niðurstöðu Landsréttar?
9. Er þetta sært stolt? Er borgin
spæld yfir að hafa tapað málinu?
10. Getur verið að þeir sem tóku
þessa ákvörðun hafi bara enga
sómakennd?
Hvernig sem á það er litið eru
viðbrögð borgarinnar til skammar.
Við sem þekkjum til þessara mála
vitum og höfum lengi vitað, að
búsetumál fatlaðra eru í klessu og
verklagið við úthlutun ömurlegt.
Við höfum líka lengi vitað
leyndarmálið sem nú hefur verið
afhjúpað, eða það að „biðlistar“ eftir
búsetu er kjaftæði. Það eru engir
biðlistar, bara biðhít.
Það er ágætt heilræðið sem segir
að sé maður kominn ofan í holu þá
sé rétt að hætta að grafa. Það á vel
við hér. Borgin er í djúpri holu og
heldur áfram að grafa. Með því að
áfrýja dómi héraðsdóms hefur hún
grafið sig enn dýpra og hugsanlega
sína eigin gröf. n
Hefur þú enga
sómakennd?
Ásta Kristrún
Ólafsdóttir
foreldri,
sálfræðingur og
kennari.
Hvernig sem á það
er litið eru viðbrögð
borgarinnar til
skammar.
FIMMTUDAGUR 9. september 2021 Skoðun 15