Fréttablaðið - 09.09.2021, Blaðsíða 26

Berglind Rán Ólafsdóttir
hefur mestar áhyggjur af því
langtíma atvinnuleysi sem
er fyrirséð næstu misseri.
Hún vill að passað sé upp
á fólkið, því gert kleift að
stunda nám og þar sé lögð
áhersla á græna nýsköpun.
„Þannig getum við nýtt sérstöðu
okkar sem land endurnýjan-
legrar orku,“ segir Berglind, sem er
ánægð með breytingar á funda-
menningu og segir sjálfsagt að
fólk starfi heima í meira mæli til
framtíðar.
„Ég tel að úr því sem komið er
sé mikilvægt að atvinnulífið reyni
að nýta það jákvæða sem hefur
komið út úr faraldrinum. Áfallið
er risavaxið og atvinnulífið hefur
tekið bylmingsþungt högg, en þeir
sem geta verða að líta á þetta sem
tækifæri til að gera breytingar
hjá sér til framtíðar og leggja sín
lóð á vogarskálarnar við að tækla
loftslagsvána. Þar eru heilmikil
tækifæri fyrir ferðaþjónustuna, til
dæmis. Það er ekki heillavænlegt
að mínu viti að fara aftur í sama
farið. Heimurinn hefur ákveðið
í sameiningu að við þurfum að
verða kolefnishlutlaus árið 2050
og það er líka stórt verkefni.
Mögulega, í einhverjum tilvikum,
getur þessi faraldur orðið stökk-
pallur til þess að þróunin verði
hraðari í þá átt,“ segir Berglind
Rán, sem er framkvæmdastýra
Orku náttúrunnar.
Hún segir að rekstur ON hafi
ekki farið jafn illa út úr Covid og
margra annarra fyrirtækja, vegna
eðlis rekstursins. „Við erum í því
að framleiða rafmagn og heitt vatn
sem hefur þetta samfélagslega
mikilvægi. Það byggir meira og
minna allt annað á því að þessar
grunnþarfir séu til staðar,“ segir
Berglind. Vitaskuld hafi þó verið
talsverð röskun á starfseminni.
Sjálfsagt að vinna heima
– til frambúðar
„Ég held að mörg fyrirtæki eigi
það sameiginlegt með okkur að
við áttuðum okkur mjög fljótt á
hversu vel fjarfundir virka og forrit
á borð við Teams hjálpa okkur
í fjarvinnunni. Við höfðum til
dæmis nýhafið stefnumótun hjá
fyrirtækinu í aðdraganda Covid
og ákváðum að halda dampi í því.
Við tókum vinnufundi með yfir
hundrað manns, stefnumótandi
fundi, á Teams, og það gekk betur
en maður þorði að vona. Ég er
sannfærð um að þetta námskeið í
tækni, sem var í rauninni þröngv-
að upp á alla landsmenn í faraldr-
inum, muni skilja eitthvað eftir
sig. Ég vona að fundamenningin
breytist til frambúðar og öll vinnu-
staðamenning. Þetta þýðir líka að
ef þú sinnir þannig starfi og ert
með börn eða aðstæður eru þannig
að þú vilt frekar vinna heima, þá sé
það vel hægt,“ segir Berglind.
Hún nefnir einnig ferðalög milli
staða, að þau hafi snarminnkað í
faraldrinum. Samtök iðnaðarins
reiknuðu út að níu milljónum
klukkustunda hefði verið sóað
í umferðartafir innan höfuð-
borgarinnar í fyrra. „Þetta er líka
jákvætt. Við eigum ekki að ferðast
að óþörfu. Það sama á við um
fundi og ráðstefnur úti í heimi. Nú
er boðið upp á allt rafrænt og það
mun spara tíma og peninga og um
leið hafa minni áhrif á umhverfið
ef við hættum að fljúga á stutta
fundi og ráðstefnur um allan
heim.“
Vill áherslu á græna nýsköpun
Mestar áhyggjurnar hefur
Berglind af langtímaatvinnuleysi
í samfélaginu eftir faraldurinn.
„Atvinnuleysi getur haft hræðileg
félagsleg og samfélagsleg áhrif.
Við þurfum að passa upp á fólkið
okkar, gera því kleift að stunda
nám – í allri þeirri vinnu er
tækifæri til þess að setja fókus
á greinar þar sem er hægt að
stuðla að minni losun til fram-
tíðar. Við þurfum að stuðla að
því að hagkerfið fari hratt í átt
að hringrásar hagkerfi. Leggja
þunga áherslu á nýsköpun og þá
sérstaklega græna nýsköpun Þar
sem okkar stærstu tækifæri liggja
og þar getum við nýtt sérstöðu
okkar sem land endurnýjanlegrar
orku. Mikilvægast er ekki að setja
allt púður í að gera allt eins og það
var áður. Frekar að hugsa hvað við
getum gert betur og öðruvísi og
breyta áherslunum í þá átt.“ ■
Förum ekki í sama gamla farið
Berglind Rán Ólafsdóttir, framkvæmdastýra Orku náttúrunnar, segir fjarvinnu komna til að vera. MYND/BIG
Ég vona að funda-
menning og öll
vinnustaðamenning
breytist til frambúðar.
Það þýðir að ef þú sinnir
þannig starfi, ert með
börn eða aðstæður eru
þannig að ef þú vilt
frekar vinna heima, þá
sé það vel hægt.
Pétur Hafsteinn Pálsson er
framkvæmdastjóri Vísis,
framsækins sjávarútvegs­
fyrirtækis með höfuð­
stöðvar í Grindavík.
Vísir hefur verið meðal þeirra
fyrirtækja sem dregið hafa vagn-
inn í nýtingu hátækni í fiskvinnslu
hér á landi og leggja mikla áherslu
á fullnýtingu afurða og ábyrgar
veiðar.
Hjá Vísi starfa um þrjú hundruð
manns. Pétur segir mikilvægara
en nokkru sinni fyrr að líta til
þeirra tækifæra sem leynast víða,
þegar um auðugt land af nátt-
úruauðlindum líkt og Ísland er
að ræða. Sérstaklega nú þegar
skóinn kreppir. Matarframleiðsla
sé framtíðin og geti skapað fjölda
fjölbreyttra starfa.
Sjávarútvegurinn hefur borið
sig vel í kjölfar heimsfaraldursins
miðað við margar aðrar greinar,
þó að veiran hafi leitt til óhagræðis
fyrir starfsemi sjávarútvegsfyrir-
tækja eins og annarra. „Við höfum
haldið okkar starfsemi gangandi,
með röskun þó, og skattgreiðslum
inn í ríkissjóð sem er mjög mikil-
vægt. Það sem ríður á er að halda
tekjuflæðinu gangandi svo það
verði eitthvað til skiptanna. Nú
tekur sjávarútvegurinn að sér það
hlutverk að vera mikilvægasta
mjólkurkýrin og verður að fá að
ganga og halda áfram að greiða
skatta, búa til störf og það sem þarf
til að halda samfélagi gangandi,“
segir Pétur og segir ljóst að til þess
að ná upp fyrri hagsæld í samfélag-
inu þurfi að líta til þeirra tækifæra
sem hér eru.
„Það liggja heilmikil vannýtt
tækifæri í framleiðslu matvæla
hér á landi og þar hefur sjávarút-
vegur vissulega lagt sitt af mörkum.
Þróunarstarf er á fullu í þessum
fiskvinnslum, sem aftur kallar á
mikla vinnu hjá iðnfyrirtækjum
og þar fram eftir götunum. Hvað
okkur varðar í sjávarútveginum
liggja tækifærin í því að gera betur
og komast nær endamarkaðnum,
þangað sem afurðin er seld. Þannig
er hægt að spara allar milliumbúðir
og kostnað við milliliði, ef sem mest
yrði gert hér heima – frá veiði til
vinnslu til endanlegrar söluvöru –
svokölluð fullvinnsla.“
Umdeild starfsemi
en vel þess virði
Pétur segir að ef litið er til heims-
framleiðslu á fiski hafi undan-
farna áratugi orðið lítil breyting
á því sem veiðist af villtum fiski.
Vöxturinn sé í eldi. Vissulega sé
deilt um sjóeldi sem atvinnugrein.
„En það er ekki hægt að líta
fram hjá því að við höfum þessa
auðlind sem er heita vatnið. Það er
risavaxið verkefni að efla fiskeldi
og ef ekki í sjó, þá allavega á landi.
Ísland er fljótandi eldisstöð sem
er vannýtt og ónýtt í heimi þar
sem eftirspurn eftir matvælum
verður sífellt meiri. Það sem við
eigum að gera núna er að kort-
leggja þessi risatækifæri sem eru
fyrir augunum á okkur: matar-
framleiðslu og tækjaframleiðslu til
matarframleiðslu. Við erum rík af
flottum iðnfyrirtækjum sem gætu
gert ótrúlegustu hluti í þessum
efnum,“ segir Pétur og undirstrikar
að einnig eigi að leggja áherslu á
sjóeldi, að uppfylltum ströngum
kröfum um umhverfisvernd.
„Greinin hefur staðið sig vel
í því að minnka olíuneyslu, en
umhverfisspor umbúðanna er enn
of mikið. Með tækninni sjáum við
fram á að geta pakkað vörunni hér
heima í endanlegar umbúðir sem
svo rata á endamarkaðinn, þar
sem varan verður svo keypt, í stað
þess að eiga millilendingu annars
staðar til þess eins að pakka henni
inn upp á nýtt og flytja á enn
annan stað.
Það sem við eigum eftir að gera
er að finna nægilega ódýra leið til
að gera landeldi hagkvæmt. Heita
vatnið sem hægt er að nota er
affall úr húsum landsmanna sem
er um 30 til 40 gráður. Við þurfum
að finna leið til að hefja uppbygg-
ingu sem fyrst. Þá eru okkur engin
takmörk sett með nær óendan-
legu magni af heitu vatni og fullt
af landi. Þetta yrði gríðarlega
atvinnuskapandi því afleidd starf-
semi í rafmagni, orku og fleiri sér-
fræðistörfum myndi óhjákvæmi-
lega fylgja. Þarna er okkar sérstaða
og þekking. Þangað eigum við að
líta, beina menntuninni og aflinu
öllu í að byggja þetta upp.“
Massaferðamennskan
sé liðin undir lok
Svo er það hitt, segir Pétur.
„Hvernig ferðamennirnir koma
aftur. Ég held að það verði ferða-
mennska en ekki massaferða-
mennska eins og hér áður. Ég hef
fulla trú á því að þessir atburðir
muni breyta ferðavenjum fólks.
Þessi ferðalög voru orðin alveg
súrrealísk, þú gast stokkið til Jap-
ans eða Kína eftir mörgum leiðum
með nokkurra klukkustunda
fyrirvara. Þetta held ég að muni
breytast – og talandi um umhverf-
ismálin, þá er ljóst það munu allir
þurfa að endurskoða hversu mikið
f lug er notað almennt til ferða-
laga og f lutninga. Það er og verður
Íslendingum mjög mikilvægt að
almenn sátt sé um umhverfisspor
f lugsins.“
Verstu afleiðingu veirunnar fyrir
íslenskt samfélag segir Pétur hins
vegar án efa vera atvinnuleysið.
„Á því þarf að taka. Fyrir utan
tekjumissinn getur maður ekki
hugsað sér að fá ekki að vakna
til einhvers á morgnana. Það er
nokkuð sem við eigum aldrei að
sætta okkur við að hér festist í
sessi eitthvert atvinnuleysisstig að
nokkru ráði. Það er versta bölið.
Þessu verðum við að ráða bót á.“ ■
Ísland er fljótandi og vannýtt eldisstöð
Pétur Hafsteinn
Pálsson er fram-
kvæmdastjóri
Vísis í Grindavík.
MYND/BIG
6 9. september 2021 FIMMTUDAGURSAMTÖK ATVINNULÍFSINS