Fréttablaðið - 25.08.2021, Blaðsíða 34

Þegar við heyrum
stjórnmálamenn tala
um að mikilvægt sé að
auka útgjöld til Land-
spítalans þá vitum við
hvað þarf að gerast til
að það sé hægt.
Það eru allir sammála um að við
viljum búa við gott heilbrigðiskerfi.
Það eru líka allir sammála um að
það þarf að vera bæði vel fjármagn-
að og að nýtingin á því fjármagni
verði að vera skilvirk. Síðustu vikur
hafa ýmsir talað á þann veg að fjár-
mögnun heilbrigðiskerfisins hljóti,
eigi og verði að vera höfuðmálefni
komandi Alþingiskosninga. Sú
umræða leiðir beint af því að kór-
ónufaraldurinn virðist munu sitja
á öxlinni á okkur enn um sinn.
Fyrir um mánuði síðan benti
ég á að það þyrfti að sérstaklega
að varast að staða faraldursins
og viðbrögð við honum yrðu að
miklu kosningamáli. Kosningar til
Alþingis eiga að – verða að – snúast
um það hvernig flokkarnir ætla að
tækla efnahagsmál og samfélagsmál
á næsta kjörtímabili. Þar er bæting
heilbrigðiskerfisins augljóslega eitt
af umræðuefnunum. En það getur
hvorki verið eina né aðal kosninga-
málið.
Hvaðan eiga peningarnir að
koma?
Fyrir þessar kosningar er lykil-
spurningin ekki: „Hve miklum
peningum ætla stjórnmálaf lokk-
arnir að verja til að hækka framlög
til Landspítalans og heilbrigðiskerf-
isins?“ Lykilspurningin er: „Hvaðan
eiga peningarnir að koma?“
Uppsafnaður halli ríkissjóðs
verður um 600 milljarðar króna
þegar næsta ríkisstjórn tekur við.
Þegar kallað er eftir því að auka rík-
isútgjöld – til dæmis með auknum
framlögum til heilbrigðiskerfisins –
eru fjórar leiðir í boði til að finna þá
peninga. Ríkið getur tekið peninga
úr öðrum málaflokkum með niður-
skurði, ríkið getur fengið peninga að
láni með tilheyrandi vaxtakostnaði
inn í framtíðina, ríkið getur hækkað
skatta á almenning og fyrirtæki, eða
ríkið getur örvað atvinnulíf til að
auka verðmætasköpun í samfélag-
inu sem skilar auknum tekjum í
ríkissjóð.
Það er augljósasta verkefni næstu
ríkisstjórnar að blanda þessum
leiðum saman til að fylla í farald-
ursgatið í ríkiskassanum. Það er því
jafn augljóst að þeir sem krefjast
þess að kosningar snúist um aukin
ríkisútgjöld þurfi að leggja fram
skýrar tillögur um það. Á að taka
peningana úr menntakerfinu eða
félagslega kerfinu? Á að taka fleiri
erlend lán eða hækka skatta? Eða
á að fara skynsamlegu leiðina og
örva verðmætasköpun með því að
bæta rekstrarumhverfi fyrirtækja,
tryggja að tólf þúsund atvinnulausir
komist sem fyrst aftur í vinnu og
bæta samkeppnishæfni íslensks
atvinnulífs þannig að til verði fleiri
krónur sem skila sér í ríkiskassann?
Hver er fljótvirkasta leiðin til að
búa til ný verðmæti?
Greiningaraðilar og áhrifastofn-
anir um efnahagsmál tala einum
rómi um það. Seðlabankinn, fjár-
málaráðuneytið, greiningardeildir
bankanna, Hagstofan, lánsmatshæf-
isfyrirtæki – allir þessir aðilar hafa
bent á það sama: Hröð viðspyrna
ferðaþjónustu er mikilvægasta
leiðin í dag til að hraða verðmæta-
sköpun, minnka atvinnuleysi og
styrkja efnahagslífið hraðar.
Hvers vegna? Vegna þess að hröð
v iðspy r na ferðaþjónustunnar
kemur fólki fyrr aftur í vinnu og
greiðir þeim laun, hún sogar gjald-
eyri inn í landið og býr til ný verð-
mæti fyrir samfélagið. Þeim mun
fyrr sem tekst að ná þessari kviku
atvinnugrein aftur í eðlilega virkni
og verðmætasköpun, þeim mun fyrr
mun hún aftur skila tugmilljörðum
í tekjur til ríkisins. Og þannig verða
til fleiri krónur í ríkiskassanum sem
má nota til að fjármagna Landspít-
alann og önnur kerfi samfélagsins.
Orð eins og verðmætasköpun og
viðspyrna hljóma kannski óljós, en
hér er einfalt dæmi:
Árið 2019 voru beinar (nettó)
skatttekjur ríkis og sveitarfélaga af
ferðaþjónustu 65 milljarðar króna.
Það er sama upphæð og öll framlög
ríkisins til reksturs Landspítalans
það ár. Skatttekjur af ferðaþjónustu
voru jafn miklar og þurfti til að reka
Landspítalann árið 2019. Og árið
áður. Og árið þar áður. Og þannig
þarf það að verða aftur, eins hratt
og hægt er.
Þannig að þegar við heyrum
stjórnmálamenn tala um það á
næstu vikum að mikilvægt sé að
auka útgjöld til Landspítalans, þá
vitum við einfaldlega hvað þarf að
gerast til að það sé hægt. Auðvitað
snýst aukin verðmætasköpun ekki
bara um ferðaþjónustu heldur um
atvinnulífið allt, en á þessum tíma-
punkti skiptir mestu máli að koma
ferðaþjónustu aftur á fæturna til að
efnahagslífið fari aftur að ganga á
öllum stimplum. Og það styður líka
við aðrar atvinnugreinar.
Hvað þarf til að tryggja hraða
viðspyrnu?
Stjórnvöld geta gripið til fjölda
aðgerða til að efla þessa hröðu við-
spyrnu. Í maí gáfu SAF út Vegvísi
um viðspyrnu ferðaþjónustu til
2025, þar sem lagðar eru fram til-
lögur um aðgerðir í 11 köflum (sjá
http://vidspyrnan.is). Þar er m.a.
fjallað um leiðir til að bæta rekstr-
arumhverfi fyrirtækja, fjárfestingar
í árangursríkri markaðssetningu og
uppbyggingu áfangastaða og inn-
viða, skilvirkara eftirlit með ólög-
legri starfsemi og eflingu atvinnu-
tækifæra á landsbyggðinni.
Auðvitað er ekki hægt að ætlast
til þess að allar tillögur í slíku skjali
komi hratt til framkvæmda, en það
er hægt að búast við því að stjórn-
málaf lokkar nýti hluta af tillög-
unum til að styðja við aukna verð-
mætasköpun á næsta kjörtímabili
og styrkja þannig efnahagslíf og
samfélag hraðar upp úr faraldr-
inum. Því að þannig verða til aukin
verðmæti sem ríkið getur nýtt til
að byggja upp heilbrigðiskerfið og
önnur lykilkerfi samfélagsins.
Það er málið sem kosningarnar
hljóta að snúast um. Stjórnmála-
f lokkar og frambjóðendur þurfa
að setja fram raunhæfa sýn á fram-
tíðina, á endurreisn efnahagslífs,
atvinnulífs og samfélags upp úr
kreppuástandi. Hvernig hyggjast
þeir takmarka samfélagslegan
kostnað eftir kreppuna, tryggja lífs-
kjör til framtíðar og leiða þjóðina í
átt að meiri almennri velsæld? Sama
hvert sú umræða leiðir á næstu
vikum er aukin verðmætasköpun
í ferðaþjónustu alltaf lykilhluti af
svarinu. Líka varðandi það hvernig
megi bæta heilbrigðiskerfið. n
Aukin framlög til Landspítalans
ekki aðalkosningamálið
Jóhannes Þór
Skúlason, fram-
kvæmdastjóri
Samtaka ferða-
þjónustunnar.
STANDUR FYRIR SKAMMTARA
Svartur eða hvítur
DROPABAKKI
RAFKNÚINN SKAMMTARI
1200 ml silfur eða hvítur
1 x KC sótthreinsifroða
1200 ml
Inniheldur Aloe Vera
og húðmýkjandi efni
ERU
SÓTTVARNIRNAR
Á HREINU Í
FYRIRTÆKINU?
Fæst í verslunum Rekstrarlands og útibúum Olís um land allt.
Pantanir í síma 515 1100 eða pontun@olis.is.
KIMBERLY CLARK
TILBOÐ 1
Tilboðsverð:
19.995 kr. m/vsk.
KIMBERLY CLARK
TILBOÐ 2
Tilboðsverð:
11.780 kr. m/vsk.
SÓTTHREINSISTANDAR Í ÚRVALI,
SÓTTHREINSIFROÐA FYLGIR
KC RAFKNÚINN
SKAMMTARI
1200 ml hvítur eða silfur
4 x KC SÓTTHREINSIFROÐA
1200 ml
Inniheldur Aloe Vera
og húðmýkjandi efni
MARKAÐURINN6 25. ágúst 2021 MIÐVIKUDAGUR