Fréttablaðið - 23.09.2021, Blaðsíða 45

BÆKUR
Stóra bókin um
sjálfsvorkunn
Ingólfur Eiríksson
Útgefandi: Mál og menning
Fjöldi síðna: 284
Þorvaldur S. Helgason
Stóra bókin um sjálfsvorkunn er
fyrsta skáldsaga Ingólfs Eiríkssonar
sem hefur látið til sín taka á ritvell-
inum undanfarið. Fyrr á árinu sendi
hann frá sér ljóðverkið Klón: Eftir-
myndasaga, ásamt hönnuðinum
Elínu Eddu, en hann er auk þess einn
höfunda verksins Þægindaramma-
gerðin, sem kom út í sumar.
Stóra bókin um sjálfsvorkunn er
vel skrifað verk og ljóst að höfundur
hefur gott vald á tungumálinu og
efnistökunum. Skáldsagan segir frá
unga leiklistarnemanum Hallgrími,
sem f lyst til breskrar stórborgar
ásamt menntaskólakærustunni
sinni, Aðalheiði. Þegar komið er út
byrjar andlegri heilsu Hallgríms að
hraka til muna, hann missir smám
saman bæði tökin á náminu og sínu
persónulega lífi og neyðist að lokum
til að snúa aftur heim og leggjast inn
á geðdeild.
Allt þetta kemur fram á fyrstu
blaðsíðum bókarinnar, en einn
áhugaverðasti eiginleiki verksins
er hvernig höfundi tekst að segja
söguna með því að stokka upp í
línulegri framvindu frásagnarinnar
með því að láta hvern og einn kafla
gerast á ólíkum tímaskeiðum. Það
gæti tekið lesendur nokkra kafla að
komast inn í taktinn í verkinu, en
bókin flæðir þó einstaklega vel og
meðvitað samhengisleysið passar
fullkomlega við hugarheim hins
andlega veika Hallgríms.
Það mætti hálfpartinn segja að
bókin væri of vel skrifuð, svo fínlega
ofin er hún að þar er hvorki að finna
orð né staf á röngum stað. Þá hljóm-
ar hún á köflum eins og tékklisti
fyrir menningarheim forréttinda-
hipstera aldamótakynslóðarinnar,
en vísanir í James Blake-tónleika á
Sónar, Barbour-jakka úr Herrafata-
verzlun Kormáks og Skjaldar og
leiksýninguna Sleep No More í New
York, kjarna fullkomlega tíðaranda
þeirrar kynslóðar um miðjan síðasta
áratug.
Harmur kynslóða
Tvö helstu leiðarstef bókarinnar
eru minningar og áföll sem erfast
á milli kynslóða. Bókin fjallar að
miklu leyti um samband Hallgríms
við móðursystkini sín, rithöfundinn
Grímu og útvarpsmanninn Gísla,
en Hallgrímur virðist hafa erft sitt-
hvað af þeirra eiginleikum og erfið-
leikum.
Andlegt ferðalag Hallgríms
speglar líf Grímu sem bjó og lést í
sömu borginni tuttugu árum áður
og glímdi sjálf við andlega erfið-
leika. Leiklistarneminn ungi verður
svo upptekinn af því að púsla saman
síðustu ævidögum frænku sinnar að
það jaðrar við þráhyggju.
Þá hefur Hallgrímur erft þörf
Gísla til að skrásetja allt sem á daga
hans drífur niður í dagbók og verða
færslurnar sífellt ítarlegri og áráttu-
kenndari eftir því sem andlegri
heilsu hans hrakar.
Hinn dimmi skógur
Eitt sterkasta tákn bókarinnar er
hinn dularfulli Tómas sem birtist
Hallgrími á ögurstundum, sem eins
konar birtingarmynd undirmeðvit-
undarinnar. Tómas dúkkar upp af og
til í líki sálfræðings, dularfulls vinar
eða sem staðgengill sænska Nóbels-
skáldsins Tomas Tran strömer.
Ljóðabók þess síðastnefnda, Sorgar-
gondóll, spilar stórt hlutverk í ferða-
lagi Hallgríms um andleg undirdjúp
hans.
Á einum stað í bókinni, þegar óráð
Að erfa dimman skóg
Hallgríms rís sem hæst, sér hann
frænku sína fyrir sér gangandi um
götur borgarinnar klædda í birki-
skóg. Þar er án efa á ferðinni tilvísun
í ljóðið Madrigal eftir Tranströmer,
upphafslína hvers er ein þekktasta
ljóðlína norræns nútímaskáldskap-
ar: „Ég erfði dimman skóg þangað
sem ég fer sjaldan.“ Það mætti segja
að Madrigal, fremur en Sorgar-
gondóll, endurspegli andlegt ferða-
lag Hallgríms, ferðalagið um hinn
dimma skóg sem hann hlaut í arf.
En líkt og segir annars staðar
í ljóðinu þá er einnig „einhvers
staðar í lífi okkar mikill óupplýstur
kærleikur“ og undir lok bókarinnar
finnur Hallgrímur þennan kærleika
á stað sem hann hefði ef til vill átt að
leita á mun fyrr.
Endir bókarinnar er nokkuð
fyrirsjáanlegur og uppgjör Hall-
gríms við djöfla sína mun senni-
lega ekki koma mörgum lesendum
á óvart. Það kemur þó ekki að sök
enda passar hann vel við það sem
að framan gengur og sagan er vel til
lykta leidd í fallegan frásagnarboga.
Gaman hefði þó verið að sjá höfund
taka örlítið meiri áhættu og leika
sér meira með súrrealismann sem
einkennir kaflana er lýsa andlegum
veikindum Hallgríms, því þeir eru
án efa áhugaverðasti partur bókar-
innar. n
NIÐURSTAÐA: Ljóðræn og vel
skrifuð frumraun frá höfundi
sem er mikils að vænta af.
BÓNUS
NETTÓ
KRÓNAN
FLY OVER
ICELAND
LÖÐUR
OPIÐ ALLA DAGA kl. 10–19
Á FISKISLÓÐ 39
MARK AÐURINN ER LÍK A Á NETINU: W W W.FORL AGID. IS | GJÖF F YRIR ALL A SEM KOMA
1.290 kr.
990 kr.
690 kr.
990 kr. 690 kr.
1.490 kr.490 kr.
990 kr.
690 kr.
2.990 kr.
HÁTT Í 5.000 TITLAR
ÓTRÚLEGT

ÚRVAL
NÆG
BÍLA-
STÆÐI
FIMMTUDAGUR 23. september 2021 Menning 23FRÉTTABLAÐIÐ