Morgunblaðið - 21.04.2021, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 21. APRÍL 2021
+ + + = 19.990 kr.
A L LT ÓTA K M A R K A Ð
Fjölskyldupakkinn:
Andrés Magnússon
andres@mbl.is
Ný fjármálaáætlun stjórnvalda fyrir
2022-26, sem var uppfærð miðað við
vænlegri þjóðhagsspá, felur ekki í
sér stefnubreytingu svo nú stefnir í
mikinn og viðvarandi hallarekstur
ríkisins og töluvert hærra atvinnu-
leysisstig. Þetta segir Anna Hrefna
Ingimundardóttir, forstöðumaður
efnahagssviðs Samtaka atvinnulíf-
ins, í viðtali í nýjum þætti af Þjóð-
málunum, sem opinn er áskrifendum
Morgunblaðsins á mbl.is.
Í þættinum er einnig rætt við
Bergþór Ólason, þingmann Mið-
flokksins, sem tekur í sama streng
og telur raunar að það liggi á að
stjórnvöld slái nýjan tón í ríkisfjár-
málum, ekki síst hvað skattalækkan-
ir varði. Atvinnulífið þurfi á þeim að
halda til þess að geta tekið til
óspilltra málanna við verðmæta-
sköpun eftir kórónukreppuna.
Anna og Bergþór telja að sértæk-
ar aðgerðir til þess að lina kreppuna
og verja verðmæti í atvinnulífi hafi
um margt gengið vel hjá stjórnvöld-
um. Nú þurfi hins vegar að fara að
hugsa um næstu og almennari skref.
„Þar má nefna innviðafjárfest-
ingu, aukinn sveigjanleika á milli at-
vinnugreina til þess að skjóta fleiri
stoðum undir atvinnulífið.“
Bergþór er sama sinnis. „Við þurf-
um að skipta um takt í þessu og setja
fókusinn á að nú taki atvinnulífið við
að skapa ný störf.“ Við blasi ýmis
arðsöm innviðaverkefni og það verði
að gera greinarmun á skuldsetningu
hins opinbera til fjárfestinga annars
vegar og rekstrar hins vegar.“
Anna Hrefna minnir á að störfin
sem hafi glatast í kórónukreppunni
hafi ekki verið hjá hinu opinbera,
þau eigi ekki að reyna að endur-
heimta með nýsköpun í ríkisrekstri.
Það lagi a.m.k. ekki fjárlagahallann.
Meiri þörf sé á breyttu hugarfari um
verkahring hins opinbera og hag-
ræðingu í rekstri þess.
Þarf nýja hugsun í ríkisfjármálum
- Kórónukreppan kallar á breytta fjármálastefnu - Vantar nýtt hugarfar um verkahring hins opinbera
Þjóðmálin Bergþór Ólason, þingmaður Miðflokksins, og Anna Hrefna Ingi-
mundardóttir, forstöðumaður efnahagssviðs SA, ræða við Andrés Magnússon.
Ómar Garðarsson
Vestmannaeyjum
Þegar haustar að í Vestmanna-
eyjum má sjá krakka á öllum aldri
fara um á kvöldin og fram á nótt
með vasaljós í leit að lundapysjum.
Koma þær úr fjöllum í kringum bæ-
inn. Hafa tekið flugið út í lífið en
ekki náð út á sjó. Þá koma krakk-
arnir til bjargar, fanga pysjurnar
og sleppa daginn eftir. Fastur liður
í bæjarlífinu í ágúst og september.
Það er því nýlunda að þeim sé
sleppt á sjóinn þegar langt er liðið
á apríl. Það var reyndin í gær þeg-
ar milli 30 og 40 pysjum var sleppt í
Stórhöfða. Hafa þær verið í með-
ferð í vetur vegna olíubleytu en í
allt var komið með yfir 250 olíu-
blautar pysjur í haust.
Sea Life Trust-safnið í Vest-
mannaeyjum, sem er heimkynni
mjaldranna, Litlu-Hvítar og Litlu-
Grár, kom að krafti inn í
Pysjueftirlitið sem frá árinu 2003
hefur mælt, vigtað og haldið skrá
yfir fjölda pysja sem finnast í bæn-
um. Síðasta haust fór að bera á olíu
í höfninni og var komið með olíu-
blauta fugla á safnið sem varð bæði
sjúkrahús og endurhæfingarstöð
fyrir lundapysjurnar. Í allt voru
það yfir 250 fuglar og þurftu um 39
þeirra meðferð í vetur.
Sumar mjög illa farnar
„Þegar pysjurnar komu til okkar
í september voru sumar mjög illa
farnar, olíublautar og útataðar í
fitu og ljóst að þær þyrftu mikla
umönnun til þess að halda þeim á
lífi. Ástand sumra var það slæmt að
ekki var hægt að sleppa þeim strax.
Höfðu fjaðrirnar tapað algjörlega
eiginleikanum til að hrinda frá sér
vatni. Þær áttu ekki möguleika í
Þetta er endurtekið þar til að
fuglinn er vatnsheldur sem getur
tekið vikur og jafnvel mánuði. Þeg-
ar fuglinn hefur endurnýjað flug-
fjaðrirnar er loks hægt að huga að
því að sleppa þeim. „Í þetta fara
allt að 420 klukkutímar á hvern
fugl þannig að mikið verk hefur
verið unnið í meðferðarstöðinni í
vetur.“
Þegar pysjurnar hressast voru
þær fluttar á svæði þar sem þær
gátu synt, kafað og athafnað sig
eðlilega. „Þær hafa verið duglegar
að éta og dafnað vel hjá okkur. Það
hafa allir lagt sig fram um að gera
þetta mögulegt og nú sjáum við ár-
angurinn. Það verður þó engin
pysja neydd til að yfirgefa okkur.
Þær ákveða það sjálfar þegar á
hólminn verður komið.“
Olían í höfninni var bæði lýsi úr
fiskimjölsverksmiðju og olía sem
ekki er vitað hvernig komst í höfn-
ina. Audrey segir að komist hafi
verið fyrir lekann úr verksmiðj-
unni. „Hvaðan olían kemur vitum
við ekki en vonandi lendum við
ekki í þessu aftur. Það ánægjulega
er hvað margar heilbrigðar pysjur
við fengum á síðasta ári. Það verð-
ur svo að sjá til þess að skapa
lundapysjum og öðrum fuglum
öruggt umhverfi hér í Vest-
mannaeyjum.“
Þau hafa notið aðstoðar sjálf-
boðaliða við umönnun pysjanna og
fyrir það er Audrey þakklát. „Ég
hef lært heilmikið af þessu verkefni
og á þeim tveimur árum sem ég hef
verið hér í Eyjum. Margrét Lilja
Magnúsdóttir, sem sér um lundana
fyrir okkur hefur reynst ómetan-
leg. Eitt það stórkostlegasta sem
ég hef upplifað var að sjá krakkana
með pysjurnar á leið minni til
vinnu. Ótrúlegt að sjá þau veiða
pysjurnar, láta vigta þær og mæla
og svo sleppa þeim. Að vera hluti af
þessu, uppgötva hvað fuglar eru
klárir og hvað við getum gert til að
hjálpa þeim er bara einstakt,“
sagði Audrey að lokum.
Stofninn á uppleið
Pysjueftirtitið hefur starfað í
sautján ár í Vestmannaeyjum og
þar eru pysjurnar mældar, vigt-
aðar og fjöldi þeirra skráður. Góðu
tíðindin eru að eftir mögur ár á tí-
unda áratug síðustu aldar og fram
á þessa virðist lundastofninn í Vest-
mannaeyjum vera á uppleið. Það
kemur fram í talningu Pysjueftir-
litsins frá frá 2003 til 2020. Til árs-
ins 2014 eru flest árin mjög slök,
mest árin 2007 og 2012 tæplega
2.000 pysjur og niður í ekki eina
einustu pysju. Það er svo árið 2015
að kippur er upp á við en þá voru
taldar tæplega 4.000 pysjur. Met
var sett árið 2019 þegar 7.706 pysj-
ur fundust. Í fyrra voru þær 7.651.
Hugað er að lausnum til bjargar
pysjunni með áherslu á að koma í
veg fyrir olíusöfnun innan hafnar
með markvissum aðgerðum.
„Pysjan flýgur í átti að ljósunum
í bænum og við höfnina þar sem
margar enda. Ein hugmyndin er að
minnka ljósin við höfnina yfir
pysjutímabilið og mögulega auka
ljósmagnið ofar í bænum til þess þá
að reyna að lokka pysjuna til að
fljúga ofar í bæinn og fá þá vonandi
færri pysjur í höfnina,“ segir Hörð-
ur Baldvinsson, framkvæmdastjóri
Þekkingarseturs Vestmannaeyja,
sem hýsir Sea Life.
Ljósmynd/Sea Life Trust
Fóstur Urtelinda Ramos er ein
þeirra sem önnuðust pysjurnar.
Morgunblaðið/Óskar Pétur Friðriksson
Stórhöfði Farið var með pysjurnar út í Stórhöfða í hundabúri og gengu
þær þaðan flestar út, könnuðu aðstæður áður en þær tóku flugið út á sjó.
Pysjum sleppt eftir sjúkrahúsvist
- Olíublautum pysjum bjargað úr höfninni í Eyjum í vetur - Var sleppt í gær eftir endurhæfingu
sínu náttúrulega umhverfi á úthaf-
inu og urðum við því að gera okkar
allra besta til að reyna að skapa
þeim aðstæður sem tók mið af
ástandi þeirra,“ segir Audrey Pad-
gett, framkvæmdastjóri Sea Life
Tust, griðarstað mjaldra í Vest-
mannaeyjum.
Allt að 450 klukkutímar á fugl
Voru nokkrar útskrifaðar í gær
og sleppt í Stórhöfða. Voru þær
frelsinu fegnar. Audrey segir erfitt
að ímynda sér þá miklu vinnu sem
fer í að hreinsa olíublauta pysju og
koma henni aftur út í náttúruna.
„Fyrst er fuglinn þveginn með
volgu vatni og léttri sápublöndu til
að ná olíunni úr og síðan þarf að
þurrka fjaðrirnar eftir kúnst-
arinnar reglum,“ segir Audrey.