Fréttablaðið - 13.11.2021, Qupperneq 8

Loftslagsráðstefnunni COP26
lauk formlega í gær. Enn er
beðið lokayfirlýsingar ráð-
stefnunnar og hafa samninga-
viðræður gengið hægt.
thorvardur@frettabladid.is
Loftslagsráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna COP26 lauk formlega í
Glasgow í Skotlandi í gær. Samn-
ingaviðræður milli þeirra tæplega
200 ríkja sem tóku þátt í henni
gengu afar illa og hefur loka-
yfirlýsing ráðstefnunnar ekki enn
verið gefin út. Öll ríkin þurfa að
samþykkja yfirlýsinguna sem gerir
samningaviðræðurnar afar snúnar.
Á loftslagsráðstefnunni í Madríd
árið 2019 stóðu samningaviðræður
tveimur dögum lengur en til stóð.
Ræða loftslagsráðherra Túvalú,
Seve Paeniu, á blaðamannafundi í
gær, vakti mikla athygli. Þar sagði
hann að land sitt væri „bókstaflega
að sökkva“ af völdum loftslags-
breytinga. „Þetta er spurning upp
á líf og dauða fyrir mörg okkar og
við sárbiðjum um að Glasgow verði
úrslitastundin. Okkur má ekki mis-
takast.“
António Guterres, aðalritari
Sameinuðu þjóðanna, lýsti því
yfir á fimmtudaginn að samninga-
nefndir þyrftu að koma sér saman
um harðari aðgerðir til að bjarga
því sem bjargað verði.
Helst er deilt um ríkisstyrki til
framleiðslu eldsneytis með jarð-
efnaeldsneyti, markmið í lofts-
lagsaðgerðum og f jármögnun
loftslagsaðgerða, einkum í þróun-
arríkjum. John Kerry, erindreki
Bandaríkjanna í loftslagsmálum,
sagði í gær að slíkir styrkir væru
„skilgreiningin á vitfirringu“. Með
því væru ríki heims einungis að
auka vandann, en notkun jarðefna-
eldsneytis er stærsti orsakavaldur
loftslagsbreytinga.
Samkvæmt útreikningum Þróun-
arstofnunar Sameinuðu þjóðanna
nema styrkir til framleiðslu jarðefna-
eldsneytis 423 milljörðum dollara á
ári á heimsvísu. Þetta er um fjórföld
sú upphæð sem þarf til að aðstoða
þróunarríki við að takast á við lofts-
lagsbreytingar.
Uppkast að yfirlýsingunni var
birt í gær. Þar eru ríki heims hvött
til að hraða orkuskiptum og hætta
ríkisstyrkjum til jarðefnaeldsneytis.
Olíuframleiðendur á borð við Rúss-
land og Sádí-Arabíu hafa barist hart
gegn því að minnst sé á jarðefnaelds-
neyti í lokayfirlýsingu ráðstefnunnar
og þykir nokkur möguleiki á því að
þeim verði framgengt. Orðalag varð-
andi jarðefnaeldsneyti hefur verið
mildað talsvert frá fyrri uppköstum.
Í uppkastinu segir enn fremur að
tvöfalda þurfi það fjármagn sem þró-
unarríkjum er lagt til, fyrir árið 2025.
Þar segir að „það sé afar sorglegt“ að
þróuð ríki hafi ekki staðið við fyrri
skuldbindingar um að leggja þróun-
arríkjum til 100 milljarða dollara á
ári til loftslagsaðgerða.
Ríki á norðurhveli jarðar hafa
byggt upp samfélög sín með notkun
jarðefnaeldsneytis og dælt mengandi
efnum út í andrúmsloftið. Þróunar-
ríki hafa krafist þess að þau bæti
þeim upp að geta ekki gert slíkt hið
sama.
Samkvæmt núverandi uppkasti
eru samningsríki hvött til að upp-
færa loftslagsmarkmið sín fyrir árið
2030 ekki seinna en í lok næsta árs.
Þar segir enn fremur að hægt væri
að draga mjög úr áhrifum loftslags-
breytinga ef hitastig jarðar hækkar
ekki umfram 1,5 gráður frá því sem
var fyrir iðnbyltinguna. Nú þegar
hefur það hækkað um 1,1 gráðu.
Bandaríkin og Kína gerðu með
sér samkomulag í vikunni um sam-
starf í loftslagsaðgerðum, sem þótti
skýr skilaboð til annarra ríkja um að
grípa til umfangsmikilla aðgerða, en
þau eru mestu mengunarríki heims.
Samkvæmt því ætla þau að draga
mikið úr mengun á þessum áratug
og skuldbatt Kína sig til að draga úr
útblæstri metans, í fyrsta sinn.
Leiðtogar meira en hundrað ríkja,
þar á meðal Brasilíu, Rússlands,
Kína og Bandaríkjanna, hafa lofað
því að binda enda á skógareyðingu
fyrir árið 2030. Í samningsríkjunum
má finna um 85 prósent skóglendis
jarðar, en skógar gegna lykilhlut-
verki í að binda kolefni og draga úr
hlýnun loftslags. n
Þetta er spurning upp
á líf og dauða fyrir
mörg okkar og við
sárbiðjum um að
Glasgow verði úrslita-
stundin. Okkur má
ekki mistakast.
Loftslagsráð-
herra Túvalú var
ómyrkur í máli
um áhrif lofts-
lagsbreytinga.
COP26
Enn allt í járnum á COP26
Dagleg mótmæli hafa verið fyrir utan ráðstefnuhöllina í Glasgow. FRÉTTABLAÐIÐ/EPA
kristinnpall@frettabladid.is
HEILBRIGÐISMÁL Ísland var í næst-
neðsta sæti í Evrópu yfir hlutfall
íbúa landsins sem reyktu sígarettu
á hverjum degi árið 2019. Þetta
kemur fram í könnun Eurostat,
tölfræðiveitu Evrópusambandsins,
sem birtist í vikunni. Fimm ár eru
liðin frá síðustu rannsókn þessa
efnis og eru Svíar áfram í neðsta
sæti og Íslendingar þar næstir á
lista.
Samkvæmt upplýsingum Euro-
stat voru 7,5 prósent Íslendinga
yfir fimmtán ára aldri sem reyktu
að minnsta kosti eina sígarettu á
hverjum degi árið 2019 og tvö pró-
sent sem sögðust reykja tuttugu
sígarettur eða meira daglega.
Hlutfall karla sem reyktu dag-
lega var örlítið hærra en hlutfall
kvenna, þar sem 8,7 prósent karla
reyktu daglega en hlutfall kvenna
var 6,5 prósent. Á sama tíma voru
f leiri karlar sem reyktu tuttugu
sígarettur eða f leiri á hverjum degi,
um 3,5 prósent, en aðeins örfáar
konur reyktu það mikið, undir einu
prósenti.
Er það örlítið lægra hlutfall en
tölfræði Landlæknis fyrir reykingar
árið 2019 segir til um, en í takti við
samdrátt í hlutfalli reykingafólks
á Íslandi undanfarna áratugi.
Fyrir þrjátíu árum síðan sagðist
um þriðjungur Íslendinga reykja
sígarettu daglega og fyrir tíu árum
síðan var hlutfallið komið niður í
fjórtán prósent.
Ísland er í næstneðsta sæti list-
ans yfir hlutfall reykingafólks yfir
fimmtán ára aldri og talsvert frá
meðaltalinu innan sambandsríkja
Evrópusambandsins, sem er 18,4
prósent. Norðurlandaþjóðirnar
skipa neðstu fjögur sætin og Sví-
þjóð er með lægsta hlutfall reyk-
ingamanna í allri Evrópu, með 6,4
prósent.
Í Finnlandi voru 9,9 prósent sem
reyktu daglega og í Noregi 10,2 pró-
sent, en samkvæmt upplýsingum
Eurostat reykja 11,7 prósent Dana
daglega.
Efstir á listanum yfir fjölda reyk-
ingamanna eru Búlgarir þar sem
28,7 prósent reykja daglega, þar af
tæplega þrettán prósent tuttugu
sígarettur eða f leiri. n
Hlutfall reykingafólks á Íslandi með því lægsta í Evrópu
Um tvö prósent Íslend-
inga reykja tuttugu
sígarettur eða fleiri á
hverjum degi, sam-
kvæmt niðurstöðum
könnunar Eurostat.
8 Fréttir 13. nóvember 2021 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ