Heilsuvernd - 01.10.1963, Blaðsíða 13

og kókoshnetuolía, miklu meira af hinum ómettuðu fitusýrum en
þær tegundir dýrafeiti, sem mest eru notaðar til matar. Hinsvegar
þolir lýsið samanburð við jurtaolíurnar, hvað þetta snertir. Og þær
feititegundir, sem auðugastar eru að ómettuðum fitusýrum, eiga
það sammerkt ,að þær eru allar fljótandi við venjulegt hitastig. Það
eru að vísu sumar hinar tegundirnar líka, eins og t. d. olífuolían.
Sé nú feitin ,,hert“, en það er gert með efnafræðilegum aðferðum,
breytast hinar ómettuðu fitusýrur í mettaðar fitusýrur, þær „mett-
ast“, og við Jrað glatar feitin hæf leikum sínum til að vinna gegn
æðakölkun. Slík hert feiti er m. a. notuð í snrjörlíki. En eins og tafl-
an sýnir, er þó einnig framleitt smjörlíki, sem inniheldur mikið af
óhertri olíu.
Jurtaolíur eru unnar úr fræjunr vissra jurta, úr baunum, hnet-
um og öðrum ald'num. Þær innihalda yfirleitt talsvert af E-fjörefni
en lítið eða ekkert af öðrum fjörefnum. Olíurnar eru ýnrist pressað-
ar úr ávöxtunum eða unnar úr þeim með bensíni og öðrum varhuga-
verðum efnum.
Það er ástæða til að mæla með ómenguðum jurtaolíum til matar,
hæði út á hrátt eða soÖið grænmeti eða fisk, í kökur eða annan
bakstur, svo og til að sjóða mat eða steikja. I stað lýsis geta þær
auðvitað ekki komiö sem fjörefnagjafi.
En hváð með mjólkina og smjörið. sem inniheldur aðallega mett-
aðar fdusýrur? Fyrir fáum árum frétli ég eftir góðum heimildum,
að læknar í Ameríku hefðu hópum saman hætt að neyta mjólkur,
þegar þeim barst vitneskja um sambandið milli fitusýranna og æða-
kölkunar. Slíkt er æði fljótfærnislegt. Enn er orsakasambandið milli
fitu og æðakölkunar langt frá því að vera rannsakaö eða þekkt til
hlítar, og óhætt er að fullyrða, að þar kemur margt fleira til greina
e:i mettaðar og ómettaðar fitusýrur. Og mjólk og smjör eru það
mikdvægar og kostamiklar fæðutegundir, að það nær engri átt, að
menn útrými þeim af matborði sínu, rrieðan rannsóknum er ekki
lengra komiS.
Hér hafa að undanförnu fengizt a. m. k. þrjár af ofangreindum
jurtaolíum: Sólblómaolía, maísolía og sojabaunaolía. Af þeim hefir
hin fyrsttalda mest magn af ómeltuöum fitusýrum og tekur hinum
að Jrví leyti fram um hollustu. BLJ.
II EILSU VERND
133